relations and reviews

Muzyka Dalekiego Wschodu uświetniła tegoroczną (18-26 kwietnia 2015) edycję Międzynarodowego Festiwalu Kompozytorów Krakowskich, zorganizowanego przez krakowski oddział Związku Kompozytorów Polskich.

Na zaproszenie dyrektora artystycznego, Marcela Chyrzyńskiego, do Krakowa przybyli m.in. kompozytorzy i muzycy z Chin (Wu Wei) i Korei Płd. (Dohun Lee, Good-mori Ensemble, Modern Ensemble). Z powodów zdrowotnych swój przyjazd musiał odwołać Toshio Hosokawa, jednak Kraj Kwitnącej Wiśni wspaniale reprezentował Tajima Tadashi, urodzony w 1941 roku mistrz gry na shakuhachi. W piątek, 24 kwietnia wraz z Orkiestrą Muzyki Nowej wykonał on partię solową Voyage X – Nozarashi Hosokawy. Dwa dni później, w niedzielę 26 kwietnia w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, przedstawił repertuar tradycyjny. Tytuły utworów, wykonanych tego dnia w Polsce po raz pierwszy, posłużyły za motywy przewodnie krótkiej rozmowy z mistrzem.

Technika fugi to wyraz muzyczny tego, co wyższe i nadprzyrodzone – czytamy w programie dwunastego Festiwalu Witolda Lutosławskiego „Łańcuch” (25 stycznia – 7 lutego 2015). Symbol wieczności, prawdy – można by dodać. Wszystkie te określenia wydają się stosowne do finałowego koncertu, który zgromadził publiczność w Studio Koncertowym Polskiego Radia im. Witolda Lutosławskiego dokładnie w 21. rocznicę śmierci kompozytora. Uroczysty wieczór wypełniły dzieła Bacha, Chopina i Lutosławskiego w wykonaniu Orkiestry Kameralnej Miasta Tychy AUKSO pod batutą Marka Mosia.

Za ramy programu posłużyły kompozycje mistrza barokowej polifonii, zinstrumentowane przez twórców dwudziestowiecznych: Antona Weberna (Ricercare a 6) oraz Jana Krenza (Contrapunctus I). Mimo że opracowanie fragmentu Das Musikalisches Opfer liczy już osiemdziesiąt lat, wciąż zachwycało ono świeżością, pomysłowością i typową dla Weberna feerią instrumentalnych barw, co z wprawą podkreślili wykonawcy. Pierwsza część Suity polifonicznej według Die Kunst der Fuge Krenza brzmiała za to bardziej klasycznie – głosy Bachowskiego utworu na niesprecyzowaną obsadę przyporządkowano do kolejnych grup orkiestry smyczkowej.

Lutosławski uznawał muzykę Bacha za przykład sztuki ponadczasowej, uwznioślającej człowieka, czyniąc go np. niezdolnym do czynów chuligańskich. Muzykolodzy doszukują się wpływów lipskiego kantora m.in. w IV Symfonii, Le Papillon z Chantefleurs et chantefables, jak również w zaprezentowanych w finale „Łańcucha”: Preludiach i fudze na 13 instrumentów smyczkowych oraz w Particie na skrzypce, fortepian i orkiestrę. Preludia i fuga określone zostały nawet przez Tadeusza A. Zielińskiego mianem najwybitniejszego dzieła Lutosławskiego, zawierającego kwintesencję jego muzyki w wyrafinowanej i dyskretnej postaci. To jednocześnie najbardziej skrajny przykład podejścia polskiego kompozytora do aleatoryzmu względem formy, poprzez pozostawienie wykonawcom decyzji co do ostatecznego kształtu dzieła. W sobotni wieczór wykonano pięć skrajnych preludiów (I, II, V-VII) oraz pełną wersję Fugi. I takie zestawienie pozwoliło w pełni podziwiać ekspresyjne i techniczne możliwości instrumentów smyczkowych.

Blask kryształowych żyrandoli, arcydzieła wydrążone w bryle soli i muzyka Rossiniego. W piątkowy wieczór 15 maja 2015 roku Opera Krakowska zaprosiła na niezwykłe wydarzenie. W niepowtarzalnym wnętrzu Kaplicy Świętej Kingi w Kopalni Soli „Wieliczka” zabrzmiała Mała msza uroczysta G. Rossiniego.

Wystąpili: Katarzyna Oleś-Blacha, Olga Maroszek, Adam Sobierajski i Robert Gierlach oraz Chór Opery Krakowskiej pod dyrekcją Zygmunta Magiery, przy akompaniamencie Wioletty Fludy oraz Kristiny Kutnik. Publiczność, która w skupieniu wysłuchała Mszy nagrodziła artystów owacjami na stojąco.

Położona 101 metrów pod ziemią Kaplica Św. Kingi to prawdziwa perła w koronie Kopalni Soli, a Opera Krakowska już po raz kolejny gości w jej pięknych wnętrzach. W 2010 roku w tej podziemnej kaplicy zaprezentowała Mszę Koronacyjną W. A. Mozarta. Związki Kopalni Soli w Wieliczce z Operą Krakowską mają wieloletnią tradycję. W 1991 roku w położonej 125 metrów pod ziemią komorze „Warszawa” odbyła się premiera Śmierci Don Juana R. Palestra. W tym samym wnętrzu w 2003 roku zaprezentowano widowisko muzyczne Madama Butterfly, zrealizowane na podstawie opery G. Pucinniego. W Kopalni Soli wielokrotnie odbywały się także Koncerty Noworoczne z udziałem solistów i Orkiestry Opery Krakowskiej.

Partnerem Małej mszy uroczystej była Kopalnia Soli „Wieliczka”.

tekst nadesłany (mat. organizatora)

15 stycznia 2015 roku w 74. rocznicę premiery Kwartetu na koniec Czasu Oliviera Messiaena na terenie byłego Stalagu VIII A Görlitz-Moys, gdzie w zimie 1940/41 kompozytor był więziony wraz z tysiącami jeńców francuskich i jeńcami polskimi w liczbie około stu, odbyła się uroczystość otwarcia Europejskiego Centrum Edukacyjno-Kulturalnego Meetingpoint Music Messiaen.

Obecni byli przedstawiciele władz Województwa Dolnośląskiego i Saksonii, m.in. marszałek Cezary Przybylski i premier Saksonii Stanislaw Tillich oraz władze Zgorzelca i Görlitz. Budowę EuropejskiegoCentrum prowadziła Fundacja Centrum Wspierania Przedsiębiorczości w Zgorzelcu, którą reprezentował Marek Wolanin, sekretarz Gminy, z pomocą stowarzyszenia Meetingpoint Music Messiaen w Görlitz, której przewodniczącym jest Frank Seibel. Obaj reprezentanciinstytucji polskiej i niemieckiej prowadzili w dwóch językach uroczystość. Wprowadzenie merytoryczne do zagadnienia Dlaczego praca nad historią na pograniczu polsko-niemieckim jest istotna wygłosił prof. dr Kazimierz Woycicki z Warszawy. Zabrał głos także uczeń Messiaena, gość honorowy Iradj Sahbai, kompozytor i dyrygent ze Strasburga, który mówił, w nawiązaniu do przesłania nadziei Messiaenowskiego Kwartetu na koniec Czasu, o potrzebie odnowy europejskiej, którą może przynieść kultura i edukacja. Na zakończenie zgromadzeni goście zwiedzili Centrum, taras widokowy oraz odbyli spacer odrestaurowanymi ścieżkami na terenie obozu.

Po południu dr h.c. Jerzy Stankiewicz wygłosił wykład Olivier Messiaen, jeniec Stalagu VIII A w Görlitz i jego polscy przyjaciele, przedstawiając najnowsze odkrycia archiwalne dotyczące okresu niewoli francuskiego kompozytora oraz krąg jeńców reprezentujących polską inteligencję i artystów w otoczeniu Messiaena. Wieczorem, tradycyjnie w dniu rocznicy, odbył się koncert z wykonaniem Kwartetu na koniec Czasu Messiaena, którego niemiecka publiczność w większości wypełniająca salę do ostatniego miejsca, wysłuchała w interpretacji Piotra Sałajczyka, pianisty z Akademii Muzycznej w Katowicach oraz muzyków Sächsischen Staatskapelle Dresden: Yuki Manueli Janke, skrzypaczki i koncertmistrzyni, klarnecisty Christiana Dollfussa oraz wiolonczelisty Titusa Maacka (na zdjęciu).

Początek działalności Europejskiego Centrum Messiaena w Zgorzelcu (Koźlice 1) zaznaczony będzie zgromadzeniem nauczycieli muzyki z terenów pogranicza Czech, Niemiec i Polski, który przewidziany jest już w lutym br.

(jbs)