opisy płyt (P)

Paweł Mykietyn

Pasja wg św. Marka na głosy i instrumenty

Owacje na stojąco zwieńczyły prawykonanie Pasji według św. Marka na sopran, głos recytujący, chór i orkiestrę kameralną, które miało miejsce 8 września 2008 roku w Filharmonii im. Witolda Lutosławskiego we Wrocławiu podczas 43. Festiwalu „Wratislavia Cantans”. Wykonawcami dzieła byli: Urszula Kryger (mezzosopran), Katarzyna Moś (śpiew), Maciej Stuhr (recytacja), chór Cantores Minores Wratislavienses przygotowany przez Piotra Karpetę oraz Orkiestra Kameralna Miasta Tychy AUKSO pod batutą Marka Mosia. Rok później podobnie przyjęto wykonanie dzieła (w interpretacji tych samych muzyków) podczas „Warszawskiej Jesieni” (nagranie koncertu wydane w ramach Kroniki Dźwiękowej festiwalu było do niedawna jedynym dostępnym, niekomercyjnie). W dwa lata po prawykonaniu, pod koniec 2010 roku w podkrakowskich Alvernia Studios dokonano rejestracji kompozycji, która ukazała się rok później na niniejszym dwupłytowym albumie. Wystąpili ci sami artyści, którzy uczestniczyli w premierowym wykonaniu.

Pasja Pawła Mykietyna od chwili jej prawykonania pozostaje jednym z najczęściej komentowanych, a także najbardziej poruszających utworów kompozytora. Historycy muzyki jednogłośnie uznali ją za dzieło wybitne, wymykające się jednak próbom porównania z innymi mistrzowskimi kompozycjami tego gatunku, jak choćby Johanna Sebastiana Bacha, czy też Krzysztofa Pendereckiego. Pasja Mykietyna to utwór jedyny w swoim rodzaju, w którym kompozytor zawarł sumę swoich dotychczasowych doświadczeń i pomysłów. Zaskakuje już sama koncepcja dzieła – historia Chrystusa opowiedziana została od końca czyli od śmierci Jezusa na krzyżu po jego rodowód. Pod względem muzycznym utwór porusza ogromną siłą wewnętrznej ekspresji, uzyskaną przy użyciu wręcz minimalnego zestawu środków. Faktura Pasji jest ażurowa, delikatna i lekka, komponowana z pojedynczych dźwięków i gestów muzycznych. Wyróżnia ją także specyficzny rodzaj brzmieniowości – z przeważającym piano, mikrotonami, licznymi efektami czysto sonorystycznymi, uzyskiwanymi także z nietypowych źródeł dźwięku (np. zgniatanych puszek).

Pasja wg św. Marka nie pozostawia słuchacza obojętnym – zachwyca, wstrząsa, prowokuje do własnych rozmyślań o wierze. Zyskuje jeszcze, gdy możemy z nią obcować w samotności, wsłuchując się w każdą wybrzmiewającą nutę:

„Na początku nic w tej muzyce nie wskazuje na rodzaj opowieści, nic nie mówi o pasji. I jak u Antonioniego, zupełnie przypadkowo, oglądając jakiś film czy przeglądając zdjęcia, natrafiamy na intrygujący detal. Przyglądamy mu się, odsłaniamy tajemnicę. Okazuje się, że to właśnie głos umierającego Jezusa.” (Mikrotony śmierci. Rozmowa z Pawłem Mykietynem, „Dwutygodnik” 2009 nr 13)

Anna Iwanicka-Nijakowska (2013)