Polmic - FB

indeks osób (B)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Augustyn Bloch,

kompozytor i organista; ur. 13 sierpnia 1929, Grudziądz; zm. 6 kwietnia 2006, Warszawa. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie u Feliksa Rączkowskiego (organy, w latach 1950-55) oraz pod kierunkiem Tadeusza Szeligowskiego (kompozycja, w latach 1952-59).

Jeszcze podczas studiów, w latach 1947-57, koncertował jako organista we Wrocławiu, Oliwie i Warszawie. W latach 1954-77 współpracował z Teatrem Polskiego Radia jako twórca muzyki do sztuk i słuchowisk.

Został laureatem międzynarodowych konkursów kompozytorskich: w Vercelli w 1961 za Wariacje fortepianowe „Karol Szymanowski in memoriam” (1953) i w Monaco (w 1962 za Medytacje na sopran, organy i perkusję oraz w 1963 za balet Oczekiwanie). W 1969 zdobył III nagrodę na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu za Dialoghi per violino ed orchestra (1964), a w 1989 – nagrodę Brighton Festival za Oratorium na organy, smyczki i perkusję (1982). Był również laureatem Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (w 1971 za Enfiando per orchestra, 1970; w 1985 za balet Gilgamesz, 1968).

W latach 1977-79 oraz 1983-87 pełnił funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich, a w 1979-87 był przewodniczącym Komisji Programowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.

Za muzykę do programów i spektakli radiowych dla dzieci otrzymał w 1960 nagrodę Komitetu do Spraw Radia i Telewizji, w 1975 – Nagrodę Prezesa Rady Ministrów (za twórczość dla dzieci i młodzieży w dziedzinie muzyki ze szczególnym uwzględnieniem opero-baletu Bardzo śpiąca królewna, 1973), a w 1981 – doroczną nagrodę Związku Kompozytorów Polskich. Został odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1969) i Krzyżem Oficerskim (1979) Orderu Odrodzenia Polski. W 2006, pośmiertnie, został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze - Gloria Artis".

aktualizacja: 2001, 2006 (mk)

twórczość

Profil twórczości Augustyna Blocha określony jest w znacznej mierze przez jego zainteresowanie organami, wyniesione z rodzinnego domu. Jego ojciec był organistą w kościele farnym w Grudziądzu i kompozytor wspomina zawsze swoje dzięcięce lata, kiedy wiele godzin spędzał na chórze kościelnym, słuchając gry ojca. Sam studiował grę na organach w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie u wybitnego pedagoga organów Feliksa Rączkowskiego. Pracował też jako organista w kościołach w Gdańsku i w Warszawie.

Pierwszym utworem Augustyna Blocha, napisanym podczas studiów kompozytorskich u Tadeusza Szeligowskiego, była Fantasia per organo (1953). W czasie studiów napisze również Sonatę organową (1954), a później skomponuje jeszcze inne utwory na organy solo - Jubilate (1974) i Forte, piano e forte (1985). Organy znajdą się jeszcze w takich różnych utworach Blocha, jak Medytacje na sopran, organy i perkusję (1961), Oratorium na organy, smyczki i perkusję (1982), Canti per coro ed organo (1984), Albowiem nadejdzie światłość Twoja, psalmodia na recytatora, organy, chór i orkiestrę (1987), Hac festa die per organo, coro ed orchestra (1996) i Oratorium Gedanense 1997 per organo, coro ed orchestra (1996-97).

Po krótkim okresie koncertowania jako organista, również w swoich utworach, Bloch porzucił karierę organisty i zajął się wyłącznie kompozycją. W początkowym etapie pozostawał pod wpływem neoklasycyzmu, później przez krótki czas interesował się dodekafonią, zawsze jednak centralną kategorią jego języka kompozytorskiego pozostaje brzmienie. Jednym z najciekawszych eksperymentów dźwiękowych Blocha jest utwór Anenaiki (1979), w którym kompozytor wykorzystuje chór składający się z szesnastu pojedynczych głosów dla uzyskania niezwykłych efektów dźwiękowych, włącznie z brzmieniami alikwotowymi. Nawet w utworach o charakterze religijnym efekty sonorystyczne są ważnym środkiem wyrazu.

Nurt religijny, w najogólniejszym tego słowa znaczeniu, jest w twórczości Blocha bardzo ważny, co pozostaje zapewne w związku z jego rodzinnymi korzeniami i doświadczeniami organowymi. Zwłaszcza w ostatnim okresie powstawało wiele dzieł tego rodzaju, takich jak Hac festa die (1996), Nie zabijaj! (1990), Litania Ostrobramska (1989), Exaltabo Te, Domino (1987) czy Albowiem nadejdzie światłość (1987). Wiele utworów było inspirowanych przez żonę kompozytora, znakomitą śpiewaczkę Halinę Łukomską, która też kompozycje wokalno-instrumentalne Blocha bardzo często wykonywała po raz pierwszy.

W jego twórczości trzeba też zauważyć znaczne dokonania w dziedzinie muzyki scenicznej. Bloch jest autorem pięciu baletów, opery-misterium (jak sam swój utwór określa) Ajelet, córka Jeftego do tekstu biblijnego (1967), musicalu Pan Zagłoba (1971), opery dla dzieci Bardzo śpiąca królewna (1973) i dziecięcego musicalu Bajka o skrzypcowej duszy (1979).

Dziecięcy dział twórczości Augustyna Blocha jest bardzo bogaty. Oprócz wymienionych pozycji kompozytor napisał wiele piosenek dla dzieci. Jest także autorem dwóch utworów na dziecięce zespoły instrumentalne: Chodzenie po klawiszach na cztery małe ręce i perkusję też niedużą na fortepian i perkusję (1981), Jazda na gapę przez Europę na cztery małe ręce i perkusję też niedużą na fortepian i perkusję (1982). Wykorzystał w nich współczesne techniki wykonawcze w sposób w pełni przystępny dla kilkuletnich dzieci.

kompozycje

Fantasia per organo * (1953)
Wariacje fortepianowe „Karol Szymanowski in memoriam” * (1953)
Elegia na skrzypce i fortepian * (1954)
Sonata per organo * (1954)
Piosenki dla dzieci na głosy i zespół instrumentalny * (1956-79)
Concertino na skrzypce solo, orkiestrę smyczkową, fortepian i perkusję * (1958)
Espressioni per soprano ed orchestra * (1959)
Impressioni poetiche na chór męski i orkiestrę do tekstu Jana Kasprowicza (1959)
Medytacje na sopran, organy i perkusję * (1961)
Voci balet w jednym akcie na sopran, baryton i orkiestrę kameralną * (1962)
Depesza na chór dziecięcy, dwa fortepiany i perkusję * (1963)
Oczekiwanie balet w jednym akcie * (1963)
Dialoghi per violino ed orchestra * (1964)
Byk balet w jednym akcie (1965)
Ajelet, córka Jeftego opera-misterium w jednym akcie * (1967)
Gilgamesz balet-pantomima w jednym akcie (1968)
Gilgamesz muzyka baletowa w wersji koncertowej * (1969)
Enfiando per orchestra * (1970)
Salmo gioioso per soprano e cinque fiati * (1970)
Pan Zagłoba musical (1971)
Bardzo śpiąca królewna opera-balet-pantomima w jednym akcie * (1973)
Jubilate per organo * (1973-74)
Poemat o Warszawie na recytatora, chór mieszany i orkiestrę * (1974)
Z gwiazdą w Cudobudzie pastorałka mazowiecka na 18 solistów-wokalistów oraz zespół instrumentalny (1974)
Zwierciadło balet-pantomima na taśmę (1975)
Wordsworth Songs na baryton i orkiestrę kameralną * (1976)
Clarinetto divertente miniature per clarinetto solo * (1976)
Taka sobie muzyka cykl pieśni na sopran i orkiestrę * (1976-77)
Głos milczenia balet-pantomima na taśmę (1977)
Piosenki dla dzieci na głos i fortepian * (1977)
Filigranki na fortepian * (1978)
Warstwy czasu na 15 instrumentów smyczkowych * (1978)
Bajka o skrzypcowej duszy musical dla dzieci (1979)
Carmen biblicum na sopran i dziewięć instrumentów * (1980)
Chodzenie po klawiszach na cztery małe ręce i perkusję też niedużą na fortepian i perkusję * (1981)
Notes for alto saxophone (1981)
Jazda na gapę przez Europę na cztery małe ręce i perkusję też niedużą na fortepian i perkusję * (1982)
Oratorium na organy, smyczki i perkusję * (1982)
Supplicazioni per violoncello e pianoforte * (1983)
Canti per coro ed organo * (1984)
A Due per saxofono, clarinetto basso, vibrafono e marimbafono * (1984)
Musica per clarinetto e quattro archi * (1984-85)
Forte, piano e forte per organo solo * (1985)
Zostań Panie z nami muzyka o zmierzchu na orkiestrę (1986)
Duetto per violino e violoncello * (1986)
Albowiem nadejdzie światłość Twoja psalmodia na recytatora, organy, chór i orkiestrę (1987)
Skrzypce i organy * (1988)
Exaltabo Te, Domino per coro misto * (1988)
Lauda per soprano, alto, percussione e quattro archi * (1988)
Musica per tredici ottoni (1988)
Litania Ostrobramska na chór mieszany i orkiestrę * (1989)
Nie zabijaj! medytacje na baryton, wiolonczelę, chór i orkiestrę (1989-90)
Fanfare Hochzeitsgeschenk für Blechbläser (1991)
Trio per violino, violoncello e pianoforte * (1992)
Wzwyż na orkiestrę * (1993)
Wypłoszona pieśń na baryton, altówkę, wiolonczelę i fortepian do słów Else Lasker-Schüler * (1994)
Infiltrazioni per due violini Béla Bartók in memoriam * (1995)
Hac festa die per organo, coro ed orchestra * (1996)
Oratorium Gedanense 1997 per organo, coro misto ed orchestra * (1996-97)
Drei Stücke fűr Saxophon-Kammer-Orchester (1998)
Pieśń przed zaśnięciem na sopran, chór 4 sopranów i zespół instrumentalny (2002)
W Górze nad nami, medytacje na 4 soprany, 4 alty, 4 tenory, 4 basy i organy (2003)

literatura wybrana

Kompozytorzy mówią – Augustyn Bloch, „Ruch Muzyczny” 1971 nr 11, s. 5-8
Niebyt określa moją świadomość Z Augustynem Blochem rozmawia Mieczysław Kominek, „Ruch Muzyczny” 1989 nr 15, s. 3-5, 26-27
Gojowy Detlef Augustyn Bloch. Ein Komponistenleben in Polen, Bela Verlag, Köln 1999
Homma Martina Augustyn Bloch w: Komponisten der Gegenwart (Hg. Hanns-Werner Heister, Walter-Wolfgang Sparren), edition text + kritik, München 1992–
Homma Martina Bloch Augustyn (Hipolit) w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 3, Macmillan Publishers Limited, London 2001
Perkowska Małgorzata Bloch Augustyn w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab”, PWM, Kraków 1979
Widłak Elżbieta Bloch Augustyn w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab – suplement”, PWM, Kraków 1998
Łukaszewski Marcin T. Augustyn Bloch nie żyje, "Muzyka21" 2006 nr 5, s. 11