wykonawcy (S)

(Leopold) Stanisław Szpinalski, pianista i pedagog; ur. 15 listopada 1901, Jekatierynodar (dzisiejszy Krasnodar); zm. 12 czerwca 1957, Paryż. Naukę muzyki rozpoczął pod kierunkiem ojca Franciszka – organisty, następnie uczył się w Szkole Muzycznej w Rostowie nad Donem. W latach 1912-18 studiował grę na fortepianie w klasie Karola Kippa w Konserwatorium Moskiewskim. Od 1918 kontynuował studia pianistyczne u Józefa Turczyńskiego w Konserwatorium Warszawskim, które ukończył dyplomem z odznaczeniem w 1924. Lata 1925-26 spędził w Paryżu, gdzie podjął studia z zakresu teorii muzyki oraz kompozycji pod kierunkiem Louisa Auberta, zaś gry na fortepianie uczył się u Ricardo Viñesa. Tu w grudniu 1925 zadebiutował w Salle Pleyel recitalem fortepianowym. W 1927 został laureatem II nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W latach 1928-32 pracował z Ignacym Janem Paderewskim w jego willi w Riond Booson w Szwajcarii.
Od tego momentu Stanisław Szpinalski rozpoczął intensywną działalność koncertową. W latach 1932-39 występował w Polsce (także w ramach akcji ORMUZ – Organizacji Ruchu Muzycznego wspólnie z Eugenią Umińską, Ewą Bandrowską-Turską, Aleksandrem Michałowskim, i w Polskim Radiu na tzw. środach chopinowskich), w wielu krajach europejskich – Anglia, Belgia, Holandia, Francja, Hiszpania, Szwajcaria, Niemcy oraz Stanach Zjednoczonych i Kanadzie (w 1939 z recitalami, na koncertach symfonicznych, m.in. w Carnegie Hall wykonując IV Symfonię (Symphonie concertante) Karola Szymanowskiego z towarzyszeniem New York Philharmonic Symphony pod batutą Artura Rodzińskiego, i na koncertach kameralnych z bratem Jerzym Szpinalskim – skrzypkiem).
W 1934 zamieszkał w Wilnie, gdzie został profesorem, od 1935 także dyrektorem, Konserwatorium im. Mieczysława Karłowicza. Tu spędził też lata II wojny światowej, koncertując w Wilnie, Kownie i innych miastach Litwy oraz ucząc w Konserwatorium w Wilnie i Kownie.
W 1945 objął klasę fortepianu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi i został dyrektorem Szkoły Muzycznej Ludowego Instytutu Muzycznego. Był inicjatorem powstania Związku Zawodowego Muzyków, któremu przewodniczył. W latach 1946-51 uczył gry na fortepianie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Poznaniu. Nie przerwał też działalności koncertowej – grał w Polsce, na Węgrzech, w Jugosławii, Holandii, Turcji, Grecji, Niemczech, Austrii, Finlandii, Szwecji, Norwegii, Związku Radzieckim, Czechosłowacji, Rumunii, Anglii, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Meksyku. W latach 1951-57 był profesorem i jednocześnie pełnił obowiązki rektora Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Do jego absolwentów należeli m.in.: Andrzej Czajkowski, Jerzy Godziszewski, Jerzy Jasieński, Andrzej Stefański, Zbigniew Szymonowicz, Maria Zubelewicz. Artysta zapraszany był do pracy w jury międzynarodowych konkursów pianistycznych, w tym im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1949, 1955). Od 1955 do 1957 sprawował również funkcję prezesa Towarzystwa im. Fryderyka Chopina. Współpracował z Polskim Wydawnictwem Muzycznym jako redaktor literatury fortepianowej.
Repertuar Stanisława Szpinalskiego obejmował zarówno muzykę okresu klasycyzmu, romantyzmu, jak i współczesną, m.in. twórczość Domenico Scarlattiego, Johanna Sebastiana Bacha, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Ludwiga van Beethovena, Fryderyka Chopina, Ferenca Liszta, Roberta Schumanna, Johannesa Brahmsa, Claude’a Debussy’ego, Francisa Poulenca, Joaquina Turina, Arama Chaczaturiana, a w szczególności muzykę polską – Karola Szymanowskiego, Zygmunta Stojowskiego, Romana Maciejewskiego, Tadeusza Zygfryda Kasserna, Piotra Perkowskiego i Tadeusza Szeligowskiego.
Uhonorowany został wieloma odznaczeniami, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1937) i Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1951).

aktualizacja: czerwiec 2008