indeks osób (D)

śpiewak (bas) i pedagog; ur. 24 grudnia 1873, Wola Sękowa koło Sanoka; zm. 7 stycznia 1946, Katowice. Po ukończeniu szkoły średniej wstąpił na Uniwersytet Lwowski. Tu po raz pierwszy – poprzez udział w chórach studenckich – zetknął się z muzyką. W 1892 rozpoczął naukę śpiewu u Walerego Wysockiego. Dzięki stypendium miłośnika śpiewu (skromnego urzędnika kolejowego Jana Raspa), zachwyconego głosem artysty, wyjechał w 1894 do Mediolanu na studia pod kierunkiem Francesco Emmericha. W tym samym roku zadebiutował na scenie teatru w Pinerolo nieopodal Turynu, rolą Ojca Gwardiana w Mocy przeznaczenia Giuseppe Verdiego. Po kolejnych występach w teatrach operowych Aleksandrii, Kairu (Marcel w Hugonotach Giacomo Meyerbeera), Rio de Janeiro (Mefisto w Fauście Charlesa Gounoda) i Buenos Aires, a także po udziale w wykonaniu IX Symfonii Ludwiga van Beethovena podczas koncertu w Teatro alla Scala w Mediolanie pod batutą Charlesa Lamoureux, w 1895 został zaangażowany do mediolańskiej opery. W sezonie 1898/99 śpiewał na scenie Teatru im. Wiktora Emmanuela w Messynie. W latach 1899-1903 był solistą Teatru Wielkiego w Warszawie, biorąc udział w wystawieniach m.in. Halki, Strasznego dworu i Verbum nobile Stanisława Moniuszki, Fausta Gounoda, Mefistofelesa Arrigo Boita, Hugonotów Meyerbeera i Aidy Verdiego. Od 1903 do 1906 ponownie śpiewał w La Scali, m.in. w Złocie Renu Richarda Wagnera, Rigoletcie Verdiego i Germanii Alberto Franchettiego. W 1905 zadebiutował w Covent Garden w Londynie – tu kreował m.in. tytułową partię w Mefistofelesie Boity oraz wystąpił z Nellie Melbą w Cyganerii Giacomo Pucciniego. Od 1906 do 1908 śpiewał znów w Teatrze Wielkim w Warszawie, jak również w Operze we Lwowie (Faust Gounoda, Żydówka Fromentala Halévy’ego, Straszny dwór Moniuszki, Cyganeria Pucciniego). W 1908 wystąpił po raz pierwszy w Metropolitan Opera House w Nowym Jorku (jako Ramfis w Aidzie Verdiego pod batutą Arturo Toscaniniego), z którą związany był przez następne 25 lat. Na nowojorskiej scenie stworzył wiele niepowtarzalnych kreacji, m.in. Kecala w Sprzedanej narzeczonej Bedřicha Smetany, podczas amerykańskiej premiery opery w 1909 pod dyrekcją Gustava Mahlera czy tytułową rolę w Borysie Godunowie w amerykańskiej premierze opery Modesta Musorgskiego (1913) pod batutą Toscaniniego, wielokrotnie wznawianej do 1921. W ciągu tych lat często gościł również na scenach operowych Europy i Ameryki Południowej, przyjeżdżał też na występy do Warszawy, Lwowa i Poznania, koncertował w filharmoniach oraz z recitalami.
Adam Didur w 1932 powrócił na stałe do Polski. Najpierw zamieszkał we Lwowie, gdzie był kierownikiem artystycznym Opery, a od 1936 do 1939 prowadził klasę śpiewu w tutejszym Konserwatorium (jego uczniami byli m.in.: Jadwiga Lachetówna, Calma – Wiktoria Kotulak, Marian Nowakowski, Lesław Finze, Ira Malaniuk, Andrzej Hiolski). Lata II wojny światowej spędził w Warszawie – tu udzielał lekcji śpiewu oraz sprawował, wspólnie z Zygmuntem Latoszewskim, kierownictwo artystyczne koncertów polskich artystów dla polskiej publiczności w kawiarni „Gastronomia” (mieściła się ona w nieistniejący już dziś budynku na rogu Alei Jerozolimskich i ulicy Nowy Świat), na których występowali m.in.: Ewa Bandrowska-Turska, Barbara Kostrzewska, Calma, Kazimierz Czekotowski i Kazimierz Wiłkomirski.
Po zakończeniu wojny Adam Didur, przy współudziale m.in. Ludomira Różyckiego, uruchomił pierwszą scenę operową na Śląsku – Państwową Operę Śląską w Bytomiu – i został jej dyrektorem. Pierwsze przedstawienie (Halka Stanisława Moniuszki, w której publiczność miała możliwość usłyszeć artystę po raz ostatni na żywo) miało miejsce 14 czerwca 1945. Od 1945 do 1946 prowadził także klasę śpiewu w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach (do jego uczniów należała m.in. Maria Fołtyn).
W 1927 artysta został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Od 1979 Opera Śląska w Bytomiu organizuje Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej im. Adama Didura.

aktualizacja: lipiec 2008