wykonawcy (M)

Witold Małcużyński, pianista; ur. 10 sierpnia 1914, Koziczyn (Wileńszczyzna); zm. 17 lipca 1977, Palma de Mallorca. Studiował grę na fortepianie pod kierunkiem Jerzego Lefelda (1929-32) i Józefa Turczyńskiego (1932-36), a przedmioty teoretyczne u Piotra Rytla i Kazimierza Sikorskiego w Konserwatorium Warszawskim, które ukończył dyplomem z odznaczeniem. W latach 1932-34 odbył równocześnie studia z zakresu prawa i filozofii na Uniwersytecie Warszawskim. W 1936 zajął V miejsce na Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym w Wiedniu. Na przełomie 1936 i 1937 pracował pod kierunkiem Ignacego Jana Paderewskiego w willi w Riond Booson, przygotowując program na Konkurs Chopinowski. W 1937 zdobył III nagrodę na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Swoje umiejętności pianistyczne doskonalił w latach 1937-38 u Marguerite Long i Isidore Philippa w Paryżu.
Wybuch II wojny światowej zastał artystę w Paryżu, do którego przyjechał latem 1939, aby wziąć ślub z pianistką Colette Gaveau. Zgłosił się zatem do wojska polskiego we Francji i na skutek interwencji Paderewskiego otrzymał przydział do pracy artystyczno-propagandowej w obozach wojskowych. W styczniu 1940 zadebiutował na paryskiej estradzie, wykonując Koncert fortepianowy f-moll Fryderyka Chopina z towarzyszeniem orkiestry Pasdeloupa, prowadzonej przez Alberta Wolfa. Koncert został przyjęty w ogromnym entuzjazmem. Przed wkroczeniem wojsk niemieckich do Francji Witold Małcużyński wraz żoną uciekł do Lizbony, a następnie w 1940 wyjechał do Argentyny. Do 1942 koncertował z wielkim powodzeniem w krajach Ameryki Południowej. Na zaproszenie Yehudi Menuhina w kwietniu 1942 zagrał Sonatę fortepianową h-moll Ferenca Liszta w Carnegie Hall w Nowym Jorku. W latach 1942-45 występował w Stanach Zjednoczonych (Nowy Jork, Boston, Chicago, San Francisco) z takimi dyrygentami, jak Siergiej Kusewicki, Dmitrios Mitropoulos, Pierre Monteux, Paul Paray, Fritz Reiner, Artur Rodziński, George Szell. Wraz z Bronisławem Hubermanem i Grzegorzem Fitelbergiem dał kilka koncertów muzyki polskiej w Nowym Jorku i Montrealu.
Od 1945 koncertował niemal na całym świecie. W 1949 odbył światowe tournée z programem chopinowskim z okazji 100. rocznicy śmierci Fryderyka Chopina, które zainaugurował recitalem w Carnegie Hall, a zakończył 17 października w paryskiej sali Palais Chaillot. W 1958, po raz pierwszy po wojnie, zagrał w Polsce (Warszawa, Katowice, Kraków, Poznań). W 1960 odbył również światowe tournée w 150. rocznicę urodzin Chopina, dając prawie 150 koncertów.
Repertuar Witolda Małcużyńskiego obejmował przede wszystkim utwory Fryderyka Chopina, ale także Ferenca Liszta, Johannesa Brahmsa, Karola Szymanowskiego, Aleksandra Skriabina, Claude’a Debussy’ego, Béli Bartóka i Sergiusza Prokofiewa. Był niezrównanym interpretatorem Koncertu fortepianowego A-dur Liszta, Koncertu fortepianowego b-moll Piotra Czajkowskiego, Koncertu fortepianowego d-moll Sergiusza Rachmaninowa, Koncertu fortepianowego d-moll Brahmsa. Wszystkie te koncerty oraz recital chopinowski i Sonata h-moll Liszta, zostały przez pianistę nagrane dla wytwórni fonograficznej Columbia.
Uczestniczył w pracach jury międzynarodowych konkursów pianistycznych: im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1960, 1965, 1975), im. Marguerite Long – Jacquesa Thibauda w Paryżu (1946, 1955, 1960, 1965, 1977), im. Magdy Tagliaferro w Paryżu (1960). Nigdy nie zajmował się pracą pedagogiczną. Wyjątek uczynił jedynie dla dwóch pianistów – Eugena Indjica (pracował z nim przed Konkursem Chopinowskim w 1970) i Janusza Olejniczaka (1971).
Za swoją działalność Witold Małcużyński otrzymał m.in. Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.

aktualizacja: czerwiec 2008