kompozytorzy (T)

kompozytor i pedagog; ur. 17 czerwca 1930, Wilno; zm. 13 stycznia 2024, Warszawa. W latach 1952-57 studiował fortepian i kompozycję w klasie Juliusa Juzeliunasa w Państwowym Konserwatorium Litewskiej SRR w Wilnie. Studia kompozytorskie kontynuował w latach 1957-60 w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie u Bolesława Woytowicza. W 1963 i 1966 studiował chorał gregoriański i polifonię średniowiecza pod kierunkiem Nadii Boulanger w Paryżu.

Został laureatem wielu nagród i wyróżnień. Pierwsze nagrody były mu przyznane podczas konkursu kompozytorskiego Polskiego Związku Chórów i Orkiestr w 1959: II nagroda za Pieśni o wiośnie, III nagroda za Pieśń o Białym Domu. Na konkursie z okazji 550-lecia bitwy pod Grunwaldem otrzymał I nagrodę za Suitę Warmińską (1960). W 1961 roku I nagroda została mu przyznana podczas konkursu Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, Polskiego Radia i Związku Kompozytorów Polskich za Nokturny i Jaworowe pieśńi. Utwór Antifone per tre gruppi d’orchestra (1961) zdobył w 1961 I nagrodę Konkursu Młodych Związku Kompozytorów Polskich, a w kolejnym roku - II nagrodę na Konkursie Zrzeszenia Studentów Polskich za Bukoliki. W 1963 zajął II miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu; w 1966 za Sonetti di Petrarca trzymał I nagrodę na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Pradze oraz II nagrodę na Konkursie im. A. Malawszkiego w Krakowie za Tre studi secondo Giotto. W kolejnym roku jego utwór Impressioni fiorentini zdobył II nagrodę na Konkursie im. G. Fitelberga w Katowicach. Drugie nagrody przyznano Twardowskiemu na konkursie kompozytorskim w Skopje za Odę do młodości (1969), na Ogólnopolskim Konkursie Kompozytorskim w Gnieźnie za Pieśni żartobliwe (1972), na konkursie kompozytorskim im. K. Szymanowskiego za Studium in a (1974), na konkursie międzynarodowym Florilege Vocal de Tours za Lamentationes (1981) i Alleluja (1990), na konkursie kompozytorskim Festiwalu Pianistyki Polskiej w Słupsku za Koncert fortepianowy (1985). Również w 1972 kompozytor otrzymał Grand Prix na międzynarodowym festiwalu filmów baletowych w Sztokholmie za wersję TV baletu Rzeźby Mistrza Piotra. Kilkakrotnie uczestniczył w Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. księcia Rainiera III w Monako: w 1965 otrzymał I nagrodę za balet-pantomimę Posągi czarnoksiężnika oraz wyróżnienie za Cantus antiqui, w 1968 nagrodę specjalną za Małą liturgię prawosławną, w 1973 I nagrodę za dramat muzyczny Lord Jim (1970-73). W 1990 I nagrodę na Konkurskie Kompozytorskim Polskiego Związku Chórów i Orkiestr zdobył znowu wspomniany już utwór Alleluja. Nagrodę AGEC - Europejskiej Unii Związków Śpiewaczych - przyznano Twardowskiemu za Mały Koncert na chór mieszany (1994). W latach 2010-2011 za kompozycje Osanna II i O Tiebie radujetsia otrzymał pierwsze nagrody III i IV konkursu "Muzyka rosyjska XXI wieku dla dzieci i młodzieży".

Romuald Twardowski w latach 1972-2008 pełnił funkcję profesora Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina).

Kompozytor zasiadał w jury wielu konkursów muzycznych, w tym Varsovia Cantat, Cracovia Cantans. Od 1983 roku pełnił funkcję przewodniczącego jury prestiżowego międzynarodowego Festiwalu Muzyki Cerkiewnej „Hajnówka”.

W 2012 roku R. Twardowski został patronem Państwowej Szkoły Muzycznej w Puławach.

Wspomnienia legendarnego artysty zawierają książki: Było, nie minęło (Wydawnictwo Pani Twardowska 2000) i Wilno, moje miasto (Wydawnictwo Pani Twardowska 2016). W 2017 roku powstał film dokumentalny o kompozytorze w reżyserii Grzegorza Czerniaka i Alicji Twardowskiej Romuald Twardowski. Kompozytor w zwierciadle muzyki.

Wybitny kompozytor został uhonorowany wieloma orderami i odznaczeniami, wśród nich: Krzyż Kawalerski (1974), Krzyż Oficerski (1985) oraz Krzyż Komandorski (2020) Orderu Odrodzenia Polski, Nagroda Ministerstwa Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej (1980), Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka (1983), Nagroda im. Księcia Konstantego Ostrogskiego (1990), Order św. Marii Magdaleny I stopnia Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (1996), Doroczna Nagroda Związku Kompozytorów Polskich (1995), Nagroda Fundacji im. Ignacego Jana Paderewskiego w Baltimore dla wybitnego polskiego kompozytora (2006), Złota Odznaka z Brylantem Polskiego Związku Chórów i Orkiestr (2007), Złoty Medal "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" (2010), Odznaka Honorowa Województwa Podlaskiego (2010), Nagroda im. Jerzego Kurczewskiego w Poznaniu za wybitne zasługi w dziedzinie twórczości chóralnej (2015), Odznaka Honorowa Ukraińskiej Narodowej Akademii Muzycznej (2015), Nagroda Specjalna Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2015).

Strona kompozytora: http://twardowski-kompozytor.com.pl/  

 aktualizacja: 2002 (Małgorzata Kosińska), 2016, 2018, 2024 (Wiktoria Antonczyk)

twórczość

Romuald Twardowski nie był nigdy wyznawcą awangardy, wykorzystywał jednak elementy nowych technik kompozytorskich do tworzenia własnego języka muzycznego, w którym znaczną rolę odgrywają reminiscencje muzyki dawnych epok. Taka postawa wiąże się zapewne ze studiami nad chorałem gregoriańskim i polifonią średniowiecza, które kompozytor odbył w latach 1963 i 1966 w Paryżu pod kierunkiem Nadii Boulanger. W twórczości Romualda Twardowskiego charakterystyczny jest nurt muzyki religijnej, reprezentowany przez takie utwory, jak Psalmus 149 per coro misto (1962), Mała liturgia prawosławna na zespół wokalny i 3 grupy instrumentów (1968), Laudate Dominum, dialog na 2 chóry mieszane (1976), Sequentiae de ss. Patronis Polonis na baryton, chór i zespół instrumentalny (1977), Chwalitie Imia Gospodina na chór mieszany (1990), Tu es Petrus na baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1991), Hosanna I na chór mieszany (1992), Pieśni Maryjne na sopran i małą orkiestrę symfoniczną (1993), Canticum Canticorum na sopran, flet, klarnet i smyczki (1994), Regina coeli na chór mieszany (1996) i Hosanna II na chór mieszany (1997). Szczególną uwagę wśród tych kompozycji zwraca Mała liturgia prawosławna nawiązująca do muzyki cerkiewnej. Twórczość Romualda Twardowskiego jest wszakże bardzo różnorodna pod względem gatunków, a sam kompozytor w swoich wspomnieniach Było, nie minęło, wydanych w roku 2000 w Warszawie, tak ją charakteryzuje:
„W odróżnieniu od zwariowanych apologetów nowości za wszelką cenę, doceniałem rolę i znaczenie tradycji, znajdując w niej inspirację do mojej muzyki. Wychodząc z założenia, że skrajności się stykają, w głębokim średniowieczu, w chorale gregoriańskim szukałem wątków, które w połączeniu ze zdobyczami XX-wiecznej techniki kompozytorskiej (aleatoryzm, klaster) dałyby upragnioną syntezę Nowego i Starego. Ta idea przyświecała mi w tworzeniu muzyki w latach sześćdziesiątych, do momentu, kiedy to u progu lat siedemdziesiątych pogrążyłem się w pracy nad Lordem Jimem, wymagającym innej muzyki, innego rodzaju wyrazu i ekspresji. Muzyka moja wyzwoliła się wtedy z gorsetu różnych ograniczeń, jakie narzucał „neoarchaizm” i przybrała charakter wypowiedzi bardziej osobistej, pełnej gwałtownych wyładowań i dramatycznych spięć. Ciekawe, że te dwa nurty nie dzieliła wyraźna cezura czasu - w latach sześćdziesiątych powstał przecież bardzo ekspresyjny i mocno dodekafoniczny Cantus antiqui, jak też nader „warszawsko-jesienna” Nomopedia. Bardzo zaś hieratyczne i bizantyjskie Trzy freski pojawiły się w latach osiemdziesiątych. Oba te kierunki czy style od początku, jak widać, współżyły ze sobą...”

kompozycje

literatura wybrana

publikacje