omówienia utworów (C)

Chołoniewski Marek

Passage, kompozycja audiowizualna na 8 wykonawców

Utwór Marka Chołoniewskiego Passage miał swoje prawykonanie w Muzeum Etnograficznym w Warszawie, podczas „Warszawskiej Jesieni” w 2001 roku. Komentarz do Passage zamieszczony w książce programowej festiwalu jest artystycznym i filozoficznym credo kompozytora związanego niemal w całej swej twórczości z muzyką na taśmę i komputery.

Wstęp

Od dawna proces kompozycyjny opiera się na indywidualnym wyborze materiału dźwiękowego. Najczęściej wybór dokonywany jest według indywidualnych preferencji kompozytora na bazie obowiązujących zasad, stylów i konwencji. Częstokroć kompozytor tworzy swój własny styl, który w istocie bywa uosobieniem i zwieńczeniem obowiązujących w danej epoce wzorców stylistycznych lub radykalnym odejściem od owych zasad. We wszystkich przypadkach kompozytor stosuje określone sposoby selekcji w odniesieniu do poszczególnych parametrów dzieła muzycznego.

W kompozycji Passage wybór materiału dźwiękowego opiera się na wstępnym przygotowaniu określonych sposobów selekcji (algorytmów), które w istocie pozbawiają twórcę (w pozytywnym tego słowa znaczeniu) możliwości podejmowania indywidualnych decyzji w odniesieniu do poszczególnych parametrów dzieła muzycznego. Wybór wynika zatem z metody, która, stosowana ze ścisłą konsekwencją, tworzy określone struktury dźwiękowe. W ten sposób twórca wyzwala się częściowo od własnych indywidualnych preferencji; wkracza w obszar eksperymentu, który w przypadku kompozycji Passage został poddany ścisłej kontroli. Kompozycja jest sumą doświadczeń z wieloletniej pracy nad komputerowymi kompozycjami algorytmicznymi, w których zniesiony został podział na muzykę instrumentalną i komputerową, zniesione zostały również granice stylistyczne i materiałowe w odniesieniu do podstawowych elementów dzieła muzycznego.

(...)

Passage wykonuje oktet składający się z dwóch kwartetów: dętego drewnianego (flet, obój, klarnet i fagot) i smyczkowego (skrzypce, altówka, wiolonczela i kontrabas). Ponieważ wszyscy muzycy są równocześnie «performerami», wykonującymi specyficzny «teatr gestów», ich fizyczne powiązanie z instrumentami, możliwość ruchu wraz z instrumentem jest jednym z podstawowych założeń technicznych realizowanego utworu.

(...)

Gest

Wyjściowym materiałem źródłowym dla kompozycji Passage jest gest, który przyjmuje dwie podstawowe formy:

• figur geometrycznych
• ekspresji muzycznych.

Gest wykonany bliżej (wyżej) źródła światła (high) oznacza wyższą wartość - dźwięk wyższy. Gest bliżej podłogi, oddalony od źródła światła (low) oznacza wartość niższą - dźwięk niższy. Interaktywny optyczny system komputerowy reaguje na zmianę położenia ręki oraz na jej pozycję.”