wykonawcy (O)

pianista i pedagog; ur. 2 października 1952, Wrocław. Naukę gry na fortepianie rozpoczął w Łodzi i kontynuował w Warszawie w Luizy Walewskiej, Ryszarda Baksta i Zbigniewa Drzewieckiego. W tym czasie koncertował już w Polsce i za granicą, m.in. na MIDEM w Cannes. W 1970, jako najmłodszy uczestnik, został laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie. W 1972 został laureatem Konkursu Pianistycznego Alfredo Caselli w Neapolu. W latach 1971-73 studiował w Paryżu pod kierunkiem Konstantego Schmaelinga i Witolda Małcużyńskiego. Po powrocie do kraju ukończył Akademię Muzyczną w Warszawie w klasie Barbary Hesse-Bukowskiej, kontynuując jednocześnie studia u Wiktora Mierżanowa.

Artysta występował niemal w całej Europie, a także w Japonii, Australii, obu Amerykach i na Kubie. Grał pod batutą m.in. Witolda Rowickiego, Jerzego Maksymiuka, Charlesa Dutoit, Jacka Kaspszyka, Wojciecha Michniewskiego, Kazimierza Korda, Grzegorza Nowaka, Marka Pijarowskiego, Andrzeja Markowskiego, Marka Mosia. Grał w tak prestiżowych salach, jak Filharmonia Berlińska, Tonhalle w Düseldorfie, Salle Playel w Paryżu, Concertgebouw w Amsterdamie, Teatro Colóne w Buenos Aires, Santory Hall w Tokio, Lincoln Center w Nowym Jorku. Brał udział w wielu międzynarodowych festiwalach, m.in. w Montrealu i Aix-en-Provence. W 1997 prawykonał Valse Boston na fortepian i orkiestrę Giji Kanczelego. Koncertuje również na instrumentach z epoki (Érard i Pleyel), współpracując w tym zakresie z Orkiestrą XVIII Wieku Fransa Brüggena. Występuje też jako kameralista ze skrzypkami, wiolonczelistami i śpiewakami.

Janusz Olejniczak dokonał licznych nagrań radiowych i telewizyjnych w Polsce, we Francji, na Słowacji i w Japonii. ;Dla wytwórni Polskie Nagrania, Wifon, Selene, Tonpress, Camerata, Pony Canyon, Opuss 111, CD Accord, Sony Classical, BeArTon zarejestrował m.in. dzieła Jeana-Philippe Rameau, Wolfganga Amadeusa Mozarta, Ferenca Liszta, Fryderyka Chopina, Franza Schuberta, Sergiusza Prokofiewa, Wojciecha Kilara, Henryka Mikołaja Góreckiego. Jego płyty otrzymały wiele nagród, w tym ośmiokrotnie nagrody polskiego przemysłu fonograficznego „Fryderyk” oraz tytuł „Płyty Roku 1995” magazynu „Studio” (Koncerty fortepianowe Chopina z orkiestrą Sinfonia Varsovia pod dyrekcją Grzegorza Nowaka).
Wystąpił w filmie Andrzeja Żuławskiego La note bleu, w którym zagrał rolę Fryderyka Chopina. Nagrał też ścieżkę dźwiękową do filmów: Chopin, pragnienie miłości w reż. Jerzego Antczaka oraz Pianista Romana Polańskiego.

Był wykładowcą Akademii Muzycznej w Krakowie. Prowadził kursy mistrzowskie w Kanadzie, Kolumbii, Japonii, Chinach oraz zajęcia ze studentami Akademii Mozartowskiej. Był jurorem konkursów pianistycznych w kraju i za granicą, w tym XVII i XVIII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. W roku 2015 rozpoczął współpracę z Uniwersytetem Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, jako wykładowca Katedry Fortepianu.

Janusz Olejniczak w 2000 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 2005 – Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, w 2010 otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki w kategorii kultura. W 2022 został laureatem nagrody muzycznej Złoty Fryderyk.

aktualizacja: mk (2001), 2018, 2022 (wa)

twórczość

Muzyka Chopina wymaga szczególnie wrażliwych wykonawców. Może ją grać każdy pianista, ale tylko pod palcami prawdziwego artysty odkrywa całe swoje piękno. Trzeba je umieć odnaleźć w nutach, ale i między nutami, bo bogactwo tej muzyki w samych nutach się nie mieści. Janusz Olejniczak to artysta niezwykie wrażliwy, pianista czujący każdą nutę i to wszystko, co jest między nutami. Sławę dał mu VIII Konkurs Chopinowskiego w 1970 roku i dziś wciąż znany jest w kraju oraz za granicą przede wszystkim jako interpretator muzyki Chopina, choć ma również inny, rozlegty repertuar. Muzyka Chopina pasjonuje go - jak sam mówi - przez swoją ulotność, nieuchwytność. „Jest jak rajski ptak, który wciąż się wymyka z rąk. Tylko czasami udaje się uchwycić jej istotę, zbliżyć się do niej. Oferuje nieskończoną możliwość interpretacji, pozwala na ciągłą pracę nad własną estetyką, nad kształtowaniem swoich gustów, daje szansę odmiennego spojrzenia na ten sam utwór, indywidualnego i ciągle nowego podejścia. Jest w muzyce Chopina coś takiego, źe za każdym razem chce się zagrać ten sam fragment inaczej, wyrzeźbić tę samą frazę na nowo. Podczas wykonywania utworów Chopina potrzebna jest - według Janusza Olejniczaka - koncepcja całości Ale ostateczną wizję tworzę w trakcie grania. Pokora wobec Chopina nie pozwala mi przyjąć jednej wersji, powiedzieć, że jakiś fragment jest nieodwołalnie najiepszy właśnie w takiej poslaci. Muszę więc próbować wciąż na nowo.”
Artysta czuje się z Chopinem bardzo związany, żartuje, że nawet zaprzyjaźnił się z jego duchem. To się zaczęło od udziału w Konkursie Chopinowskim. Wiadomo, źe polskiemu pianiście niezwykle trudno zaistnieć w Polsce bez udziału w tym konkursie Stanął więc do konkursu, dość niespodziewanie dla siebie otrzymał nagrodę i zaistniał dzięki Chopinowi. Tak się jednak szczęśliwie złożyło, że Chopina zawsze bardzo lubił i nie czuł się nigdy skazany na jego muzykę. Kiedyś na każdym koncercie musiał grać Chopina. Za granicą reklamowano go jako pianistę z Polski, laureata VIII Konkursu Chopinowskiego. Teraz, kiedy może dyktować warunki repertuarowe, także często wybiera Chopina. Pamięta dokładnie swoje wrażenia z pierwszych kontaktów z muzyką Chopina: „Były pełne spontaniczności, zachwytu nad wieloma frazami, świeżości spojrzenia. Życie zniszczyło potem wiele z tej bezpośredniości, przyszła refleksja, były przemyślenia. Szuka się pomysłów na tę czy inną frazę, myśli o pojedynczych motywach - i gubi się to pierwsze, naturalne podejście. Często stosuje się «chwyty», które wydają się ciekawymi muzycznymi propozycjami, a są tylko powierzchownymi zagrywkami, jakimiś grepsami. A Chopin nie znosi rutyny, trzeba go odczuwać wciąż na nowo, łączyć dojrzałe przeżycie ze spontaniczną emocją. Dlatego muzyka Chopina jest bardzo trudna do grania, ale kiedy znajdzie się odpowiedni klucz do niej, nie ma większej satysfakcji, niż granie Chopina.”

dyskografia

literatura wybrana