indeks osób (K)

pianista, kompozytor i dyrygent; ur. 4 lipca 1898, Warszawa; zm. 22 maja 1943, tamże. W latach 1910-14 studiował grę na fortepianie w Instytucie Muzycznym w Warszawie. Po wybuchu I wojny światowej wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, a następnie służył w Legionach, z których jednak niedługo potem został zwolniony z powodu młodego wieku. Wspólnie z poznanym podczas studiów skrzypkiem – Zygmuntem Karasińskim pracował następnie jako taper w warszawskich kinach. W połowie 1915 roku, po zamknięciu kin, występowali obaj w restauracjach. Jednocześnie Kataszek grał również w orkiestrze Komedy Miasta Warszawy. W latach 1920-21 walczył w wojnie polsko-sowieckiej. W 1921 roku wyjechał na krótko do Gdańska, a potem do Berlina w poszukiwaniu pracy.

Po powrocie do kraju, w 1922 roku nadal zajmował się koncertowaniem w stołecznych kawiarniach (m.in. w „Ziemiańskiej”), restauracjach, kinach i teatrach rewiowych w duecie z Karasińskim albo w jego kwintecie jazzowym, w którym grał na fortepianie. W 1924 roku nakładem Syreny Record ukazała się ich wspólna płyta Kataszek-Karasiński. Rok później dołączyli do nich dwaj muzycy – amerykański saksofonista Henry Natton i angielski puzonista, tworząc Orkiestrę Karasińskiego i Kataszka (KiK), specjalizującą się w stylu chicagowskim i dixielandzie. Zespół początkowo grał w Teatrze Starym w Krakowie podczas dancingów. W latach 1927-28 jako współtwórcy pierwszej objazdowej rewii jazzowej (w reżyserii Konrada Toma) występowali w wielu miastach południowej Polski. Kataszek współpracował z Karasińskim aż do wybuchu II wojny światowej, komponując, koncertując i nagrywając wspólnie z nim płyty. W 1931 roku ich zespół jako „Jazz D’or Columbia” z solistą Adamem Wińskim dokonał serii nagrań dla warszawskiej filii angielskiej wytwórni Columbia. W 1934 roku orkiestra podpisała kontrakt z wytwórnią Lonora i nagrała serię aktualnych przebojów tanecznych. Zespół występował w wielu miastach Polski, m.in. w Krakowie, Gdański, Sopocie, Warszawie, brał także udział w koncertach radiowych. W 1935 roku Kataszek i Karasiński z towarzyszeniem 12-osobowego zespołu – jako Orchestra Jazz Kataszek & Karasiński – wyjechali na roczne tournée po świecie, występując w Palestynie, Egipcie, Syrii, Libanie, Turcji, Persji, Indii, Rumunii, Bułgarii i Grecji. Po powrocie do Polski do 1939 roku zespół występował w Gdyni, Łodzi, Lwowie, Krakowie, Warszawie i Zakopanem. Ponadto w 1938 roku Kataszek zorganizował w stolicy Wielki Festiwal Lekkiej Muzyki, na którym wystąpiło 10 najwybitniejszych polskich orkiestr jazzowych liczących w sumie 80 muzyków.

Kataszek uznawany jest za pioniera jazzu w Polsce. Jako kompozytor zasłynął pisząc pierwsze polskie charlestony, foxtroty, shimmy, slowfoxy i bostony, nagrywane przez takie wytwórnie, jak Syrena Record, czy Columbia. Komponował muzykę do rewii teatru „Morskie Oko” (1929-30), a piosenki dla teatrów „Rex” i „Wesołe Oko”. Jego utwory mieli w swoim repertuarze tak znani artyści, jak m.in. Adam Aston, Mieczysław Fogg, Adolf Dymsza, Lucyna Messal, Nora Ney, Zula Pogorzelska, Mira Zimińska, czy Chór Dana. Na początku lat 30-tych zaczął pisać także muzykę do filmów. Jest autorem tak znanych muzycznych przebojów kinowych, jak Serce na ulicy (1931), czy Każdemu wolno kochać i Chcesz to mnie bierz (w wykonaniu Adolfa Dymszy i Miry Ziemińskiej) z filmu Każdemu wolno kochać (1933). W 1933 roku jego tango Czemuś o mnie zapomniał zdobyło I nagrodę w konkursie muzycznym teatru „Morskie Oko”, zorganizowanym przez Syrenę Record i Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Ponadto w latach 30-tych Kataszek pełnił funkcję dyrektora agencji muzycznej działającej przy Społecznym Biurze Pośrednictwa Pracy Związku Zawodowego Muzyków Rzeczpospolitej Polskiej. Był również jednym z najstarszych członków Stowarzyszenia Autorów ZAiKS.

Po wybuchu II wojny światowej wyjechał do Lwowa, gdzie prowadził orkiestrę rozrywkową w nocnym klubie „Imperial”. W 1941 roku powrócił do Warszawy i trafił do getta. Kierował tam 30-osobową orkiestrą Służby Porządkowej. Zginął rozstrzelany podczas egzekucji więźniów Pawiaka.
 

(Anna Iwanicka-Nijakowska)

kompozycje

literatura wybrana