indeks osób (K)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Włodzimierz Kotoński,

kompozytor i pedagog; ur. 23 sierpnia 1925, Warszawa; zm. 4 września 2014, tamże. Studiował kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie Piotra Rytla (1945-51) oraz – prywatnie – u Tadeusza Szeligowskiego (1950-51).

W latach 50-tych prowadził badania nad polską muzyką ludową w Państwowym Instytucie Sztuki; ich owocem stała się książka pt. Góralski i zbójnicki (PWM, Kraków 1956). W latach 1957-61 uczestniczył w Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadt. W okresie tym rozpoczął eksperymenty z transformacją dźwięku przy użyciu elektroniki. Efektem poszukiwań nowego brzmienia była pierwsza w Polsce kompozycja elektroniczna – Etiuda na jedno uderzenie w talerz (1959). Od 1958 kompozytor należy do stałych współpracowników Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia. Pracował również w innych ośrodkach muzyki elektronicznej – w studiu Westdeutscher Rundfunk w Kolonii (1966-67), w Groupe de Recherches Musicales ORTF w Paryżu (1970), w studiu Südwestfunk Baden-Baden we Freiburgu (SWF – 1979), a także w Stiftelsen Elektroakustik Musik i Sverige w Stockholmie (EMS – 1984) i w Groupe de Musique Expérimentale de Bourges (GMEB – 1986). W latach 1970-71 przebywał w Berlinie jako stypendysta Deutscher Akademischer Austauschdienst. Od 1967 do 1995 był wykładowcą kompozycji w Akademii Muzycznej w Warszawie (od 1972 jako docent, od 1983 jako profesor nadzwyczajny, od 1990 – profesor zwyczajny) oraz kierował Studiem Muzyki Elektronicznej tejże uczelni. Studentami jego byli m.in. tacy kompozytorzy, jak: Paweł Szymański, Hanna Kulenty, Stanisław Krupowicz, Tadeusz Wielecki, Edward Sielicki, Jacek Grudzień i Jarosław Kapuściński. Jako profesor gościnny wykładał również kompozycję i muzykę elektroniczną w Królewskiej Akademii Muzyki w Stockholmie (1971), w State University of New York w Buffalo (1978), w University of Southern California w Los Angeles (1982), w Rubin Academy of Music w Jerozolimie (1990) i w Seulu (1994-95). W latach 1974-76 był naczelnym redaktorem muzycznym Polskiego Radia oraz naczelnym dyrektorem muzycznym Polskiego Radia i Telewizji. W 1983 został prezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (polskiej sekcji ISCM/SIMC); funkcję tę pełnił do 1989.

Włodzimierz Kotoński został uhonorowany Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1973, 1989 i 2000), Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (1976), Nagrodą Przewodniczącego Komitetu do Spraw Radia i Telewizji (1979) oraz Prix Magisterium w Bourges (1998), a także odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1955), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1974) i Krzyżem Oficerskim O. O. Polski (1982). Był również laureatem Złotego Medalu „Zasłużony Kulturze – Gloria Artis”.

W 1963 opublikował książkę pt. Instrumenty perkusyjne we współczesnej orkiestrze (PWM, Kraków 1963; wyd. II – 1981; tłum. węg. pt. A modern zenekar ütöhangszerei, Zenemükiadó, Budapest 1967; tłum. niem. pt. Schlaginstrumente im modernen Orchester, Schott, Mainz 1968), w 1989 pracę pt. Muzyka elektroniczna (PWM, Kraków 1989; wyd. II – 2002), a w 1999 – Leksykon współczesnej perkusji (PWM, Kraków 1999).

Był członkiem honorowym Związku Kompozytorów Polskich, Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej oraz Międzynarodowej Konfederacji Muzyki Elektroakustycznej CIME-ICEM.

aktualizacja: 2001, 2008 (mk), 2014, 2015 (ai)

twórczość

Włodzimierz Kotoński, klasyk muzyki elektroakustycznej, pierwszy współpracownik założonego w 1957 roku Studia Eksperymentalnego Polskiego Radia, ważnego dla światowej muzyki ośrodka twórczości na taśmę. Był autorem pierwszego powstałego w Polsce autonomicznego utworu na taśmę - Etiudy konkretnej (na jedno uderzenie w talerz). Podstawą tej trwającej 2 minuty i 41 sekund kompozycji było w istocie jedno, wybrane z wielu nagranych uprzednio uderzeń miękką pałką w średniej wielkości talerz. Nagrany dźwięk poddany został skomplikowanym przekształceniom, w wyniku których powstał bogaty materiał, wykorzystany do stworzenia utworu o precyzyjnie zaplanowanej strukturze każdego elementu. Etiuda Kotońskiego była jednym z najczystszych przykładów muzyki konkretnej, sztuki szukającej nowych środków wyrazu i adaptującej dla celów artystycznych najnowsze zdobycze elektroakustyki. Utwór wykonany został na Festiwalu „Warszawska Jesień” w 1960 roku, potem pojawiał się na wielu imprezach w kraju i za granicą, trafił też na karty podręczników. Włodzimierz Kotoński funkcjonuje w nich jako jeden z czołowych polskich twórców nowej muzyki. Oprócz Etiudy skomponował jeszcze wiele innych utworów na taśmę. Również w utworach o tradycyjnej obsadzie wykonawczej wykorzystuje często dźwięki elektroniczne bądź to nagrane uprzednio na taśmę, bądź też produkowane w formie „live electronic music” podczas koncertu. Jest też autorem fundamentalnej książki Muzyka elektroniczna wydanej w 1989 roku.

kompozycje

Muzyka do filmu Pieśń o Hajawacie w reż. L. Hornika
Toccata na harfę
Poemat na orkiestrę (1949)
Tańce góralskie na orkiestrę (1950)
Quartettino na 4 rogi * (1950)
Preludium i passacaglia na orkiestrę (1953)
Sześć miniatur na klarnet i fortepian (1957)
Muzyka kameralna na 21 instrumentów i perkusję * (1958)
Musique en relief, cykl 5 miniatur na 6 grup orkiestrowych * (1959)
Etiuda na jedno uderzenie w talerz, muzyka konkretna * (1959)
Trio na flet, gitarę i perkusję * (1960)
Concerto per quattro [wersja I] na harfę, klawesyn, gitarę, fortepian i orkiestrę kameralną (1960)
Canto per complesso da camera * (1961)
Selection I dla 4 wykonawców jazzowych * (1962)
Pezzo per flauto e pianoforte * (1962)
Musica per fiati e timpani * (1963)
Mikrostruktury na taśmę (1963)
Monochromia na obój solo * (1964)
Kwintet na instrumenty dęte * (1964)
Concerto per quattro [wersja II] na harfę, klawesyn, gitarę, fortepian i orkiestrę kameralną * (1965)
A battere na gitarę, altówkę, wiolonczelę, klawesyn i perkusję * (1966)
Pour quatre na klarnet, puzon, wiolonczelę i fortepian * (1968)
Muzyka na 16 talerzy i smyczki * (1969)
AELA czyli gra struktur aleatorycznych na jednym dźwięku harmonicznym, muzyka elektroniczna * (1970)
Multiplay, teatr instrumentalny na sześć instrumentów dętych blaszanych * (1971)
Albumblatt, Hermann Moeck zum 75-ten Geburstag, na flet solo (1971)
Concerto per oboe na obój (także obój miłosny), 6 instrumentów dętych i orkiestrę * (1972)
Promenada I, teatr instrumentalny na 4 wykonawców (1973)
Promenada II, teatr instrumentalny na 3 syntezatory, klarnet, puzon i wiolonczelę (1973)
Harfa Eola na sopran i 4 instrumentalistów * (1973)
Musical Games na kwintet dęty (teatr instrumentalny) * (1973)
Róża wiatrów na orkiestrę * (1976)
Muzyka wiosenna na flet, obój, skrzypce i syntezator (ew. taśmę) * (1978)
Pełnia lata na klarnet, fortepian, wiolonczelę i dźwięki elektroniczne * (1979)
Bora na orkiestrę * (1979)
Sirocco na orkiestrę * (1980)
Pieśń jesienna na klawesyn i taśmę (1981)
Terra incognita na orkiestrę (1984)
Sceny liryczne na 9 instrumentów (1986)
Tlaloc na klawesyn i perkusję (1986)
Ptaki, 8 krótkich utworów na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1988)
Cadenze e arie na gitarę solo * (1988)
Antiphonae na taśmę (1989)
Bucolica (Morton Feldman in memoriam) na flet solo (1989)
Trzy etiudy rytmiczne na fortepian * (1990)
La gioia na orkiestrę smyczkową lub 9 instrumentów smyczkowych * (1991)
Tierra caliente na taśmę (1992)
Motu proprio na fagot i fortepian * (1992)
Sonant na kwartet puzonowy * (1992)
7 Haiku na głos żeński i 5 instrumentów * (1993)
Koncert na gitarę elektryczną i zespół instrumentalny * (1993)
Podróż zimowa na flet, obój, klarnet, klawesyn, skrzypce, wiolonczelę i taśmę (1995)
Symfonia nr 1 * (1995)
Mijikayo na zespół instrumentów japońskich * (1996)
Speculum vitae na taśmę i orkiestrę * (1996)
Koncert na skrzypce i orkiestrę * (1996)
Trzy pieśni niemieckie do tekstów Josepha von Eichendorffa i Dursa Grünbeina na baryton i gitarę * (1997)
Trzy pieśni do słów Dursa Grünbeina na baryton i gitarę * (1997)
Northern Lights (Aurora Borealis) na klawesyn amplifikowany i taśmę (1998)
Sekstet na kwintet dęty i fortepian * (1998)
Zmienne struktury na klarnet, puzon, fortepian i wiolonczelę (2000)
Symfonia nr 2 * (2001)
Kwartet smyczkowy nr 1 (2002)
Wilanowskie pejzaże na kwartet smyczkowy i flet (2002)
Concerto per clarinetto e orchestra (2002-2003)
Madrygały polskie na sopran i zespół instrumentów dawnych do wierszy staropolskich poetów (2004)
Symfonia nr 3 na orkiestrę (2004-2005)
Partita na organy i (lub) klawesyn * (2008-2009)
One minute Valse na orkiestrę (2009)
Chorea polonica na 4 viole da gamba (2011)
Kwartet smyczkowy nr 3 (2013)

literatura wybrana

Baculewski Krzysztof Kotoński Włodzimierz w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997
Goniarska Barbara Kotoński Włodzimierz Wojciech w: Almanach Kompozytorów Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, t. I, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 2004
Homma Martina Włodzimierz Kotoński w: Komponisten der Gegenwart (Hg. Hanns-Werner Heister, Walter-Wolfgang Sparren), edition text + kritik, München 1992–
Jaraczewska-Mockałło Włodzimierz Kotoński. Katalog twórczości i bibliografia, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 1995
Thomas Adrian Kotoński Włodzimierz w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 13, Macmillan Publishers Limited, London 2001

publikacje

książki

Instrumenty perkusyjne we współczesnej orkiestrze, PWM, Kraków 1963
Leksykon współczesnej perkusji, PWM, Kraków 1999
Muzyka elektroniczna, PWM, Kraków 2002