Polmic - FB

omówienia utworów (B)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Baculewski Krzysztof

Rilke-Lieder na sopran i bas solo oraz dwa chóry mieszane a cappella


Brevis, Poznań 2000, s. 55 (partytura)
Pieśni Rilkego z 1994 roku dobrze oddają swoistość techniki kompozytorskiej i stylu estetycznego Krzysztofa Baculewskiego, kompozytora średniego pokolenia, równocześnie muzykologa, doktora nauk humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Tę technikę cechuje konstruktywizm zakorzeniony w modernizmie, estetykę zaś modeluje uniwersalne wyobrażenie dźwiękowego piękna. Modernizm Baculewskiego nie ma jednak w żadnym razie czystej postaci. W tej muzyce można odnaleźć wiele elementów wspólnych z wyraźnie postmodernistycznymi kompozycjami jego pokolenia. Nie one decydują wszakże o wyrazie twórczości Baculewskiego, który kontroluje prezyzyjnie wszystkie jej składniki. W książce programowej "Warszawskiej Jesieni" z roku 2001, w ramach której wykonane zostały Pieśni Rilkego, kompozytor zamieścił następujący komentarz:
"Rilke-Lieder to cykl pieśni, a właściwie rodzaj kantaty na sopran i bas solo oraz dwa chóry mieszane a cappella. Napisałem ją latem 1994 roku na zamówienie Anny Szostak, której też utwór jest dedykowany. Był on przeznaczony na ósmy festiwal Dresdner Tage für Zeitegenossische Musik. Tam też 15 października 1994 - w drezdeńskim Schloß Albrechstberg - odbyło się jego prawykonanie. Solowe partie wykonali: sopranową Magdalena Szostak, basową Adam Myrczek, wystąpił Zespół Śpiewaków "Camerata Silesia", dyrygowała Anna Szostak.
Rilke-Lieder czyli Pieśni do słów Rainera Marii Rilkego (1875-1926) składają się z trzech części. Pierwsza, Die Liebe? (do fragmentów wierszy Eros i Sterne, Schliifer und Geister...) czyli Miłość?, wykorzystuje w warstwie muzycznej przeplatanie się linii melodycznych pomiędzy analogicznymi głosami obu chórów. Solowe głosy: bas na początku, sopran na końcu próbują się przeciwstawić gęstej fakturze. Część druga, Vorgefühl (wiersz pod tym tytułem), Przeczucie, to obramowany w powściągliwe ramy epizodów o spokojnej ekspresji (sola sopranowe) dramatyczny i żywy dialog chórów, do których dołącza sopran solo. Część ostatnia, Die Stille (fragmenty wiersza pod tym tytułem), Cisza, to rodzaj wariacji na temat, który rodzi się z pojedynczych dźwięków i systematycznie zagęszcza się, po czym rozrzedza. W pełnej postaci występuje jedynie w kulminacji i zakończeniu.
Miłośników ładu, precyzji i porządku w muzyce może zainteresuje plan tonalny Rilke-Lieder. W pierwszej części muzyka rozpoczyna się w centrum wokół dźwięku g i osiąga pod koniec centrum wokół dźwięku cis. W drugiej części dzieje się odwrotnie. Trzecia rozpoczyna się od centrum e, osiąga w kulminacji b, by na końcu powrócić do e. Panuje więc tu zasada trytonowych odległości w poszczególnych epizodach, przy czym dwie pierwsze części stanowią przeciwwagę nie tylko tonalną, lecz również ekspresyjną i fakturalną trzeciej, podsumowującej i zamykającej cykl."