Polmic - FB

omówienia utworów (S)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Szymanowski Karol

Dwanaście pieśni do słów poetów niemieckich op. 17


na głos i fortepian (1907)
Dwanaście pieśni op. 17 powstało w 1907 roku i podobnie jak napisane kilka miesięcy wcześniej Pięć pieśni op. 13 jest wyrazem zainteresowania Karola Szymanowskiego modernistyczną poezją niemiecką – m.in. wierszami Richarda Dehmela (pieśń nr 1 Hoch in der Frühe [Wczesnym rankiem], nr 2 Geheimnis [Tajemnica], nr 3 Werbung [Zaloty], nr 4 Manche Nacht [Nocą], nr 5 Aufblick [Refleksja], nr 6 Verkündigung [Zwiastowanie], nr 7 Nach einem Regen [Po burzy] i nr 8 Entführung [Zawód]), Alfreda Momberta (pieśń nr 9 Schlummerlied [Kołysanka] i nr 11 Fragment - Der Glühende [Płomienny]), Gustawa Falke (pieśń nr 10 Seele [Dusza]) i Martina Greifa (pieśń nr 12 Liebesnacht [Noc miłosna]). Pierwsze cztery pieśni zostały dedykowane Grzegorzowi Fitelbergowi, kolejne cztery – Stefanowi Spiessowi i ostatnie – Feliksowi Szymanowskiemu.
Już tytuły utworów sugerują ich tematykę – miłość, noc, tajemnica, wędrówka, śmierć – którą Szymanowski, podobnie jak w poprzednim zbiorze Pieśni op. 13 wyraził muzyką w stylu późnoromantycznym - daleko schromatyzowaną, o gęstej, linearnej fakturze. Wirtuozowska partia fortepianu o wiele bardziej, niż w poprzednim opusie, dominuje tu nad śpiewem. O ile jednak wcześniejszy cykl zyskał aprobatę krytyki, to Dwanaście pieśni op. 17 spotkały się raczej z negatywnymi recenzjami. W 1910 roku na łamach berlińskiego czasopisma „Signale” znany muzykolog (i chopinolog) Hugo Leichtentritt napisał:
„Znacznie bardziej uderzające są braki w 12 Pieśniach. Nazwać te bezmiernie zawiłe, całkiem niewokalne twory >>pieśniami<<, to brzmi jak ironia. Nie ma tu nic z tego, co składa się na pojęcie pieśni. Ani śladu pieśniowej melodii, pieśniowej konstrukcji [...] A przecież przy całej nienaturnalności, sztuczności stylu, trafiają się tu i ówdzie miejsca o zdumiewającej sile i sugestywności. Pokazują one, czego Szymanowski mógłby dokonać jako artysta, gdyby mógł się uwolnić od niedorzecznej chimery nowoczesności za wszelką cenę” (Hugo Leichtentritt Kompositionen von Karol Szymanowski, „Signale für die Musikalische Welt” 1910 nr 34, s. 1314, cyt. za: Tadeusz A. Zieliński Szymanowski. Liryka i ekstaza, PWM, Kraków 1997, s. 53).
Opinie tego typu, których nota bene Szymanowski nie negował, zaważyły z pewnością na małej popularności Pieśni wśród wykonawców. Rzadko obecne w programach koncertów do niedawna nie posiadały także żadnej kompletnej rejestracji fonograficznej (w 1998 roku ukazało się jedynie nagranie ośmiu pieśni z op. 17 w interpretacji Claudii Barainsky’ej i Axela Bauni, wydane przez niemiecką wytwórnię Orfeo). Komplet Dwunastu pieśni nagrała w 2004 roku Urszula Kryger i Reinild Mees dla holenderskiej firmy Channel Classics.
Anna Iwanicka-Nijakowska