omówienia utworów (S)

Szymanowski Karol

Siedem pieśni do słów Jamesa Joyce’a op. 54

na głos i fortepian (1926)

Siedem pieśni do słów Jamesa Joyce’a z tomu wierszy zatytułowanego Chamber Music skomponował Karol Szymanowski jesienią 1926 roku z myślą o amerykańskiej śpiewaczce Cobinie Wright, która jednak prawdopodobnie nigdy ich nie wykonała. Pierwsza publiczna prezentacja kompozycji, w interpretacji Stanisławy Korwin-Szymanowskiej z kompozytorem przy fortepianie, odbyła się w Warszawie, 24 kwietnia 1928 roku.
Wybrane teksty poetyckie charakteryzuje niezwykle osobisty ton liryki miłosnej, stąd i muzyka nasycona jest głęboką ekspresją w duchu romantycznym. Pierwsza pieśń – Gentle lady [Droga moja] - utrzymana została w nastroju posępnym, druga - Sleep now [Zaśnij spokojnie] – także w smutnym, kołysankowym. Kontrastują z nimi dwie kolejne – taneczna Lean out of the window [Złocisty mi świeci] oraz energiczna i radosna My dove, my beautiful one [Turkawko moja]. Czwartą pieśń - Strings in the earth [Struny ziemi] - cechuje liryka i spokój, podczas gdy następną - Winds of May [Majowy wiatr] - ekspresja i ruchliwość. Cykl zamyka sentymentalny Rain has fallen [Cały dzionek]. Głęboką uczuciowość połączył jednak kompozytor z prostą, wręcz deklamacyjną melodyką i przejrzystą fakturą fortepianową, a także ze śmiałą, ostrą i schromatyzowaną harmoniką.
Do 1977 roku znane były jedynie cztery pierwsze pieśni do słów Joyce’a. Dopiero Adam Neuer odnalazł w Bibliotece Narodowej rękopisy trzech ostatnich pieśni i uzupełnił cały Opus 54. Kompletny cykl siedmiu liryk wydany został jednak dopiero w 1981 roku przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Wśród nielicznych nagrań Siedmiu pieśni do słów Joyce’a na uwagę zasługuje z pewnością interpretacja Dorothy Dorow i Rudolfa Jansena (wydana przez firmę Etcetera / Helikon) oraz jedna z najnowszych – Amerykanki polskiego pochodzenia Juliany Gondek i holenderskiej pianistki Reinild Mees, opublikowana w 2004 roku przez Channel Classics.

Anna Iwanicka-Nijakowska