zespół (O)

Pierwszy koncert w wykonaniu Filharmonii Warszawskiej odbył się 5 listopada 1901 roku w nowo otwartym gmachu. Orkiestrą dyrygował Emil Młynarski, a jako solista wystąpił Ignacy Jan Paderewski, światowej sławy pianista, kompozytor i przyszły mąż stanu. W programie tego historycznego wieczoru znalazł się Koncert fortepianowy a-moll Paderewskiego oraz utwory Chopina, Moniuszki, Noskowskiego, Stojowskiego i Żeleńskiego.
Filharmonia Warszawska w dość krótkim czasie osiągnęła wysoki poziom, przyciągając wybitnych artystów z całego świata. Przed I wojną światową i w okresie międzywojennym stała się głównym ośrodkiem życia muzycznego w Polsce oraz jedną z wiodących instytucji muzycznych w Europie. Wystąpili tutaj niemal wszyscy słynni dyrygenci i soliści tamtych czasów, m.in.: Grieg, Honegger, Klemperer, Prokofiew, Rachmaninow, Ravel, Rodziński, R. Strauss, Strawiński, Arrau, Horowitz, Kempff, Rubinstein, Huberman i Sarasate.
W pierwszych latach powojennych Filharmonią Warszawską kierowali między innymi Olgierd Straszyński i Andrzej Panufnik. W styczniu 1950 roku dyrektorem i głównym dyrygentem został Witold Rowicki, który podjął się dzieła zorganizowania nowego zespołu. Pomimo trudnych warunków pracy, związanych z brakiem własnej siedziby (koncerty odbywały się m.in. w halach sportowych i teatrach), Orkiestra, dzięki staraniom Rowickiego, stała się wiodącym zespołem w Polsce.
W latach 1955-1958 orkiestrą kierował Bohdan Wodiczko, wybitny muzyk i miłośnik muzyki współczesnej, z którym współpracowali między innymi Arnold Rezler i Stanisław Skrowaczewski. Był to pomyślny okres dla Filharmonii: skład orkiestry został powiększony, a Sala Koncertowa zyskała organy.
W 1958 roku Witold Rowicki został ponownie mianowany dyrektorem artystycznym i I dyrygentem Filharmonii. Stanowisko to piastował do 1977 roku. Jako stali dyrygenci gościnni pracowali w tym okresie Stanisław Wisłocki i Andrzej Markowski, który w latach 1972-1974 był również zastępcą dyrektora artystycznego.

1 lipca 1977 r. dyrektorem artystycznym i dyrygentem Filharmonii Narodowej został mianowany Kazimierz Kord, który zajmował to stanowisko do obchodów stulecia Filharmonii w Warszawie w 2001 r. W latach 1979-90 stanowisko zastępcy dyrektora i dyrygenta Filharmonii Narodowej zajmował Tadeusz Strugała. Kazimierz Kord od początku swojej pracy z Orkiestrą kładł on nacisk na wzbogacenie repertuaru, dzięki czemu w programie kolejnych sezonów artystycznych znalazły się nie tylko dzieła symfoniczne, lecz również wielkie formy oratoryjne i operowe, a także wiele utworów muzyki współczesnej. Nowym przedsięwzięciem był cykl koncertów "Filharmonia Narodowa prezentuje" nagrywanych na żywo i utrwalanych na płytach przez Polskie Nagrania, a także koncerty z udziałem dyplomantów Akademii Muzycznej w Warszawie. Kazimierz Kord wraz z Witoldem Lutosławskim wykreowali pomysł krótkich, kilkudniowych festiwali muzyki współczesnej, których punktem wyjścia była idea spotkania różnych dyscyplin sztuki. Pierwszy taki festiwal odbył się już po śmierci kompozytora i na jego cześć został nazwany „Forum Lutosławskiego”, kontynuowany w cyklu corocznym, następnie dwuletnim, do jubileuszowego Roku Lutosławskiego 2013.

Od 2002 do 2013 r. funkcje dyrektora naczelnego i artystycznego Filharmonii Narodowej pełnił Antoni Wit, który kontynuował trendy repertuarowe swojego poprzednika, wzbogacając je o jeszcze większą obecność muzyki polskiej, często wykonywanej przez zagranicznych artystów. Pod jego batutą zespoły Filharmonii Narodowej nagrały ponad 50 płyt, w tym prawie 40 dla wytwórni Naxos. Płyty otrzymały szereg nagród z prestiżową Grammy 2012 na czele, a ich repertuar zawiera głównie dzieła polskich kompozytorów (Karłowicz, Szymanowski, Lutosławski, Penderecki, Górecki, Kilar). Swoją kadencję zakończył występem z Orkiestrą Filharmonii Narodowej (po raz pierwszy w jej historii) na festiwalu BBC Proms w Londynie w sierpniu 2013.
Od sezonu 2013/2014 stanowisko dyrektora artystycznego, odpowiedzialnego za rozwój zespołów, kształtowanie repertuaru i dobór artystów gościnnych objął Jacek Kaspszyk. 1 września poprowadził zespoły Filharmonii Narodowej podczas finałowego koncertu Festiwalu „Chopin i jego Europa”, a 22 września dyrygował historycznym koncertem w ramach Festiwalu „Warszawska Jesień” z udziałem Krystiana Zimermana. Koncert stał się jedną z kulminacji Roku Lutosławskiego (program: Koncert fortepianowy i III Symfonia Lutosławskiego). Dyrygent poprowadził również trzy pierwsze w historii Filharmonii koncerty transmitowane przez Internet.
Orkiestra liczy 112 wybitnych instrumentalistów. Odbyła ponad 140 tournées na pięciu kontynentach i występowała we wszystkich najważniejszych salach koncertowych, gorąco oklaskiwana przez słuchaczy i chwalona przez krytyków muzycznych za doskonałe, charyzmatyczne wykonania. Uczestniczyła również w wielu prestiżowych międzynarodowych festiwalach, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Pradze, Bergen, Lucernie, Montreux, Moskwie, Brukseli, Florencji, Bordeaux i Atenach. Orkiestra Filharmonii Narodowej uczestniczy regularnie w Międzynarodowych Konkursach Pianistycznych im. F. Chopina i w Festiwalu „Warszawska Jesień”.
Filharmonia Narodowa gościła wielu słynnych artystów z całego świata. Oprócz najwybitniejszych polskich dyrygentów wystąpili tutaj m.in.: Hermann Abendroth, Gary Bertini, Herbert Blomstedt, Rafael Frühbeck de Burgos, Charles Dutoit, Philippe Entremont, Aram Chaczaturian, Yehudi Menuhin, Kurt Masur, Helmuth Rilling, Genadij Rożdiestwienski, Leopold Stokowski i Igor Strawiński. Spośród solistów koncertowali tu: Martha Argerich, Vladimir Ashkenazy, Kathleen Battle, Arturo Benedetti Michelangeli, Teresa Berganza, Nigel Kennedy, Mischa Maisky, Anne-Sophie Mutter, Dawid Ojstrach, Murray Perahia, Maurizio Pollini, Światosław Richter, Artur Rubinstein, Mścisław Rostropowicz, Isaac Stern, Henryk Szeryng, Pinchas Zukerman i wielu innych.
Orkiestra nagrywa dla Polskiego Radia i Telewizji, polskich i zagranicznych firm płytowych oraz uczestniczy w nagraniach muzyki filmowej. Artystyczne dokonania zespołu bywały wielokrotnie nagradzane prestiżowymi nagrodami fonograficznymi. Otrzymała m.in. statuetkę "Fryderyka" 2002 w Kategorii Specjalnej - Najwybitniejsze Nagranie Muzyki Polskiej za rejestrację dzieł Lutosławskiego, Meyera i Pendereckiego. W czerwcu 2003 roku zarejestrowała z udziałem Kun Woo Paika wszystkie dzieła Chopina na fortepian i orkiestrę (Decca), a we wrześniu światowe prawykonanie September Symphony Wojciecha Kilara (CD Accord). W roku 2004 nagranie Pasji wg św. Łukasza Krzysztofa Pendereckiego (zarejestrowane w 2002 roku dla wytwórni NAXOS) w wykonaniu Orkiestry i Chóru Filharmonii Narodowej pod dyrekcją Antoniego Wita otrzymało nagrodę Classical Internet Award oraz nominację do amerykańskiej nagrody Grammy. Natomiast nagranie Polskiego Requiem Krzysztofa Pendereckiego (NAXOS) w tym samym wykonaniu otrzymało nie tylko kolejną nominację do Grammy (2005), ale i Record Academy Award 2005 japońskiego magazynu muzycznego "Record Geijutsu". Zarejestrowane dla Naxos w czerwcu 2005 roku wykonanie VIII Symfonii Mahlera zyskało najwyższe oceny światowej krytyki. Dwa nagrania, w których uczestniczyła Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Narodowej pod batutą Antoniego Wita otrzymały trzy Fryderyki 2005: F. Chopin Koncert fortepianowy e-moll op. 11 z Rafałem Blechaczem w roli solisty (Kronika XV Konkursu Chopinowskiego) w kategorii "muzyka orkiestrowa" oraz W. Lutosławski Koncert na orkiestrę i Koncert wiolonczelowy z Rafałem Kwiatkowskim w dwóch kategoriach - "Muzyka współczesna" i "Najwybitniejsze nagranie muzyki polskiej". Nagrodzone nagrania ukazały się na płytach CD firmy DUX. W 2007 roku prestiżowy brytyjski miesięcznik muzyczny „Gramophone” wyróżnił wydaną w tym samym roku płytę z nagraniem obu Koncertów skrzypcowych oraz Nokturnu i Taranteli Karola Szymanowskiego z udziałem Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Narodowej pod batutą Antoniego Wita i rosyjskiego skrzypka Ilya Kaler, zamieszczając ją na liście Editor’s Choice lipcowej edycji miesięcznika.