Polmic - FB

indeks osób (S)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Tadeusz Strugała,

dyrygent, pedagog i organizator życia muzycznego; ur. 10 lutego 1935, Katowice. Ukończył studia na Wydziale Teorii, Kompozycji i Dyrygentury Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej we Wrocławiu w klasie Adama Kopycińskiego. Studia uzupełniał w Weimarze (u Arvida Jansonsa) i Wenecji (pod kierunkiem Franco Ferrary).

W latach 1954-57 pracował jako oboista Wrocławskiej Orkiestry Symfonicznej. W latach 1960-64 był dyrygentem Państwowej Orkiestry Symfonicznej w Opolu. Od 1964 do 1968 sprawował funkcję dyrygenta Orkiestry Państwowej Filharmonii we Wrocławiu, którą następnie, w latach 1969-80, kierował. Jednocześnie, w latach 1975-76, pełnił funkcję dyrektora naczelnego i artystycznego Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach oraz - od 1976 do 1978 roku - generalnego dyrektorem muzycznego Prezydenckiej Orkiestry Symfonicznej w Ankarze i Istambule. W latach 1979-90 był zastępcą dyrektora artystycznego i stałym dyrygentem Filharmonii Narodowej w Warszawie, prowadząc równolegle - w latach 1981-86 - Orkiestrę Filharmonii Krakowskiej jako jej dyrektor artystyczny.

W grudniu 1990 roku objął stanowisko dyrektora artystycznego i pierwszego dyrygenta Orkiestry Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie, a w listopadzie 1991 roku wprowadził ten zespół pod nową nazwą Polskiej Orkiestry Radiowej do stałej siedziby w Studiu Koncertowym S-1. W latach 1994-2001 był stałym dyrygentem gościnnym Praskiej Orkiestry Symfonicznej FOK, a dd 1998 do 2006 roku - dyrygentem-rezydentem Festiwalu Chopinowskiego w Gaming w Austrii.

Karierę międzynarodową rozpoczął w latach 60-tych XX wieku. Występował w na estradach całej niemal Europy, a także w Australii, Stanach Zjednoczonych i Azji, zarówno z czołowymi orkiestrami polskimi, jak też zagranicznymi. Wśród 140 orkiestr z 23 krajów, jakimi wielokrotnie dyrygował, można wymienić m.in. Bamberger Symphoniker, Berliner Staatskapelle, Brucknerorchester Linz, RIAS Berlin, Rundfunk Sinfonieorchester Berlin, Dresdner Philharmonie, Rund-funk Sinfonieorchester des MDR-Leipzig, Hallé Orchestra w Manchesterze, Orkiestrę Czeskiej Filharmonii, Praską Orkiestrę Symfoniczną FOK, Orkiestrę Radia Czeskiego Praha, NDR Radiophilharmonie, Orkiestrę Filharmonii St. Petersburg, Orkiestrę Filharmoniczną i Radiową w Helsinkach, Radiową Orkiestrę w Sztokholmie, Orkiestrę Symfoniczną Südwestfunk Baden-Baden, orkiestry radiowe i filharmoniczne w Budapeszcie, Bukareszcie i Sofii, New World Symphony Orchestra, Norfolk Symphony Orchestra, Yomiuri Nippon w Tokio, Osaka Philharmonic i Seoul Philharmonic Orchestra, japońską YBC Radio Symphony Orchestra Yamagata, Israel Sinfonietta, orkiestry symfoniczne w Ankarze, Istambule i Izmirze, Tonkünstler Wien, City of London Sin-fonia, czy London Mozart Players. Z tym ostatnim zespołem współpracował przez ponad dwa sezony.

Promowanie rodzimej twórczości jest jednym ze stałych elementów artystycznej drogi Tadeusza Strugały, a jego determinacja, aby podczas licznych tournées z polskimi orkiestrami wykonywać obowiązkowo polską muzykę, jest powszechnie znana i honorowana kolejnymi dyplomami za propagowanie polskiej kultury za granicą. Wiele lat swej dyrygenckiej kariery poświęcił współpracy z czołowymi symfonicznymi zespołami czeskimi, w tym z Orkiestrą Radia Czeskiego, wprowadzając stale do ich repertuaru kolejne dzieła najwybitniejszych współczesnych polskich kompozytorów, najczęściej jako czeskie prawykonania. Także w archiwach niemieckich orkiestr radiowych (Berlin, Lipsk) utrwalone zostały premierowe wykonania wybitnych dzieł polskiej muzyki współczesnej, m.in. symfonie Witolda Lutosławskiego, czy Polskie Requiem i Te Deum Krzysztofa Pendereckiego.

Nazwisko artysty związane jest również z czołowymi polskimi festiwalami, które za jego dyrekcji osiągnęły artystyczny i organizacyjny rozkwit i zyskały międzynarodową renomę: Festiwal Chopinowski w Dusznikach (1975–1985), "Wratislavia Cantans" (1968–1997) oraz Festiwal Polskiej Muzyki Współczesnej we Wrocławiu.

Artysta zwrócił swoje zainteresowanie także ku teatrowi operowemu. Z okazji 160-lecia powstania Opery Wrocławskiej przygotował premierowe spektakle Wolnego Strzelca Carla Marii Webera, a w roku 2002 otworzył poznański Festiwal Hoffmanowski premierą Fidelia Ludwiga van Beethovena. W czerwcu 2003 roku w Operze Narodowej przygotował premierowe spektakle baletowe w choreografii Borisa Ejfmana, które zyskały świetne opinie krytyki i – ciesząc się wielkim powodzeniem publiczności – weszły do repertuaru sezonu 2003/2004 Teatru. Krótko po tym, wraz z St. Petersburskim Teatrem Tańca Borisa Ejfmana i orkiestrą Opery w Grazu, przygotował austriacką premierę tego tytułu. Tadeusz Strugała zaproszony został także do współpracy z Warszawską Operą Kameralną, gdzie przygotował kilka premier, m.in. z okazji 50-lecia istnienia tej placówki.

Poza działalnością koncertową, Tadeusz Strugała zajmuje się także pracą pedagogiczną. Przez ponad dwadzieścia lat był wykładowcą Akademii Muzycznej we Wrocławiu (1954-1975), prowadził klasy mistrzowskie w Hongkongu i Tokio. Od 2007 do 2015 roku związany był z Akademią Muzyczną w Krakowie, prowadząc wykłady na Wydziale Dyrygentury.

Uczestniczył w pracach jury międzynarodowych konkursów dyrygenckich i pianistycznych. W latach 2003 i 2007 był przewodniczącym jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. G. Fitelberga. W roku 2005 oraz 2009 zaproszony został do jury jednego z najważniejszych dzisiaj konkursów, Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Vana Cliburna w Teksasie. Kilkakrotnie brał też udział w pracach jury Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego "Praska Wiosna".

Artysta został nagrodzony statuetką Orfeusza (1986) za najlepsze wykonanie utworu polskiego na Międzynarodowym Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień" (za Liturgia sacra Zygmunta Mycielskiego) oraz Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (1991) za wybitne osiągnięcia w dziedzinie wykonawstwa polskiej muzyki współczesnej. Inne prestiżowe wyróżnienia to m.in. Grand Prix du Disque F. Liszt w Budapeszcie w roku 1987 za premierowe nagranie poloników lisztowskich (z Orkiestrą Filharmonii Krakowskiej), nominacja do tytułu „Płyta roku” magazynu „Gramophone” za premierowe nagranie Missa pro defunctis (Requiem) Romana Maciejewskiego (Polskie Nagrania, 1991), które jako reedycja w roku 2011 otrzymało nagrodę Fryderyk oraz Stern des Monats niemieckiego magazynu płytowego „Fono Forum” za nagrania utworów Xavera Scharwenki (Collins Classics).

Za wybitne osiągnięcia na polu dyrygenckim i propagowanie muzyki polskiej za granicą został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1972), Nagrodą miasta Wrocławia (1974), Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1975), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1978), Krzyżem Kawalerskim Orderu Polonia Restituta (1979), Krzyżem Oficerskim Orderu Polonia Restituta (1986), Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen (1996), Krzyżem Komandorski Orderu Polonia Restituta (1996), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta (2000), Złotym Medalem austriackiego Stowarzyszenia Maria Thron (2004), odznaczeniem „Zasłużony dla kultury polskiej” (2004), Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze - Gloria Artis" (2006). W 1998 otrzymał doktorat honoris causa Akademii Muzycznej we Wrocławiu.

W ostatnim czasie uhonorowany został najwyższym wyróżnieniem Polskiego Radia - Diamentową Batutą, „za wybitne kreacje artystyczne, rozsławianie muzyki polskiej w kraju i za granicą oraz przybliżanie jej milionom słuchaczy Polskiego Radia, a także za zasługi dla polskiej i światowej kultury muzycznej oraz działalność dyrygencką o szczególnym znaczeniu dla polskiego życia muzycznego”. We wrześniu 2014 roku otrzymał nadaną przez Ministra Spraw Zagranicznych – Odznaką Honorową „Bene Merito" za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej. W październiku tego samego roku podczas koncertów jubileuszowych w Krakowskiej Filharmonii, z okazji 60-lecia pracy artystycznej Prezydent Miasta Krakowa wręczył artyście odznakę "Honoris Gratia", a Marszałek Małopolski - Medal "Polonia Minor".

Tadeusz Strugała wystąpił w roli dyrygenta w końcowym epizodzie Pianisty Romana Polańskiego, a także nagrał dla tego filmu wraz z Orkiestrą Filharmonii Narodowej ścieżkę dźwiękową z muzyką Wojciecha Kilara.

Jest miłośnikiem malarstwa i rysunku oraz kolekcjonerem: posiada w swoich zbiorach ponad 100 egzemplarzy historycznych batut dyrygenckich, które wystawiane są publicznie w Polsce i za granicą.

Poza swoim głównym zajęciem, Tadeusz Strugała poświęca się także pracy społecznej oraz jest autorem szeregu pomysłów i inicjatyw związanych z polskim życiem muzycznym. Działał lub nadal działa w rozmaitych organizacjach, stowarzyszeniach i fundacjach. Zasiada m. in. w kapitule Domu Muzyka Seniora.

aktualizacja: 2002, 2009 (mk), 2014 (ai), 2022 (wa)

Strona internetowa artysty: www.strugala.com