Polmic - FB

omówienia utworów (S)

A B C D E F G H J K L Ł M N O P R S T U W Z Ż


Szymanowski Karol

Cztery pieśni do słów Rabindranatha Tagore op. 41


na głos i fortepian (1918)
Napisane wiosną i latem 1918 roku w Elizawetgradzie Cztery pieśni op. 41 kontynuują nurt pieśni w twórczości Karola Szymanowskiego nawiązujący do tematyki orientalnej, wyznaczony takimi tytułami, jak Pieśni miłosne Hafiza op. 26, czy Pieśni księżniczki z baśni op. 31. Tym razem jednak kompozytor sięgnął po przeniknięte erotyzmem wiersze indyjskiego poety, laureata literackiej nagrody Nobla z 1913 roku – Rabindranatha Tagore z cyklu Ogrodnik w niemieckim przekładzie Hansa Effenbergera. Na język polski teksty przetłumaczył kuzyn Szymanowskiego, w przyszłości znany pisarz Jarosław Iwaszkiewicz. Jak ważną rolę odgrywały dla kompozytora słowa pieśni, czytamy w jednym z listów:
„Pragnąłbym bardzo, by przekład był prozodycznie (metrycznie) wierny, bo trudno sobie poradzić ze śpiewem i zmieniać trzeba wiele nut. Następnie, by, o ile to możliwe, odpowiednie słowa (z akcentem psychologicznym) wypadały w identycznych miejscach.” (Karol Szymanowski. Korespondencja, Tom I: lata 1903-1919, s. 544, list z 18 VIII 1918 do Jarosława Iwaszkiewicza, oprac. Teresa Chylińska, PWM, Kraków 1982).
W Pieśniach Szymanowskiego muzyka dostosowuje się do melodii i ekspresji słów, podążając za wyrażonymi w wierszach żarliwymi uczuciami, wyznaniami – o nastroju romantyczno-lirycznym (pieśń nr 1 Mein Herz [Moje serce]), przepełnionymi tęsknotą (pieśni nr 2 i 3 Der junge Prinz [Młody królewicz]) oraz melancholią i smutkiem rozstania z ukochaną (pieśń nr 4 Das letzte Lied [Ostatnia pieśń]). Stylistycznie kompozycję charakteryzuje prostota brzmienia i wyrafinowana harmonika, miejscami o kolorycie wschodnim (przede wszystkim w warstwie melodycznej).
Cztery Pieśni op. 41 zadedykował kompozytor swojej siostrze Stanisławie Szymanowskiej-Bartoszewiczowej. Utwór został wydany drukiem po raz pierwszyw 1920 roku nakładem Universal Edition.
Wśród kilku dostępnych nagrań utworu wyróżnia się interpretacja Dorothy Dorow i Rudolfa Jansena z 1990 roku (Etcetera / Helikon) oraz jedna z ostatnich, z 2004 roku, Urszuli Kryger i Reinild Mees (Channel Classics).
Anna Iwanicka-Nijakowska