Polmic - FB

omówienia utworów (P)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Ptaszyńska Marta

Holocaust Memorial Cantata na sopran, tenor, baryton, chór i orkiestrę


PWM, Kraków 1994, wyd. I, s. 64+12
Jeszcze w latach sześćdziesiatych Marta Ptaszyńska natrafiła na wiersz Leslie Woolfa Hedleya zatytułowany Chant for All the People on Earth (Psalm za wszystkie ludy ziemi). Jej marzeniem było, aby go wykorzystać w utworze wokalno-instrumentalnym. Okazja przyszła dopiero w 1991 roku wraz z zamówieniem od Lucyny Migały, dyrektorki chóru Lira Singers Chicago, która wspólnie z przewodniczącym gminy żydowskiej w Chicago, Maynardem Wishnerem stała na czele organizacji „Dialog Polsko-Żydowski”. Zamówienie nie precyzowało o jaki dokładnie utwór chodzi, miał on natomiast być poświęcony ofiarom holocaustu. Kompozytorka chciała wykorzystać dużą obsadę z solistami, chórem i orkiestrą symfoniczną, ale ze względu na możliwości wykonawcze istniejące w danej chwili powstała kantata na trzy głosy solowe, chór, fortepian i dwóch perkusistów. W kwietniu 1992 roku odbyły się w Chicago dwa wykonania nowego utworu: w kościele św. Jacka oraz w synagodze North Shore Congregation.
Mimo dużego sukcesu pierwszej wersji Kantaty kompozytorka nie zrezygnowała z zamiaru napisania utworu wokalno-symfonicznego i 22 kwietnia 1993 roku w radiowym Studiu S1 w Warszawie przedstawiono Holocaust Memorial Cantata w takiej właśnie postaci. Wkrótce potem powstała jeszcze jedna wersja. Utwór miał być wykonany w sierpniu 1993 roku na Festiwalu Schleswig Holstein przez orkiestrę „Sinfonia Varsovia” pod dyrekcją lorda Yehudi Menuhina. Podczas prób Menuhin zainteresował się przesłaniem utworu i zaproponował poświęcenie go wszystkim ofiarom zbrodniczych idei XX wieku. Przygotował też dodatkowy tekst, który Marta Ptaszyńska włączyła do swojej kompozycji. Taka wersja została przedstawiona we Flensburgu 16 sierpnia 1993 roku, a 28 października tego samego roku w Filharmonii Narodowej w Warszawie, w ramach Dni Kultury Żydowskiej.
W komentarzu do płyty wydanej przez firmę CD Accord w roku 1996 kompozytorka napisała: „Ponieważ Kantata została pomyślana jako niezwykle rozbudowana modlitwa, nadałam jej kontemplacyjny i posępny wyraz, czasem podniosły i uroczysty, czasem o charakterze lirycznym, tylko gdzieniegdzie wprowadzając fragmenty nacechowane większą siłą i dramatyzmem. Nieustające powtórzenia słów «not to forget» («nie zapominajcie»), śpiewane po angielsku, hebrajsku, w jidysz i po polsku, maja fundamentalne znaczenie i są bardzo charakterystyczne dla modlitw żałobnych. Nawracająca fraza staje się w tym przypadku motorem sprawczym utworu. Kantata składa się z dziesięciu ustępów, ujętych w dwie części. Kulminacja dramatyczna następuje zgodnie ze strukturą poematu w ustępie szóstym, «What Happened to Six Milion Jews» («Co stało się z sześcioma milionami Żydów»).”