| A | B | C | D | E | F | G | H | J | K | L | Ł | M | N | O | P | R | S | T | U | W | Z | Ż |
Serocki Kazimierz Segmenti na orkiestrę (1960-61) 7'25"  wydanie drukiem: Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, Kraków |
|
Problemy przestrzeni dźwiękowej coraz bardziej wydają się fascynować Kazimierza Serockiego. Zajmują centralne miejsce w jego twórczości. Chodzi tu zarówno o przestrzeń wewnętrzną (wewnątrz-fakturalną), jak i zewnętrzną (estradową) – efekty przestrzenne eksponowane, podkreślane, reżyserowane. Kompozytor daje dokładne, precyzyjne przepisy dotyczące rozmieszczenia instrumentów na estradzie, stwarza nowe zmienne układy – konfiguracje orkiestry. Przestrzeń dźwiękowa podlega ustawicznym zmianom – rozszerza się i zawęża, rozrzedza i gęstnieje, wypełniana jest różnymi formami ruchu: ruchem rozpryskowo-eksplozywnym, wirującym, przyspieszonym. Przestrzeń dźwiękowa jest kształtowana bądź przez masę dźwiękową (o zmiennym nasyceniu), bądź też przez spunktualizowaną rozrzedzoną materię. W swym nowym utworze Serocki powraca jakby znowu do punktualizmu (w Epizodach w pewnym sensie od mego odszedł). Utwór przeznaczony jest na zespół kameralny bez instrumentów smyczkowych i z dużą ilością bardzo urozmaiconej perkusji (instrumenty egzotyczne). Ten stosunkowo mały i wybitnie solistycznie traktowany zespół umieszczony został w obszernej przestrzeni estradowej (duża odległość między poszczególnymi grupami instrumentów). Instrumenty rozmieszczone są koncentrycznie w sześciu grupach: grupa główna – centralna (na wprost dyrygenta) składa się z czterech instrumentów dętych (saksofon altowy, róg, fagot, tuba), fortepianu, harfy, klawesynu, czelesty, gitary, mandoliny oraz grupy perkusyjnej. Pięć pozostałych grup pobocznych umiejscowionych jest symetrycznie w pięciu punktach estrady (trzy grupy perkusji oraz dwie grupy instrumentów dętych po cztery w każdej: flet, trąbka, klarnet, róg; saxhorn tenorowy, klarnet basowy, trąbka, obój). Tytuł Segmenti wynika z konstrukcji utworu, obrazuje jego sposoby kształtowania, wskazuje na dwa zasadnicze aspekty kompozycji: czasowy (następstwo unaocznione przez graficzny obraz partytury poszczególnych członów – segmentów) i przestrzenny (rozmieszczenie poszczególnych segmentów w przestrzeni fakturalnej i estradowej, współzależność między przestrzenią wewnętrzną a zewnętrzną utworu). Faktura jest cienka, rozrzedzona; przestrzeń dźwiękowa – kształtowana z jednej strony przez punktowe, błyskowe, typowe dla techniki dodekafonicznej rozpryskowe motywy, figurki instrumentalne, z drugiej – przez pasma dźwiękowe, szumy i szmery perkusji. W celu osiągnięcia niezwykłych i oryginalnych efektów brzmieniowych kompozytor stosuje wyrafinowane, niecodzienne sposoby artykulacji (instrumenty dęte). W partyturze zastosowana została notacja unowocześniona – dość już popularna w utworach awangardowych – wprowadzająca szereg nowych oznaczeń odnośnie trwania dźwięku (pasma dźwiękowe) i jego barwy. (bpj) (tekst w książce programowej „Warszawskiej Jesieni” 1962) |
|