Polmic - FB

indeks osób (S)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Zdzisław Szostak,
dyrygent i kompozytor; ur. 13 stycznia 1930, Sosnowiec; zm. 7 września 2019, Łódź. W latach 1945-50 pobierał naukę w Liceum Muzycznym w Katowicach. Następnie studiował dyrygenturę pod kierunkiem Artura Malawskiego (dyplom w 1954) oraz kompozycję w klasie Bolesława Szabelskiego (dyplom w 1955) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. W czasie studiów przez trzy lata uczył w Państwowym Liceum Muzycznym w Katowicach.

W 1950 rozpoczął karierę dyrygencką jako chórmistrz. Jednym z prowadzonych przez niego zespołów był chór „Ogniwo” przy Filharmonii Śląskiej. 1 lutego 1955 roku został zaangażowany na stanowisko asystenta dyrygenta tejże Filharmonii.

W 1958, po ukończeniu stażu asystenckiego w Katowicach, przeniósł się do Poznania. Od 1 września 1958 roku zajmował stanowisko II dyrygenta w Filharmonii Poznańskiej, zaś w 1967 został jej kierownikiem artystycznym. 13 lat spędzonych w Poznaniu to okres bardzo ożywionej działalności dyrygenckiej: występów w ramach Koncertów Poznańskich, „Pro Sinfoniki”, Festiwalu „Poznańska Wiosna Muzyczna” i Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego. W 1967 roku na koncercie inaugurującym Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. H. Wieniawskiego prowadził m.in. Wierchy Artura Malawskiego i akompaniował w III etapie laureatom tego konkursu. Po konkursie wybitny skrzypek Henryk Szeryng powiedział w wywiadzie prasowym: „Koncert inauguracyjny zrobił na mnie kolosalne wrażenie. Znakomity był dyrygent – pan Zdzisław Szostak”. Obok licznych piątkowo-sobotnich koncertów w Poznaniu artysta wykonał dziesiątki utworów współczesnych kompozytorów polskich na jedenastu kolejnych festiwalach „Poznańskiej Wiosny Muzycznej”. W ciągu trzynastu lat pracy w Filharmonii Poznańskiej nagrał wiele koncertów dla radia i telewizji. Występował na gościnnych koncertach zagranicznych, m.in. na Litwie, w Armenii, Bułgarii, Rumunii i Niemczech. Założył Chór Kantatowo-Oratoryjny Poznańskiego Towarzystwa Muzycznego im. Henryka Wieniawskiego. Był także jednym z założycieli chóru przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza.

W sezonie artystycznym 1971 / 1972 na zaproszenie ówczesnego dyrektora Henryka Czyża przeniósł się do Łodzi, obejmując stanowisko zastępcy dyrektora ds. artystycznych i dyrygenta Państwowej Filharmonii w Łodzi, które pełnił przez szesnaście lat do 1987 roku. Z zespołami Filharmonii Łódzkiej koncertował wielokrotnie w kraju i za granicą, m.in. w Bułgarii, dawnym Związku Radzieckim (w tym w Moskwie i Leningradzie), w Hiszpanii, na festiwalu w Lourdes, w NRD (koncerty wspólnie z Jackiem Kaspszykiem), we Włoszech i Francji (Paryż). Prowadził też koncerty dla radia i telewizji.

W 1972 podjął pracę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi, w której wykładał do 2000 roku. W latach 1972-95 prowadził ogólnouczelnianą studencką orkiestrę symfoniczną, z którą koncertował m.in. w Niemczech i we Włoszech.

Już od czasów katowickich (od 1957) Szostak systematycznie współpracował z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych w Warszawie i Wytwórnią Filmów Oświatowych w Łodzi. Przygoda z filmem fabularnym rozpoczęła się od skomponowania muzyki do filmu Aria dla atlety poznańskiego reżysera Filipa Bajona. Napisał muzykę do ok. 20 filmów fabularnych oraz kilkunastu dokumentalnych i oświatowych, w tym do dwóch seriali historycznych: Królowa Bona Janusza Majewskiego i Kanclerz Ryszarda Bera. Intensywna współpraca Szostaka z wytwórniami filmów fabularnych – w roli dyrygenta i kompozytora – trwała do 1990 roku. Artysta dokonał nagrań do ok. 200 filmów polskich i zagranicznych, głównie z Filharmonią Łódzką oraz WOSPR-em, m.in. do Rodziny Połanieckich z muzyką Wojciecha Kilara. Kompozycje Zbigniewa Preisnera do filmów amerykańskich, angielskich, francuskich i greckich nagrywał też z Orkiestrą Sinfonia Varsovia.

Od roku 1960 współpracował z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia w Katowicach, dokonując licznych nagrań archiwalnych. Z tym samym zespołem nagrał na płyty dla amerykańskiej firmy CRI wiele utworów kompozytorów amerykańskich oraz muzykę polskich kompozytorów do kilku filmów fabularnych. Oprócz płyt analogowych Zdzisław Szostak nagrał trzynaście albumów CD. Dokonał licznych nagrań archiwalnych: trzy godziny muzyki barokowej i klasycznej dla telewizji holenderskiej posłużyły holenderskiej ekipie telewizyjnej jako playback do nakręcenia zdjęć filmowych w pięknych wnętrzach polskich muzeów w Nieborowie, Łowiczu i Pszczynie. Dla tej samej holenderskiej telewizji dyrygent nagrał z zespołami Filharmonii Łódzkiej i WOSPR-u siedem godzin muzyki o podobnym charakterze.

W 1987 roku Szostak wycofał się całkowicie z etatowej pracy w filharmoniach. Kontynuował pracę dydaktyczną, nie zrezygnował też z koncertów symfonicznych i sporadycznie występował na zaproszenie niektórych filharmonii. Brał udział w obchodach pięćdziesięciolecia Filharmonii Śląskiej i koncertach jubileuszowych Filharmonii Poznańskiej. Dyrygował również w Filharmonii Krakowskiej, Bydgoskiej i Wrocławskiej oraz kilka razy w Słupsku. Przez rok prowadził Akademicką Orkiestrę Symfoniczną w Bydgoszczy, a na 50-lecie łódzkiej Akademii Muzycznej na estradzie tutejszej filharmonii wykonał ze studencką orkiestrą Symfonię fantastyczną Hectora Berlioza oraz program, złożony z utworów kompozytorów łódzkich. Były to jednocześnie jego pożegnalne koncerty z tą orkiestrą po dwudziestu pięciu latach pracy. W roku 1991 odbył tournée po Polsce z połączonymi orkiestrami studenckimi Stuttgartu i Łodzi. W 1992 roku zadebiutował – sądząc po recenzjach łódzkich krytyków z dużym powodzeniem – jako dyrygent operowy, przygotowując premierę symfonii Romeo i Julia Hectora Berlioza. Utwór został przedstawiony w formie baletowej w Teatrze Wielkim w Łodzi. W dossier artystycznym Zdzisława Szostaka wyróżnia się niecodzienny koncert muzyki filmowej Zbigniewa Preisnera, który poprowadził we wnętrzach kopalni soli w Wieliczce (czerwiec 1996). W tym przedsięwzięciu wzięli udział znakomici wykonawcy: Orkiestra Sinfonia Varsovia, chór Warszawskiej Opery Kameralnej, Elżbieta Towarnicka (sopran) i inni. Z podobnym programem Szostak wystąpił w tym samym roku w Salonikach, tym razem z orkiestrą Opery Sofijskiej i greckim chórem, a w kilka miesięcy później ponownie z Orkiestrą Sinfonia Varsovia w Atenach, w ogromnym amfiteatrze pod Akropolem, obliczonym na pięć tysięcy słuchaczy. Zdzisław Szostak dyrygował niemal wszystkimi orkiestrami symfonicznymi w kraju. Akompaniował znakomitym solistom światowej sławy, takim jak Magda Tagliafero, Martha Argerich, Alexis Weissenberg, Daniel Szafran, Rudolf Kerer, Lazar Berman, a także najwybitniejszym solistom polskim z Krystianem Zimermanem na czele.

Artysta był członkiem honorowym poznańskiej Pro Sinfoniki i laureatem jej Medalu Honorowego. W 2015 roku wziął udział w łódzkim Festiwalu Muzyki Filmowej, poświęconym muzyce trzech wybitnych łodzian: Piotra Marczewskiego, Piotra Hertla i Zdzisława Szostaka. W 2018 roku odsłonił swoją gwiazdę w łódzkiej Alei Gwiazd na ul. Piotrkowskiej.

Nagrody i wyróżnienia

1960 - Nagroda Muzyczna Studenckiego Klubu Odnowa w Poznaniu

1967 - Honorowa Odznaka Miasta Poznania

1967 - Zasłużony Działacz Kultury - Medal Towarzystwa Muzycznego w Poznaniu za Międzynarodowy Konkurs im. H. Wieniawskiego

1972 - Medal z okazji 25-lecia Filharmonii Poznańskiej

1973 - Medal za osiągnięcia artystyczne w Łódzkiej Wiośnie Artystycznej

1974 - Honorowa Odznaka Miasta Łodzi

1974 - Medal z okazji XXX-lecia PRL

1975 - Odznaka Honorowa Miasta Ruse (Bułgaria)

1975 - Złoty Krzyż Zasługi

1976 - Nagroda indywidualna II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za szczególne osiągnięcia w dziedzinie artystycznej i dydaktyczno-wychowawczej

1977 - Medal z okazji 30-lecia Filharmonii Poznańskiej

1978 - Medal Komisji Edukacji Narodowej za zasługi dla oświaty i wychowania

1978 - Dyplom Członka Honorowego Pro Sinfoniki

1984 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

1987 - Nagroda Miasta Łodzi za całokształt osiągnięć artystycznych i dydaktycznych w dziedzinie muzyki

1988 - Medal z podziękowaniem za działalność w Pro Sinfonice w 20-lecie jej istnienia

1997 - Medal Honorowy Pro Sinfoniki

2006 - Złoty Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis

2006 - Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka Civitas Christiana za monumentalne i porywające dzieło „Missa latina"

2010 - Nagroda Radnych Miasta Łodzi „za wybitne osiągnięcia artystyczne"

2011 - Nagroda kina „Charlie” t.zw. „Złoty Glan” .
 

aktualizacja: 2019 (wa)

twórczość

Maestro Zdzisław Szostak był również znanym kompozytorem. Już w latach studenckich powstała Uwertura koncertowa (1954) – utwór na wielką orkiestrę symfoniczną, który w 1955 roku na Festiwalu Szkół Artystycznych w Poznaniu został wytypowany – wspólnie z Małą uwerturą Wojciecha Kilara – do nagrania płytowego. Spośród twórczości kompozytorskiej Zdzisława Szostaka wyróżnia się Natus nobis est Salvator - utwór na sopran, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną, który w unowocześnionej formie przedstawia piękno wielu znanych polskich kolęd.

Z inspiracji polskiego barytona, zamieszkałego w Londynie Alfreda Ordy, zinstrumentował w 1995 roku cykl pieśni Gwiazdy w mroku op. 20 Karola Szymanowskiego do tekstów Tadeusza Micińskiego. Wcześniej zinstrumentował trzy wirtuozowskie fantazje operowe na skrzypce solo i orkiestrę symfoniczną dla swego przyjaciela wiedeńskiego skrzypka Adama Hana-Górski’ego, nagrane następnie na płycie CD z orkiestrą Filharmonii Słowackiej w Bratysławie.

Pod koniec 1997 roku łódzki pianista Mariusz Drzewicki przedstawił Wariacje na fortepian autorstwa Zdzisława Szostaka na recitalu w Darmstadt, co zaowocowało zamówieniem u kompozytora utworu na festiwal „Dni Muzyki i Kultury Polskiej”. W ten sposób powstało Concertino darmstadzkie na skrzypce solo, fortepian i orkiestrę symfoniczną, poświęcone Miastu Darmstadt, a wykonane tam 20 listopada 1998 roku i powtórzone w Rickstadt następnego dnia przez młodych łódzkich wykonawców, przyjaciół kompozytora: Łukasza Błaszczyka (skrzypce), Mariusza Drzewickiego (fortepian) i orkiestrę Filharmonii Łódzkiej pod dyrekcją kompozytora. W 2000 roku Szostak ukończył Musica per como e orchestra sinfonica dla waltornisty Dariusza Mikulskiego, wychowanka łódzkiej Akademii Muzycznej, działającego obecnie w Stuttgarcie. Rok później dla gitarzysty Macieja Ziemskiego stworzył utwór Improvisadon and Dance, który przyniósł twórcy I nagrodę na Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji na Gitarę Klasyczną. W latach 2000-03 powstało Concertino na marimbę i orkiestrę symfoniczną dedykowane znakomitej polskiej marimbistce Katarzynie Myćce.

Na bazie materiału muzycznego z wcześniejszych kompozycji filmowych Zdzisław Szostak opracował suity na orkiestrę symfoniczną łub składy wokalno-instrumentalne. W ten sposób powstały suity z serialu Królowa Bona i z filmów Thais, Aria dla atlety, Stringer.

kompozycje

Wariacje na fortepian (1950)
Kwartet smyczkowy (1951)
Kwintet na instrumenty dęte (1952)
Zachód, pieśń na głos z fortepianem (1953)
Uwertura koncertowa na orkiestrę (1954)
Muzyka do filmu Jaś i Małgosia w reż. Jerzego Hoffmana i Edwarda Skórzewskiego (1956)
Ważka, opera kameralna (1958)
Muzyka do filmu Warszawa Główna w reż. Jana Łomnickiego (1958)
Muzyka do filmu Miasto na wyspach w reż. Jerzego Dmowskiego i Bohdana Kosińskiego (1958)
Muzyka do filmu Duży ruchliwy dom w reż. Włodzimierza Pomianowskiego (1958)
Mała uwertura na orkiestrę (1960)
Muzyka do filmu Xawery Dunikowski w rez. Konstantego Gordona (1963)
Muzyka do filmu Polska rzeźba współczesna w reż. Konstantego Gordona (1963)
Muzyka do filmu Cyrk w reż. Konstantego Gordona (1963)
Muzyka do filmu Bronisław Wojciech Linke w reż. Konstantego Gordona (1963)
Muzyka do filmu Basior w reż. Konstantego Gordona (1963)
Muzyka do filmu Uzbrojona wolność w reż. Konstantego Gordona (1972)
Muzyka do filmu Pokusa w reż. Leokadii Migielskiej (1974)
Muzyka do filmu Aria dla atlety w reż. Filipa Bajona (1979)
Suita z filmu Aria dla atlety w reż. Filipa Bajona (1979)
Muzyka do serialu Królowa Bona w reż. Janusza Majewskiego (1980)
Muzyka do filmu Wizja lokalna 1901 w reż. Filipa Bajona (1980)
Muzyka do filmu Rycerz w reż. Lecha Majewskiego (1980)
Suita z serialu Królowa Bona w reż. Janusza Majewskiego (1980)
Muzyka do filmu Limuzyna Daimler Benz w reż. Filipa Bajona (1981)
Muzyka do filmu Wahadełko w reż. Filipa Bajona (1981)
Muzyka do filmu Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny w reż. Janusza Majewskiego (1982)
Muzyka do filmu Pensja Pani Latter w reż. Stanisława Różewicza (1982)
Muzyka do filmu Kolor w reż. Jadwigi Kędzierzawskiej (1982)
Muzyka do spektaklu Wahadełko w reż. Jerzego Moniaka (1982)
Muzyka do filmu Thais w reż. Ryszarda Bera (1983)
Muzyka do filmu Żadne Czary, żadne mary w reż. Wadima Berestowskiego (1983)
Muzyka do filmu Przeznaczenie w reż. Jacka Koprowicza (1983)
Suita z filmu Thais w reż. Ryszarda Bera (1983)
Muzyka do filmu Narodziny z cyklu Leśne skrzaty i kaczorek Feluś w reż. Wadima Berestowskiego (1983)
Muzyka do filmu Engagement w reż. Filipa Bajona (1984)
Muzyka do filmu Dzika kaczka z cyklu Leśne skrzaty i kaczorek Feluś w reż. Wadima Berestowskiego (1984)
Muzyka do filmu Kolega z Afryki z cyklu Leśne skrzaty i kaczorek Feluś w reż. Wadima Berestowskiego (1985)
Muzyka do filmu Wielki wyścig z cyklu Leśne skrzaty i kaczorek Feluś w reż. Wadima Berestowskiego (1985)
Muzyka do filmu O tym jak zabroniono grać na trąbkach w reż. Andrzeja Gajewskiego (1987)
Muzyka do filmu Dondula w reż. Pawła Trzaski (1987)
Muzyka do filmu Kornblumenblau w reż. Leszka Wosiewicza (1988)
Muzyka do filmu Niezwykła podróż Baltazara Kobera w reż. Wojciecha Hasa (1988)
Muzyka do filmu Koniec świata w reż. Doroty Kędzierzawskiej (1988)
Muzyka do filmu I skrzypce przestały grać w reż. Alexandra Ramati [we współpracy z L.Kozłowskim]  (1988)
Muzyka do spektaklu Płatonow w reż. Filipa Bajona (1988)
Muzyka do filmu Mefisto walc w reż. Marka Wortmana (1989)
Muzyka do filmu Kanclerz w reż. Ryszarda Bera (1989)
Natus nobis est Salvator na sopran, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1994)
Muzyka do filmu Księga wielkich życzeń w reż. Sławomira Kryńskiego (1997)
Concertino darmstadzkie na skrzypce, fortepian i orkiestrę (1998)
Muzyka do filmu The stringer w reż. Pawła Pawlikowskiego (1998)
Suita z filmu The stringer w reż. Pawła Pawlikowskiego (1998)
Musica per corno e orchestra sinfonica (2000)
Muzyka do filmu Listy miłosne w reż. Sławomira Kryńskiego (2001)
Improvisation and Dance na gitarę solo (2002)
Concertino na marimbę i orkiestrę symfoniczną (2002)
Muzyka do spektaklu Merylin Mongoł w reż. Barbary Sass (2002)
Missa Latina na solistów, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2003)
Scherzo i toccatina na fagot i fortepian (2006)
Arabeska na obój i fortepian (2006)
Rondino na klarnet i fortepian (2006)
Musica per tromba e pianoforte (2008)
Rondo-allegro e rustico na róg i fortepian (2008)
Moment musical na puzon i fortepian (2008)
Concertino per tromba e pianoforte in memoriam Michał Spisak (2008-2009)
Oratorio piccolo in memoriam Santa Faustina (2008-2009)
Scherzo i tarantella na flet i fortepian (2009)
Muzyka w spokojnych, tanecznych rytmach na saksofon i fortepian (2009)
Recitativo e berceuse na skrzypce i fortepian (2010)
Introduzione e quasi valse na wiolonczelę i fortepian (2010)
Recitativo e berceuse na altówkę i fortepian (2010)
Adagio e rondino na puzon i fortepian (2011)
Andantino e Saltarella per tromba e pianoforte (2011)
Boże Ojcze na chór mieszany, organy, skrzypce i wiolonczelę (2012)
Symfonietta na orkiestrę symfoniczną (2012-2013)
Improvisation And Rondino in Tempo Polka na akordeon solo (2014)
Ad libitum et Quasi Polonaise na kontrabas i fortepian (2015)

literatura wybrana

Zdzisław Szostak: dyrygent i kompozytor, księga pamiątkowa wydana z okazji 80-lecia urodzin i 60-lecia pracy artystycznej, red. B. Kurowska, Stowarzyszenie Miłośników off Kultury SMoK: Muzeum Kinematografii, Łódź 2010
Bęben Aleksandra, Szostak Zdzisław, w: Łódzkie środowisko kompozytorskie 1945-2000, Akademia Muzyczna, Łódź 2001
Janyst Janusz, Dyrygent jako wcielenie kompozytora „Tygiel Kultury", 2010 nr 7/9, s. 194-197
Soszyński Piotr, Zdzisław Szostak – współtwórca filmowej historii Łodzi, w: Muzyka Łodzi wczoraj i dziś, red. K. Juszyńska, Łódź 2003