Polmic - FB

omówienia utworów (Z)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Zielińska Lidia

Pleonazm



na obój, skrzypce i orkiestrę smyczkową

(1986)

14’58"
Pleonazm na obój, skrzypce i małą orkiestrę smyczkową powstał w roku 1986 na prośbę oboisty Mariusza Pędziałka. Prawykonania dokonali Mariusz Pędziałek, Barbara Stuhr i Orkiestra Kameralna ”Amadeus” pod dyrekcją Agnieszki Duczmal podczas XVII Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej we Wrocławiu w lutym 1990.
Lidia Zielińska (tekst w książce programowej „Warszawskiej Jesieni” 1991)


W Pleonazmie tytułowe tautologie występują na wielu poziomach, począwszy od homogenicznej obsady (smyczki jak skrzypce, skrzypce jak obój), po trwałość diatonicznej struktury wysokościowej. Nie jest to jednak monoskalowy utwór minimalistyczny. Wąskozakresowe motywy, centralizujące akordy w orkiestrze, wirtuozowskie melizmaty instrumentów solowych – tworzą aurę kapryśnej sekwencyjnej narracji quasiimprowizacyjnego „ogrywania” fragmentów skali eolskiej h. Relacje materiałowe i instrumentalne, momenty synchronizacji i desynchronizacji, zostały subtelnie zakomponowane, a wszelkie odchylenia wracają do punktów równowagi. Ich rolę pełnią powtarzające się krótkie pochody skalowe oraz lokalne dźwięki centralizujące. Od zwielokrotnionego oktawowo d utwór zaczyna się, kończy zaś dominantowotonicznym zwrotem a-d, by ustabilizować się w końcu na a (co mogłoby zapowiadać powrót całości). „Klasyczne” wyobrażenia formalne ewokowane ostentacyjną tonalnością w przypadku Pleonazmu zawodzą, gdyż nie są w stanie oddać ustawicznej improwizacyjności, która okazuje się elementem ścisłego planu. Nasuwają się raczej analogie z zasadą hinduskiej ragi. Chwila dwuinstrumentalnej „kadencji” w połowie utworu jest bardziej muzycznym dialogiem wzajemnych dopełnień, tak typowym dla gry wykonawców „etnicznych”, niż popisowym występem solistów.

Krzysztof Szwajgier (tekst w książeczce płyty „Muzyka Polska Dzisiaj – Portrety Współczesnych Kompozytorów Polskich – Lidia Zielińska” - polmic 090 / PRCD 1742)