Polmic - FB

indeks osób (B)

A B C D E F G H I J K L Ł M N O P R S T U V W Y Z

Zbigniew Bargielski,

kompozytor, pedagog, poeta; ur. 21 stycznia 1937, Łomża. Studiował prawo na Uniwersytecie im. Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie (1954-57). W roku 1956 dziewiętnastoletni Bargielski z powodzeniem zadebiutował w Filharmonii Lubelskiej Suitą kolędową na orkiestrę. W 1958 rozpoczął studia kompozytorskie w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej początkowo pod kierunkiem Piotra Perkowskiego, a po roku u Tadeusza Szeligowskiego. Zaangażowanie Bargielskiego w działalność społeczną (w ramach Zrzeszenia Studentów Polskich) przyczyniło się do zawieszenia go w prawach studenta warszawskiej PWSM na rok akademicki 1962/1963 i w rezultacie – do zmiany uczelni na Państwową Wyższą Szkołę Muzyczną w Katowicach, gdzie kontynuował studia pod kierunkiem Bolesława Szabelskiego, uzyskując dyplom w 1964 na podstawie kompozycji orkiestrowej Parades. W latach 1966-67 odbywał studia uzupełniające u Nadii Boulanger w Paryżu, a w 1972 – w Hochschule für Musik w Grazu. W 1986 był stypendystą Deutscher Akademischer Austauschdienst.

Jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich. W 1965 otrzymał I nagrodę na Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Parades na orkiestrę (1970). Jego Kwartet smyczkowy nr 1 „Alpejski” (1976) uzyskał II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie w 1976 oraz otrzymał rekomendację w 1981 Międzynarodowej Trybuny Kompozytorów UNESCO w Paryżu. Sen mara na tenor i fortepian do słów Kazimierza Wierzyńskiego (1982) zdobył III nagrodę na Konkursie im. Karola Szymanowskiego w 1982. W 1995 utwór Trigonalia na gitarę, akordeon, perkusję i orkiestrę kameralną (1994) był rekomendowany przez Międzynarodową Trybunę Kompozytorów UNESCO w Paryżu.

W latach 1967-2002 mieszkał w Austrii. Jego żoną – skrzypaczka Maria Magdalena z Rosińskich – otrzymała w 1967 pracę w orkiestrze symfonicznej w Klagenfurcie. Ok. roku 1970 rodzina Bargielskich zamieszkała w Grazu, gdzie żona kompozytora otrzymała angaż w Grazer Philharmonisches Orchester. W roku 1976 Zbigniew Bargielski zatrudniony został w charakterze nauczyciela gry na fortepianie w szkole muzycznej (Städtische Musikschule) w Bruck an der Mur, gdzie pracował do roku 2003. W 1984 roku kompozytor otrzymał obywatelstwo austriackie. W roku 1989 kompozytor zamieszkał w Wiedniu, ale nie przerwał pracy w szkole muzycznej w Brucku.

Dorobek kompozytorski Zbigniewa Bargielskiego obejmuje kilkaset kompozycji reprezentujących rozmaite gatunki i formy. Jego utwory były wykonywane w wielu krajach Europy, w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Australii i Ameryce Południowej.

Takie dzieła, jak Koncert na fortepian, perkusję i orkiestrę, Fonoplasticon, Aforyzjada - opera w puzzlach, Clavertett i Kilka minut obecności - poemat domniemany powstały w ramach programu "Zamówienia kompozytorskie", realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.

Zbigniew Bargielski obok kompozycji zajmuje się poezją, publicystyką i pedagogiką muzyczną. Jest profesorem zwyczajnym Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, od 2002 roku pełnił funkcję kierownikia Katedry Teorii Muzyki i Kompozycji przy Wydziale Kompozycji, Teorii Muzyki i Reżyserii Dźwięku tejże uczelni; w latach 2005-2014 prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie. W roku 2011 kompozytor uzyskał tytuł profesora sztuk muzycznych.

Utwory Zbigniewa Bargielskiego niejednokrotnie ukazywały się na płytach CD, m.in. Polskiego Radia w serii „Muzyka Naszych Czasów”(2006), a w roku 2012 firma CD Accord wydała jego kwartety smyczkowe w wykonaniu Kwartetu Śląskiego; płyta ta była rekomendowana jako Critics’ Choice for February 2013 przez „MusicWeb International” i otrzymała nominację do nagrody "Fryderyk" w 2013. Kompozycja Bargielskiego Trigonalia na gitarę, akordeon, perkusję i orkiestrę (1994) znalazła się w projekcie muzyczno-publicystycznym 100 na 100. Muzyczne dekady wolności zrealizowanego przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne w 2018 roku.

Swoje rękopisy Zbigniew Bargielski ofiarował Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego w 2019 roku.

W 2022 roku nakładem wydawnictwa Musica Iagellonica ukazała się poświęcona mu monografia Violetty Przech W labiryncie wyobraźni. Zbigniew Bargielski – twórca i dzieło.

Zbigniew Bargielski przez wiele lat działał w Związku Kompozytorów Polskich, pełniąc rózne funkcje w Zarządzie Głównym, Komisji Kwalifikacyjnej, Komisji Repertuarowej Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”, był jurorem (niejednokrotnie w funkcji przewodniczącego) Konkursów Kompozytorskich. Jest członkiem Steirischer Tonkünstlerbund (od 1978) i Der Österriechischer Komponistenbund (od 1985),

Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury muzycznej został wielokrotnie wyróżniony prestiżowymi nagrodami i odznaczeniami, m.in.: „Förderungspreis” (Graz 1983), medalem „Zasłużony dla kultury polskiej” (1990) oraz Krzyżem Oficerskim Polonia Restituta (1995). W Wiedniu otrzymał Anton-Benya-Preis (2000). Został uhonorowany Nagrodą Doroczną Związku Kompozytorów Polskich (2001), nagrodą Polonii Austriackiej „Złota Sowa” (Wiedeń 2008), Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2011), a w 2017 - Nagrodą Artystyczną Prezydenta Miasta Bydgoszczy oraz Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za całokształt dorobku.

aktualizacja: 2002, 2008 (mk), 2017 (iz), 2022 (wa)

twórczość

Twórczość Zbigniewa Bargielskiego jest na tle współczesnej muzyki polskiej zjawiskiem w znacznym stopniu autonomicznym, rozwijającym się niezależnie od mód, trendów i tendencji. Bargielski bardzo umiejętnie korzysta z różnych zdobyczy nowoczesnego języka kompozytorskiego, nie zrywa też radykalnie z tradycją, zachowuje jednak swoisty dystans zarówno wobec modernizmu, jak i postmodernizmu. Charakterystyczny rys nadaje muzyce Bargielskiego koncepcja systemu „centralnego”, organizującego zazwyczaj wysokość dźwięków, ale niekiedy stosowanego przez kompozytora również do organizacji rytmu lub barwy. „Procedura taka zakłada wyodrębnienie dominujących dźwięków - mówi kompozytor, które funkcjonują jako centra dla poszczególnych segmentów formy. Są one wydobywane na pierwszy plan poprzez częste repetycje, podczas gdy inne dźwięki, bardziej neutralne, tworzą strukturalne tło.”

W komentarzu do utworu Slapstick Zbigniewa Bargielskiego, zamieszczonym w książce programowej festiwalu „Warszawska Jesień” z roku 1998, Andrzej Chłopecki pisze: „To jasne, że twórczość Bargielskiego wciąż ewoluuje. Jest to jednak ewolucja, która biegnie jakby po okręgu, poszerzając swój estetyczny wymiar, wzbogacając się niuansowo, a nie skokowo. Warto na to zwrócić uwagę: w ostatnim dwudziestoleciu dziś sześćdziesięciojednoletni kompozytor nie przeszedł przez kryzys zmiany estetycznej orientacji ani gwałtownej (przykładem Penderecki), ani zawoalowanej, lecz równie czytelnej (przykładem Lutosławski). Jeśli jest w tej twórczości jakiś próg, to prawdopodobnie wyznacza go Koncert skrzypcowy z roku 1976. Intensywny walor liryczny tego utworu, choć nie zarażonego bakcylem ani nowej prostoty, ani nowego romantyzmu (który właśnie w tamtym - urastającym do rangi symbolu - roku, nie tylko zresztą polską muzykę frontalnie zaatakował) jest dyekretnym śladem wrażliwości Bargielskiego na powiew Zeitgeistu. Z owej estetycznej zawieruchy muzyka Zbigniewa Bargielskiego wyszła bez szwanku.”
 

kompozycje

Romans dla Fryderyka na zespół kameralny
Walc na kontrabas i fortepian
Siedem studiów na fortepian * (1957)
Sinfonia na orkiestrę (1957)
3 compositions de chamber (1958)
Neosonatina na skrzypce i fortepian * (1958-1959)
Sonatina na fortepian (1959)
Consensus I na kameralną orkiestrę smyczkową (1961)
Tryptyk polowy na orkiestrę i chór męski (1961-1962)
Pięć sonetów na skrzypce (1962)
Consensus II na wibrafon, altówkę, puzon i flet (1964)
Les desinvoltures na 3 zespoły instrumentów (1964)
Mały książę, opowiadanie muzyczne (1964)
Parades na orkiestrę symfoniczną * (1964-1965)
Servert na 1-3 instrumentów smyczkowych, perkusję i fortepian (1966)
Tarcza Achillesa na mezzosopran (alt), altówkę i klarnet basowy  (1967)
Męczeństwo i śmierć Marata, opera (1968)
Danton czyli Kilka obrazów z dziejów Wielkiej Rewolucji Francuskiej, opera pseudohistoryczna (1968-1969)
W kręgu na sopran, alt, baryton, bas solo i zespół kameralny do słów Alicji Patey-Grabowskiej * (1969)
Parades 1970 na orkiestrę * (1970)
Mała suita dziecięca na zespół kameralny (1970)
Cztery pieśni miłosne na mezzosopran (alt) i fortepian do słów Alicji Patey-Grabowskiej * (1971)
Różany ogród na baryton lub alt i klarnet basowy do słów T. S. Eliota (1971)
Gespenster Lügen nicht, opera (1971)
Alicja w krainie czarów, opera kameralna dla młodzieży (1972)
Nature Morte I (Martwa natura I) na skrzypce, gitarę i taśmę (1972)
Nature Morte II (Martwa natura II) na skrzypce, altówkę, wiolonczelę, flet, harfę i taśmę (1972)
Krzesiwo na zespół kameralny  (1972-1973)
Ein Zimmer [wersja I] na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian i głos recytujący lub taśmę * (1973/1987)
Ein Zimmer [wersja II] na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian, głos recytujący lub taśmę i metronom (1973/1987)
Ein Zimmer [wersja III] na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian, marimbę, głos recytujący lub taśmę i metronom  (1973/1991)
Trauermusik na orkiestrę kameralną  (1974)
Koncert na perkusję i orkiestrę * (1975)
Impromptu na perkusję solo * (1975)
Ballade na skrzypce i fortepian (1975)
Koncert na skrzypce i orkiestrę * (1975-1976)
Ballade na skrzypce i akordeon (1975/2016)
Rapsodia polska na instrumenty dęte i perkusję (1976)
Kwartet smyczkowy nr 1 „Alpejski” * (1976)
Dolina bielejących kości [wersja I] na zespół instrumentalny i perkusję (1977)
Stilleben mit Rose na instrumenty dęte i perkusję (1977)
Dolina bielejących kości [wersja II] na fortepian improwizowany, zespół instrumentalny i perkusję * (1977/1993)
Dolina tęczowych dzwonów na fortepian i taśmę (1977/2008)
I zapłoną oboje a nikt nie ugasi na orkiestrę smyczkową * (1978)
Klatka dla motyli na kwintet dęty * (1978)
W małym dworku, opera według Stanisława Witkiewicza (1979-1980)
Nilpferde na 2 akordeony (1979-1982)
Zapfenstreich na trzy akordeony i perkusję (1979-1982)
Es ist noch Nacht, noch ein Laut na mezzosopran, perkusję i orkiestrę (1980)
Traumvogel na akordeon i perkusję * (1980)
Kwartet smyczkowy nr 2 „Wiosenny” * (1980)
Wieczór z przeszłości na gitarę, klawesyn i czelestę * (1980)
Drewniane skrzydła na 6 perkusistów (1980)
Zyklopenblick na tubę i fortepian (1980-1981)
Nokturn w błękicie na skrzypce i orkiestrę smyczkową (1981)
Ikar na klarnet basowy lub saksofon altowy i marimbafon lub wibrafon (1981)
Vienna G'schichten na 2 fortepiany (1981)
Dwie pieśni na mezzosopran i fortepian (1981)
Halo, panie Mozart!, zabawa fortepianowa dla 3 uczniów (1981)
Spielendes Alphabet na 2 fortepiany i instrumenty perkusyjne (1981-1983)
Rozmowa z cieniem na 2 akordeony (1982)
Gemalte Wolken na akordeon solo (1982)
Sen mara [wersja I] na tenor i fortepian do słów Kazimierza Wierzyńskiego * (1982)
Sen mara [wersja II] na baryton i fortepian do słów Kazimierza Wierzyńskiego (1982)
Epitaphium na 2 skrzypiec * (1982)
Cztery drzewa z rogiem na kwintet dęty (1982)
W czwórkę po drodze na kwartet saksofonowy (1982)
Portret z pamięci na sekstet smyczkowy: 2 skrzypiec, 2 altówki, 2 wiolonczele  (1982)
Pięciu po drodze, kwartet saksofonowy z marimbą (1982-1986)
Epitaffio secondo na skrzypce i wiolonczelę (1982/1999)
Rondo alla polacca na małą orkiestrę (1983)
Sonnenlieder na mezzosopran, baryton, bas, chór i zespół kameralny (1983)
Labirynt na fortepian (1983)
Totenklage na baryton i dowolne instrumenty (1983)
Noc pożegnań na akordeon i kwartet smyczkowy (1983/1995)
Trzy polskie suity na akordeon solo (1984)
Czarne lustro na gitarę i akordeon (1984)
Inne głosy na obój i klarnet (1984)
Notturno na skrzypce i gitarę (1984)
Notturno'81  na skrzypce i fortepian (1984)
Labyrinth der vergessenen Blicke na wiolonczelę i fortepian  (1984)
Notturno na flet i gitarę (1984/1986)
Zatopiony płomień na skrzypce, wiolonczelę i akordeon (1985)
Ogród namiętności na sopran, klarnet basowy (i saksofon altowy), perkusję i akordeon * (1985)
Arc-en-ciel na mandolinę i harfę celtycką (1985)
Muzyka ludowa na dwoje skrzypiec (1985)
Taniec polski na skrzypce (1985)
Ateliermusik II na perkusję i taśmę  (1985)
Muzyka do filmu Gorzki chleb obczyzny (1985)
Kwartet smyczkowy nr 3 „Martwa natura z krzykiem” * (1985-1986)
Suita pieśni i tańców na akordeon (1986)
Sprawozdanie z lasku wiedeńskiego na zespół wokalno-instrumentalny (1986)
Quatuor à l’heure dite na kwartet smyczkowy (1986)
Grazer variationen na orkiestrę akordeonową (1987)
Sonata na skrzypce i fortepian (Sonata zapomnienia) * (1987)
Nocne ptaki na kwintet klarnetowy (1987)
Panopticum na fortepian na 4 ręce (1987)
Labyrinth na wiolonczelę i akordeon (1987)
Temat z wariacjami na fortepian (1987/2015)
Iluzje na organy i perkusję (1988)
Kaleidoskop na akordeon (1988)
Bildnis na skrzypce (1988)
Aria z kupletem na 2 akordeony (1988)
W ziemi niczyjej, oratorium (1988-1989)
Kwartet smyczkowy z klarnetem "Po drugiej stronie lustra” (1988/2003)
Kwartet smyczkowy z fletem "Po drugiej stronie lustra" (1988/2009)
Kwintet obojowy "Po drugiej stronie ciszy" (1988/2014)
Krąg cieni na kwartet saksofonowy (1989)
Taniec drwali na klarnet, tubę i fortepian * (1989)
Cha-ord na orkiestrę (1990)
Egad na akordeon i wibrafon (1991)
Młyn dźwiękowy na orkiestrę akordeonową i perkusję (1991)
Zwischenspiel na 2 fortepiany na 8 rąk  (1991)
Konzert für Trompette und Orchester (1991/2005)
Requiem na orkiestrę (1992)
Mutationen 92' na taśmę (1992)
Przechadzka Beethovena do księcia Lichnowskiego na fortepian (1992)
Muzyka linii nieskończonych na taśmę (1992)
Muzyka do filmu Powszedni dzień Warszawskiego Getta  (1993)
Trigonalia na gitarę, akordeon, perkusję i orkiestrę kameralną (1994)
Kwartet smyczkowy nr 4 „Le temps ardent” (1994)
Concertino for piano and chamber orchestra (1995)
Taniec na granicy światła na zespół kameralny (1995)
Noc-Dzień, 5 pieśni na sopran i fortepian (1995)
Zagubione-odnalezione na skrzypce solo (1996)
Orfeusz na baryton, skrzypce i dzwonki (1996)
W poszukiwaniu straconego dźwięku na flet solo (1996)
Krajobraz wspomnień (Witold Lutosławski in memoriam) na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1996)
Hierofania dla 5 perkusistów (1996)
A la espagnola na gitarę (1996)
Tango na zespół kameralny (1997)
Slapstick na orkiestrę kameralną * (1997)
Tango na fortepian (1997/2015)
Shrine for Anonymous Victim, muzyka elektroniczna (1999)
Music for Children na fortepian (1999-2001)
Light Cross, muzyka elektroniczna (2000)
Tangoroso na fortepian na 4 ręce lub 2 fortepiany (2000)
Pchli targ [wersja II] na zespół instrumentalny (2000)
Tango na akordeon (2000)
Pchli targ [wersja I], cykl miniatur fortepianowych na 2 i 4 rąk (2000/2015)
Notturno, ballata e fantasia na fortepian (2000/2015)
Towards Organic Geometry, muzyka elektroniczna (2001)
Kwartet smyczkowy nr 5 „Le temps qui n'est plus” (2001)
Muzyka do filmu Habsburgowie polscy  (2001-2002)
Elegeia na fortepian (2001/2015)
Le cristal flamboyant na klawesyn i taśmę (2002)
Jeux à trois na 3 akordeony (2003)
A.S.K. Autoportret na taśmę (2004)
List do Mileny na sopran, skrzypce i fortepian (2005)
L’espace attrapè (Schwytana przestrzeń) na orkiestrę (2005-2006)
Nokturn w czerwieni i błękicie na skrzypce i orkiestrę smyczkową (2006)
Kwartet smyczkowy nr 6 „Dramatyczny” (2006)
Muzyka do sztuki Ostatnie dni ludzkości (2006-2007)
Muzyka do filmu Dobry jest wspólny posiłek, bo zbliża oddalonych (2007)
Za horyzontem na chór, orkiestrę i taśmę (2008)
Muzyka do sztuki Alpejskie zorze (2008)
Zmyślenia i dziwostany na małą orkiestrę symfoniczną (2009)
Muzyka do sztuki Badenheim 1939 (2009)
Muzyka do sztuki Schody Strudlhofu (2009)
Muzyka do filmu Ventzki, czyli Dzieci sprawców – dzieci ofiar  (2009)
Non omnis... na zespół kameralny (2010)
Suita w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową (2010)
Misterium przestrzeni na orkiestrę symfoniczną, chór i taśmę elektroniczną (2010-2011)
Das schöne Zimmer na sopran, baryton i zespół kameralny (2011)
Trans-sonans na taśmę (2011)
Hierofania II "decoupage" na perkusję i małą orkiestrę (2011-2012)
Schizofonia na kwartet smyczkowy i fortepian (2012)
Monodia dla Andrzeja [Chłopeckiego] na orkiestrę smyczkową (2012)
Muzyka do filmu Mordechaj Gebirtig, czyli bądź zdrów mój Krakowie  (2012)
Polichromia, czyli EGAD [wersja II] dla Wiener Glass Armonica Duo (2013)
Apokalipsa na taśmę  (2013)
Koncert na fortepian, perkusję i orkiestrę symfoniczną  (2013/2016)
Otwartym oknem nocy na baryton, klarnet basowy, gitarę i perkusję (2014)
Scrabble na fortepian  (2015-2016)
Aria i kuplet na fortepian (2015rev.)
Fonoplasticon na kwintet dęty i fortepian (2016)
Blues na 4 puzony (2016)
Tango na 4 puzony (2016)
Chciałem napisać list do Ciebie dla rapera z towarzyszeniem zespołu kameralnego (2016)
Monodia dla Andrzeja, wersja na flet, obój, klarnet, fagot lub saksofon tenorowy, róg, gitarę i orkiestrę smyczkową (2016)
Kilka minut obecności, poemat domniemany na głos i akordeon (2017)
Domino na flet, skrzypce i wiolonczelę (2017)
Aforyzjada - opera w puzzlach (2018)
Kołysanka na fortepian i harfę celtycką  (2018)
anilo-Vi – klänge na skrzypce, altówkę, wiolonczelę, flet, klarnet, fortepian i perkusję do tekstu Hugo Balla  (2018)
Histe(O)ryjki. Mozaika 21 kamieni na fortepian  (2018-2019)
Clavertett na klawesyn i kwartet smyczkowy  (2020-2021)
Dyptyk krotochwilny dla aktora, na kwintet dęty i perkusję  (2021)
Rapsodia 2022 na fortepian i orkiestrę smyczkową (2022)

literatura wybrana

Dąbek Stanisław Twórczość Zbigniewa Bargielskiego, Ruch Muzyczny 1979 nr 5
Ledzińska Agnieszka, Przech Violetta Zbigniew Bargielski. Katalog tematyczny utworów, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego / Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina, , Bydgoszcz - Warszawa 2012
Perkowska Małgorzata Bargielski Zbigniew w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab”, PWM, Kraków 1979
Podobińska Klaudia Bargielski Zbigniew w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab - suplement”, PWM, Kraków 1998

publikacje

rozprawy

Pytania i odpowiedzi, „Res Facta” 1971 nr 5