wykonawcy (W)

Maria Wiłkomirska, pianistka, kameralistka i pedagog; ur. 3 kwietnia 1904, Moskwa; zm. 19 czerwca 1995, Warszawa. Naukę gry na fortepianie rozpoczęła w wieku 6 lat pod kierunkiem ojca – Alfreda Wiłkomirskiego, skrzypka i pedagoga. W latach 1913-17 odbyła studia pianistyczne w Konserwatorium w Moskwie w klasie Bolesława Jaworskiego. W 1919 wraz z rodziną przeniosła się do Polski. W tym samym roku w Warszawie artystka rozpoczęła uczęszczać na prywatne lekcje gry na fortepianie u Józefa Turczyńskiego, które trwały do 1921.
Od 1915 do 1926 występowała jako kameralistka w Triu Wiłkomirskich z braćmi – Michałem (skrzypce) i Kazimierzem (wiolonczela). Pierwszy koncert Tria w Warszawie odbył się 8 października 1919 w Filharmonii Warszawskiej. Repertuar zespołu obejmował utwory takich kompozytorów, jak Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Johannes Brahms, Robert Schumann, Franz Schubert, Piotr Czajkowski, Anton Areński, Siergiej Taniejew. Po wyemigrowaniu Michała Wiłkomirskiego do Stanów Zjednoczonych pianistka grała w duecie z Kazimierzem. W 1945 Trio wznowiło swoją działalność – do zespołu dołączyła przyrodnia siostra pianistki, skrzypaczka Wanda Wiłkomirska.
Maria Wiłkomirska jako solistka zadebiutowała w 1919. Występowała z recitalami (zawsze zawierającymi utwory polskich kompozytorów – Chopina, Ignacego Jana Paderewskiego, Juliusza Zarębskiego, Władysława Żeleńskiego, Ludomira Różyckiego, Marcelego Popławskiego, Karola Szymanowskiego, Eugeniusza Pankiewicza, Antoniego Stolpego), jak również brała udział w koncertach kameralnych oraz symfonicznych (także pod batutą Kazimierza Wiłkomirskiego, który czasami grę na wiolonczeli zamieniał na pracę kapelmistrza). Koncertowała w Polsce i za granicą, m.in. na Węgrzech, we Francji, w Czechosłowacji, Niemczech, Danii, Jugosławii, Związku Radzieckim, Izraelu, Chinach i Japonii. Jej repertuar zawierał, oprócz dzieł polskich kompozytorów, także utwory Johanna Sebastiana Bacha, Mozarta, Beethovena, Brahmsa, Schumanna, Schuberta, Claude’a Debussy’ego, Ferenca Liszta, Sergiusza Rachmaninowa, Maurice’a Ravela, Sergiusza Prokofiewa, Béli Bartóka, Selima Palgrema, Nikołaja Rimskiego-Korsakowa, Camille’a Saint-Saënsa, Aleksandra Skriabina, Richarda Straussa.
Dokonała nagrań archiwalnych solowych kompozycji Pankiewicza, Rachmaninowa, Schuberta i Schumanna, a kameralnych – Aleksandra Zarzyckiego, Szymanowskiego, Beethovena, Bartóka, Bohuslava Martinů, Luigi Boccheriniego, Chopina i Różyckiego. Firma fonograficzna Polskie Nagrania wydała na płycie jej nagrania Sonaty fortepianowej c-moll op. 4 i Sonaty na wiolonczelę i fortepian g-moll op. 65 Fryderyka Chopina, zaś Supraphon – Trio fortepianowe B-dur op. 11 Ludwiga van Beethovena.
Poza działalnością koncertową Maria Wiłkomirska zajmowała się pracą pedagogiczną. W latach 1934-39 była profesorem w Polskim Konserwatorium Macierzy Szkolnej w Gdańsku. Od 1945 do 1967 prowadziła klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi, od 1952 pełniąc równocześnie obowiązki kierownika Katedry Fortepianu. W latach 1951-77 wykładała też w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, będąc od 1964 jednocześnie kierownikiem Katedry Fortepianu. Do jej absolwentów należeli m.in.: Rajmund Ambroziak, Tadeusz Chmielewski, Danuta Dworakowska, Jerzy Gajek, Jerzy Godziszewski, Andrzej Guz, Kazimierz Korybutiak, Edwin Kowalik, Zygmunt Krauze, Jerzy Maciejewski, Krystyna Makowska, Jerzy Marchwiński, Maciej Paderewski, Barbara Ropelewska, Barbara Strzelecka, Irena Sieradzka-Pietrachowicz, Brygida Szymłowska. Ponadto zasiadała w jury międzynarodowych konkursów pianistycznych w Berlinie (1951), im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1955 i 1965), w Bukareszcie (1967) oraz konkursów ogólnopolskich – w Łodzi, Bydgoszczy, Białymstoku i Warszawie.

aktualizacja: maj 2008