indeks osób (K)

kompozytor i pedagog; ur. 25 listopada 1952, Grodno. W latach 1971-76 studiował na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1975-81 studiował kompozycję pod kierunkiem Tadeusza Bairda i Włodzimierza Kotońskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, uzyskując dyplom z wyróżnieniem. Brał udział w letnich kursach kompozycji w Bayreuth (1979) i Darmstadt (1982). W roku akademickim 1983-84 jako stypendysta fundacji Fulbrighta studiował kompozycję i muzykę komputerową w Center for Computer Research in Music and Acoustics przy Stanford University w Kalifornii pod kierunkiem Johna Chowninga i Lelanda Smitha. W 1986 uzyskał Prix de Paris – stypendium Stanford University na zrealizowanie utworu w Institut de Recherche et de Coordination Acoustique/Musique. W 1989 otrzymał stypendium Fundacji Barbary Piaseckiej-Johnson i Stanford University na badania nad skrzypcami Stradivariusa. W tym samym roku uzyskał tytuł Doctor of Musical Arts w Stanford University. W latach 1991-92 był stypendystą Fundacji Leverhulme’a.

Stanisław Krupowicz jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich, m.in. w 1981 otrzymał II nagrodę Konkursu Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Tempo 72 na amplifikowany klawesyn i smyczki (1981), w 1985 – II nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Muzyki Komputerowej NEWCOMP w Bostonie za Tako rzecze Bosch na taśmę (1985), w 1987 – wyróżnienie na Międzynarodowym Konkursie Irino w Tokio za Wariacje pożegnalne na temat Mozarta na amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę (1986). Dwukrotnie – w 1989 za Tylko Beatrycze na amplifikowany kwartet smyczkowy i taśmę (1988) oraz w 1990 za Tako rzecze Bosch na taśmę (1985) – otrzymał Nagrodę Fundacji im. Aleksandra Borodina. W 1994 jego utwór Fin de siècle na orkiestrę (1993) uzyskał rekomendację Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu. Dwa utwory Krupowicza powstały w ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kolekcje – priorytet Zamówienia kompozytorskie”: Koncert fortepianowy (2013) i Ameryka (2014).

Kompozycje Stanisława Krupowicza wykonywane były w wielu krajach Europy, Azji i obu Ameryk.

W latach 1993-96 Krupowicz był członkiem Komisji Repertuarowej Festiwalu „Warszawska Jesień”. Jest współzałożycielem Fundacji Przyjaciół Warszawskiej Jesieni, a w latach 1998-2000 pełnił funkcję jej prezesa. W 2005 roku był jednym z inicjatorów oraz pierwszym dyrektorem artystycznym wrocławskiego festiwalu „Musica Electronica Nova”.

Wykłada kompozycję i muzykę komputerową w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. W latach 2004-2020 kierował jej Studiem Kompozycji Komputerowej, którego był organizatorem. W roku 2012 uzyskał tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych.

W 2019 roku uhonorowano go Nagrodą Doroczną Związku Kompozytorów Polskich.

aktualizacja: 2002 (Zespół POLMIC), 2016, 2022 (wa)

twórczość

Charakter twórczości Stanisława Krupowicza określają w znacznej mierze jego zainteresowania matematyką i komputerami, które zapewne skłoniły go wcześniej do podjęcia studiów na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego. Ukończył je w roku 1976 i dopiero potem rozpoczął studiowanie kompozycji w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie u Włodzimierza Kotońskiego, nestora polskich twórców muzyki elektroakustycznej. Muzyką komputerową zajmował się w Center for Computer Resarch in Music and Acoustics na Uniwersytecie w Stanford w Kalifornii, gdzie spędził kilka lat - najpierw jako stypendysta fundacji Fulbrighta, potem asystent.
W 1984 roku Krupowicz zadebiutował na „Warszawskiej Jesieni” utworem na taśmę zatytułowanym po angielsku Music for S, co oznaczało nieco tylko - z cenzuralnych względów - zakamuflowaną dedykację utworu dla walczącej w podziemiu „Solidarności”. Kompozycja powstała na Uniwersytecie w Stanford przy użyciu komputerów, jako rezultat - jak określił to Krupowicz w komentarzu zamieszczonym w książce programowej „Warszawskiej Jesieni” - „upoczywych zmagań z bezdusznym mechanizmem”. Dodajmy, że o ile rezultat zmagań kompozytora został uznany za udany, nie można tego powiedzieć o rezultacie pracy „Polskich Nagrań”, które na płycie z dokumentalnym zapisem „warszawsko-jesiennego” koncertu zarejestrowały Music for S ...od tyłu!
Zapewne mniej zmagań z mechanizmem przysporzyło kompozytorowi Concerto na saksofon tenorowy i komputery, napisane w 1987 roku. Tutaj jednak bardzo długie były przygotowania. Stanisław Krupowicz zwierzał się w książce programowej „Warszawskiej Jesieni” z 1987 roku: „Kiedy w marcu 1984 zacząłem myśleć o napisaniu tego utworu, nie przypuszczałem, że zajmie mi to tak wiele czasu. Świadomość, że partia saksofonu będzie musiała być wykonana przez człowieka, uczuliła mnie na dawno już postrzegany problem, jakim jest dla każdego muzyka granie z taśmą. Zawsze wydawało mi się, że taśma, będąca ze swej natury ostatecznym zapisem muzyki nie pozwalającym na żadną dowolność interpretacji, stoi w jaskrawej sprzeczności z istotą twórczego wykonania, które to taką właśnie dowolność zakłada. Przecież to wykonawca sprawia, że partytura, która jest tylko przybliżonym zapisem intencji kompozytora, staje się muzycznym konkretem; to właśnie dzięki interpretacji każda realizacja tego samego utworu może być nowym, świeżym przeżyciem. Truizmem jest stwierdzenie, że w trakcie wykonywania muzyki obok elementów wypracowanych podczas przygotowania utworu jest zawsze margines na pewną dowolność będącą wynikiem żywej, spontanicznej reakcji wykonawcy na współwykonawców, na publiczność, na warunki akustyczne sali itp. Wiedziałem, że nie może to być utwór na taśmę i instrument. Więc jeśli nie taśma, to co?
Muzyka może być źródłem radości trojakiego rodzaju: radości tworzenia (komponowanie), radości słuchania i radości muzykowania (wspólnego grania). Wydaje mi się, że w utworach na taśmę i instrument(y) ta ostatnia jest co najmniej wątpliwa i staje się czemuś bliska uczuciom nieszczęśliwego kochanka, starającego się bezskutecznie pozyskać wzajemność swej wybranej. Takie to myśli towarzyszyły mi, gdy kilkakrotnie i bez powodzenia przymierzałem się do skomponowania Concerto. Z pomocą przyszedł jak zwykle czas.
W ciągu kilku ostatnich lat rozwój technologii komputerowej sprawił, że staliśmy się świadkami pojawienia się hardwarowo wyspecjalizowanych mikrokomputerów, będących w stanie niezwykle szybko syntetyzować różnorodne barwy, a ustalenie formatu MIDI umożliwiło precyzyjne i skuteczne ich kontrolowanie przy użyciu tak bliskich każdemu muzykowi urządzeń jak klawiatura, skrzypce czy bęben. Wyposażenie mikrokomputerów w kompilatory języków programowania wysokiego rzędu pozwoliło na wprzężenie mikrokomputera do współpracy w generowaniu nietrywialnych konfiguracji sygnałów kontrolujących MIDI, rozszerzając w ten sposób możliwości wykonawcze człowieka. A ponieważ wszystko odbywa się w czasie rzeczywistym, niuanse wykonawcze dotyczące wysokości dźwięku, jego dynamiki, tempa utworu mogą być kontrolowane w trakcie grania, «na żywo». Wydaje się, że tego typu technologia pozwoli skutecznie pokonać wspomniany wyżej i niezwykle frustrujący «syndrom taśmy».”
To, o czym kompozytor-informatyk pisze w tak skomplikowany sposób, to po prostu technologia „live electronic”. Dzięki niej żmudne działania studyjne nad stworzeniem taśmy z utworem elektroakustycznym zostały przeniesione na estradę. Utwór mógł rodzić się na niej podczas koncertu, „na żywo”, tak jak wszystkie inne utwory - Bacha, Mozarta, Chopina i Lutosławskiego. Ustawiona na estradzie aparatura komputerowa i elektroakustyczna odgrywa taką rolę, jak fortepian, skrzypce, czy jakiekolwiek inne instrumenty orkiestry. Problem „uporczywych zmagań z bezdusznym mechanizmem” został rozwiązany. Potem Stanisław Krupowicz jeszcze wielokrotnie sięgał do warsztatu „live electronic”, ale ostatnie jego utwory przeznaczone są na tradycyjną obsadę: Miserere z 1996 roku na sopran i dwa chóry a cappella, Oratorium na Boże Narodzenie (1997) zaś na solistów, chór i orkiestrę. Czy wróci do komputerów?

kompozycje

literatura wybrana