| A | B | C | D | E | F | G | H | J | K | L | Ł | M | N | O | P | R | S | T | U | W | Z | Ż |
Lutosławski Witold Uwertura smyczkowa PWM, Kraków 1972, s. 37 (partytura) |
|
Uwertura smyczkowa (początkowo tytułowana przez Witolda Lutosławskiego – Intermezzo), dedykowana Mirko Očadlikowi, powstała w 1949 roku. Prawykonanie dzieła odbyło się 9 listopada 1949 roku w Pradze, a utwór wykonała Orkiestra Symfoniczna Radia Praskiego pod dyrekcją Grzegorza Fitelberga. W Polsce utwór miał swoją premierę rok później, 6 stycznia 1950 roku w Krakowie. Orkiestrę Filharmonii Krakowskiej poprowadził wówczas Witold Krzemieński. Po tych wykonaniach utwór niemalże całkiem zniknął z estrad koncertowych. Uwertura na smyczki często traktowana jest jako dzieło „mniej ciekawe”, „nie wnoszące wiele nowego”, „przeintelektualizowane” i z nazbyt wyraźnymi wpływami Béli Bartóka. Podobieństwo do muzyki Bartóka polega głównie na sposobie manipulowania trzy- i czterodźwiękowymi komórkami melodycznymi, które kompozytor wykorzystuje zarówno do konstruowania długich linii melodycznych, jak też krótkich motywów. Uwerturę rozpoczyna czterodźwiękowy motyw: h-ais-gis-a, który pojawia się w tym krótkim, bo trwającym zaledwie 5 minut utworze, aż 132 razy. Dla samego kompozytora Uwertura była pierwszą próbą na drodze jego poszukiwań nowego języka harmonicznego i zawiera w sobie wiele elementów rozwiniętych w późniejszych utworach. Andrzej Chłopecki tak napisał o tym utworze: „Choć pozostająca w cieniu I Symfonii (ukończonej w 1947 r.) i Koncertu na orkiestrę (ukończonego w 1954 r.), pod wieloma względami Uwertura jest najciekawszą kompozycja Lutosławskiego sprzed Muzyki żałobnej. Przy wszelkich swych szeroko rozumianych cechach neoklasycznych, łączących ją z partyturami z jednej strony Alberta Roussella, a z drugiej Béli Bartóka, Uwertura na różne sposoby zapowiada to, co stanie się z muzyką Lutosławskiego po skomponowaniu Muzyki żałobnej, a nawet Gier weneckich, więc z muzyką Lutosławskiego «właściwego». Stwierdzić by można, że w tym utworze po raz pierwszy kompozytor używa tak później charakterystycznej techniki «łańcuchowej», polegającej na zazębianiu się różnych elementów i na ich stopniowej wymianie.” (Andrzej Chłopecki, z programu V Festiwalu Muzycznego Polskiego Radia „Lutosławski”, 2001) |
|