omówienia utworów (S)

Szymanowski Karol

I Symfonia f-moll op. 15

(1906-07)

Swoją pierwszą symfonię - f-moll op. 15 - pisał Karol Szymanowski w latach 1906-07. Początkowo pomyślana była jako kompozycja 3-częściowa. Ostatecznie jednak kompozytor ukończył jedynie dwie części – pierwszą Allegro pathétique i trzecią Allegretto con moto grazioso; środkowe ogniwo nigdy nie zostało zinstrumentowane i wykonane. W tej formie, za życia Szymanowskiego Symfonia była zaprezentowana publiczności tylko raz – 26 marca 1909 roku w Warszawie pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. Kolejne wykonanie dzieła, pod batutą tego samego dyrygenta, miało miejsce już po śmierci kompozytora, 6 października 1938 roku w Polskim Radiu w Warszawie.
Szymanowski już w momencie komponowania Symfonii odnosił się do niej dość niechętnie, a w liście z Tymoszówki adresowanym do swojej przyjaciółki, kompozytorki i pianistki Anny Marii Klechniowskiej napisał wręcz:

„nie lubię jej – a raczej lubię tylko ostatnią część – bardzo lekkomyślną...” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 112, list z 28 X 1906 do Hanny Klechniowskiej, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982).

Dwie ukończone części utworu utrzymane zostały w stylu wagnerowsko-straussowskim, zbliżonym do powstałej rok wcześniej Uwertury koncertowej op. 12. Charakteryzuje je podobny rozmach i ekspresja oraz specyficzna, dysonansowa harmonika, przywołująca skojarzenia ze słynnym dziełem Ryszarda Wagnera Tristan i Izolda.

Rzadko obecna w programach koncertów I Symfonia Szymanowskiego (wykonywała ją m.in. Orkiestra Symfoniczna PWSM w Katowicach pod dyrekcją Jana Wincentego Hawela podczas II Dni Muzyki Karola Szymanowskiego w Zakopanem w 1978 roku), dotychczas doczekała się jednej rejestracji fonograficznej znanej z płyt – w wykonaniu Orkiestry Filharmonii Śląskiej pod batutą Karola Stryi. Ukazała się ona w 1989 roku w dwu publikacjach: nakładem wydawnictwa Naxos oraz Marco Polo.

Anna Iwanicka-Nijakowska