Album obejmuje pięć utworów z cyklu kompozycji izorytmicznych, w których Ryszard Lubieniecki wykorzystuje średniowieczną technikę kompozytorską jako podstawę dla dość skomplikowanego materiału muzycznego, zdominowanego przez brzmienia ciche i niestabilne: perkusyjne, szumy i mikrointerwały. Sama izorytmia polega na stosowaniu powtarzanych schematów rytmicznych – we własnej twórczości sprawdzam, w jaki sposób mogą one oddziaływać na makroformę utworu, nienawiązującego brzmieniowo do muzyki dawnej.
W Isorhythmical proposal i Kompozycji izorytmicznej nr 2 schematy te zaczerpnięte zostały z głosów tenorowych XIV-wiecznych motetów oraz zostały „rozciągnięte” na całość kompozycji (pojedyncza nuta z pierwotnego utworu staje się całym taktem). Izorytmia jest więc dość mocno ukryta, a najłatwiej rozpoznać można ją po układzie pauz w Isorhythmical proposal i w partii fletu altowego w obu wersjach Kompozycji izorytmicznej nr 2.
Dwa ostatnie utwory związane są ponadto z XV-wiecznymi źródłami środkowoeuropejskimi, a zarazem z własnymi badaniami muzykologicznymi Lubienieckiego. W tytule Pr_m_ _at et_r_o (Kompozycja izorytmiczna nr 4) ukryte jest nawiązanie do kanonu kołowego Promitat eterno, przypisywanego Petrusowi Wilhelmowi de Grudencz (Piotrowi z Grudziądza), którego jedyny rękopis przechowywany jest w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu (pod sygnaturą PL-WRu I F 269). Na kompozycji tej (oraz idei imitacji z nią związanej) oparta jest partia elektroniki, dodatkowo jej rękopis potraktowany zostaje jako partytura graficzna, będąca podstawą dla improwizacji portatywu. Centralny element kompozycji stanowią odczytywane definicje dawnych form muzycznych, zaczerpnięte z późnośredniowiecznych traktatów – wśród nich znalazł się Tractatus de musica mensurabili, czyli tzw. wrocławski traktat menzuralny z pierwszej połowy XV w., również przechowywany w Bibliotece Uniwersyteckiej we Wrocławiu (pod sygnaturą PL‑WRu IV Q 16).
Do stworzenia instrumentalnego utworu …i_ _i_tel_lt_ _lic_en Sc_les_ _n (Kompozycja izorytmiczna nr 5) kompozytor zastosował metody komponowania, które, według zachowanych do naszych czasów źródeł muzycznych i teoretycznych, znane były w regionie średniowiecznego Śląska. Należą do nich m.in. wspomniana izorytmia, ścisła imitacja oraz, szczególnie dla mnie interesująca, „metoda Gwidona”, polegająca na generowaniu muzyki z tekstu słownego. W tytule kompozycji ukryty jest fragment tytułu pionierskiej pracy dotyczącej życia muzycznego średniowiecznego Śląska autorstwa niemieckiego badacza, profesora Uniwersytetu Wrocławskiego, Fritza Feldmanna (1905-1984) Musik und Musikpflege im mittelalterlichen Schlesien, wydanej w Breslau w 1938 r.
Nagrania dokonano w sali Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Wrocławskiego we wrześniu 2020 r.
Płyta została wydana dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miasta Wrocławia oraz indywidualnych darczyńców na portalu zrzutka.pl
www.naszenagrania.pl
Ryszard Lubieniecki
|