sesje aktualne ()

W roku 1949 miał miejsce okryty niesławą zjazd kompozytorów i krytyków muzycznych w Łagowie Lubuskim, podczas którego przedstawiciele aparatu władzy narzucili polskim twórcom doktrynę socrealizmu. Nie było to pierwsze spotkanie władz komunistycznych ze środowiskami twórców: wcześniej miały miejsce zjazdy literatów (w Szczecinie), plastyków (w Nieborowie), ludzi teatru (w Oborach) czy architektów (w Warszawie). Wydarzenia Łagowskie odbiły się szerokim echem w kręgu polskich kompozytorów i muzykologów. Reakcje te były zróżnicowane: od okupionych moralnymi dylematami prób przystosowania się po dramatyczne decyzje o emigracji.

Po 70 latach warto wrócić do Łagowa, by tam na miejscu, gdzie może wciąż słychać słabe echa wydarzeń 1949 roku, zastanowić się nad sprawami związanymi z relacją między muzyką a władzą, muzyką a wolnością, abstrakcyjną formą a mimetyczną treścią sztuki dźwięków. W tym historycznym miejscu naukowcy omówią problemy dotyczące tytułowych granic wolności w muzyce. Dotyczyć one mogą zarówno szczegółowych kwestii związanych z konsekwencjami socrealistycznej presji czy zimnowojennego podziału Europy, jak i znacznie szerszych wymiarów relacji między artystyczną wolnością a jej uwarunkowaniami w kontekście całej historii muzyki. Organizatorzy proponują zastanowienie się nad następującymi problemami:

• Jak to możliwe, że muzyka, sztuka ponoć asemantyczna, mogła zostać uwikłana w tak wyniszczający konflikt ideologiczny?

• W jaki sposób muzyka polska zdejmowała z „folkloryzmu” odium socrealistyczne?

• Czy uderzająco zgodne odrzucenie muzyki nowej przez reżim hitlerowski i stalinowski opierało się na podobnych przesłankach estetycznych i ideologicznych?

• Czy powojenna awangarda zachodnia była swego rodzaju rewersem muzycznego socrealizmu, wprost wpisującym się (jak twierdzi np. Karol Berger) w polaryzację polityczną okresu zimnej wojny? I jak w takim razie rozumieć socjalistyczne zaangażowanie niektórych darmstadtczyków?

• Czy także muzyka „szkoły polskiej” miała – w samej swej substancji, czyli niezależnie od tematyki utworów – nieodłączny wymiar polityczny?

• Czy współcześnie – w skali kraju, Europy, świata – istnieją zagrożenia wolności twórczej, związane z jej relacją wobec władzy?

• Jak dziś należałoby zdefiniować niegdysiejszy konflikt między realizmem/formalizmem? Jakie kategorie ów konflikt dziś określają – zarówno po stronie dyskursów władzy, jak i dyskursów artystycznych?

• W jaki sposób niegdysiejsze i współczesne mechanizmy rynkowe regulowały/regulują granice wolności w muzyce?

• Czy i w jakim stopniu na wolność twórczą miały/mają wpływ takie czynniki, jak płeć, wiek, pochodzenie etniczne lub społeczne?

• Czy problematyka wolności twórczej jest istotna w kontekście muzyki tradycyjnej oraz muzyki dawnej?

• Czy nikła obecność w repertuarze koncertowym dzieł drugiej awangardy, a zarazem czołowa pozycja repertuarowa Szostakowicza (czy też np. fenomen zainteresowania, jakie budzi twórczość Wajnberga) nie powinna skłonić do rewizji utartych poglądów? Może porażka awangardy ukazuje także słabość jej podstaw ideologicznych? Może żywotność Szostakowicza (a także np. fakt, że najczęściej grywanym dziełem Lutosławskiego jest Koncert na orkiestrę) oznacza, że – abstrahując od sytuacji politycznej – to właśnie tego typu twórczość zawiera pierwiastki uniwersalne?

• Czy wolność może także prowadzić na manowce: jeśli zbyt radykalnie ignoruje naturę ludzkiego ucha, procesów percepcyjnych, utrwalonych zwyczajów prezentacji muzyki?

• Czy oświeceniowa idea wolności, którą jako pierwszy umieścił na swym ideologicznym sztandarze Beethoven, jest wciąż centralną kategorią artystyczną i polityczną? Jakie nowe odcienie przybiera w roku 2019? Jak wygląda ten problem w świetle powrotu sacrum i duchowości w muzyce przełomu XX/XXI wieku?

• W jaki sposób zmierzch awangardy, powrót „natury dźwięku” w spektralizmie oraz muzyczny postmodernizm wpłynęły na rozumienie wolności twórczej i jej stosunku do tradycji i do natury?

• Jak dialektyka wolności/konieczności, wychowania/dziedziczenia, ludzkiej kondycji/ludzkiej natury przejawia się w samym dziele muzycznym i refleksji o nim?

Lista możliwych pytań nie jest – oczywiście – zamknięta. Na propozycje tematów wraz z abstraktami organizatorzy czekają do 31 marca 2019 roku. Zgłoszenia należy przesłać na adres: rciesielski@lbk.pl (Rafał Ciesielski)

Na każde wystąpienie przewidziane jest 20 minut + 10 minut dyskusji. Ze względu na specyfikę tematu głównego, jak i miejsca konferencji, tym razem nie będą przyjmowane tematy tzw. dowolne. Zgłoszenia akceptował będzie Komitet Programowy w składzie: Beata Bolesławska-Lewandowska, Rafał Ciesielski, Iwona Lindstedt i Marcin Trzęsiok. W przypadku dużej liczby zgłoszeń Komitet zastrzega sobie prawo ich merytorycznego wyboru.

Opłata konferencyjna wynosi: 400 zł (pełna kwota), 300 zł – dla członków ZKP. Emerytom oraz osobom nieafiliowanym przysługuje zwolnienie z opłaty konferencyjnej. Opłata nie obejmuje kosztów dojazdu oraz noclegów. Organizatorzy zapewniają całodzienne wyżywienie oraz transport lokalny (dojazd z dworca kolejowego w Świebodzinie i/ lub Zielonej Górze), oferują także pomoc w rezerwacji miejsc noclegowych (w pokojach jedno- i dwuosobowych, ze względu na trwające negocjacje szczegóły i koszty zostaną podane w późniejszym terminie).

POBIERZ: Kartę zgłoszenia