Kurpiński Karol Kurpiński Karol, kompozytor, dyrygent i pedagog; ochrzczony 6 marca 1785, Włoszakowice (Wielkopolska); zm. 18 września 1857, Warszawa. Gry na skrzypcach i organach uczył go ojciec. W 1797 objął posadę organisty kościele w Sarnowie koło Rawicza, gdzie jego wuj był proboszczem. Stąd w 1800 przeniósł się do Moszkowa we wschodniej Małopolsce i został drugim skrzypkiem w kapeli dworskiej Feliksa Polanowskiego. W tym czasie poznał bliżej włoską i niemiecką muzykę operową (m.in. podczas wyjazdów do Lwowa) i zdobył jako samouk wykształcenie muzyczne. Wiosną 1810 przybył do Warszawy. Utrzymywał się początkowo z prywatnych lekcji muzyki, a od lipca został przyjęty przez Wojciecha Bogusławskiego na drugiego – obok Józefa Elsnera – dyrygenta opery Teatru Narodowego, gdzie był również korepetytorem solistów i chóru. Doprowadził do powiększenia składu orkiestry oraz chórów, podniósł ich poziom muzyczny i wykonawczy. Na stanowisku dyrygenta opery pozostawał przez 30 lat.Jako dyrygent wystąpił po raz pierwszy 5 sierpnia 1810, jako kompozytor zaś zadebiutował 4 grudnia 1810 kantatą ku czci Napoleona. W latach 1811-21 należał do masonerii uzyskując przedostatni stopień wtajemniczenia. W 1812 był nauczycielem muzyki w Szkole Dramatycznej przy Teatrze Narodowym, w latach 1817-19 w Szkole Muzyki i Sztuki Dramatycznej w Warszawie. W 1819 car Aleksander I mianował go nadwornym kapelmistrzem, a w 1823 odznaczył Orderem Św. Stanisława. W 1820 Kurpiński założył pierwsze polskie czasopismo muzyczne „Tygodnik Muzyczny”, w którym zamieszczał swoje artykuły. W marcu 1823 dyrekcja Teatru Narodowego wysłała go w podróż po Europie (Niemcy, Francja, Włochy, Austria), w celu zapoznania się z działalnością teatrów operowych w Zachodniej Europie. W trakcie jej trwania napisał Dziennik z podróży, wydany pod redakcją Zdzisława Jachimeckiego (PWM, Kraków 1954). Po odejściu Józefa Elsnera z Teatru został od lipca 1824 jedynym dyrygentem i dyrektorem sceny operowej. Wystawił na niej wiele oper zagranicznych (m.in. Westalkę Gasparo Luigi Spontiniego, Don Juana Wolfganga Amadeusa Mozarta, Wolnego strzelca Carla Marii von Webera, Białą damę Françoisa-Adriena Boieldieu’a, Niemą z Portici i Fra Diavolo Daniela Françoisa Aubera, Roberta Diabła Giacomo Meyerbeera, Zampę Ferdinanda Hérolda, Napój miłosny Gaetano Donizettiego, Lunatyczkę Vincenzo Belliniego oraz opery Gioacchino Rossiniego: Tankreda, Srokę złodziejkę, Cyrulika sewilskiego i Włoszkę w Algierze), a także polskich, w tym wiele własnych. Równolegle prowadził działalność koncertową, dyrygował prawie wszystkimi koncertami w stolicy, m.in. 17 marca 1830 podczas prawykonania Koncertu fortepianowego f-moll Fryderyka Chopina z udziałem kompozytora jako solisty. W 1835 zorganizował przy Teatrze Wielkim Szkołę Śpiewu, której był dyrektorem do 1840. Miała ona częściowo zastąpić zlikwidowaną w wyniku Powstania Listopadowego Szkołę Główną Muzyki. W 1840 Kurpiński odszedł z Teatru Narodowego. Ostatnie lata życia spędził w osamotnieniu. WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE: – orkiestrowe: Bitwa pod Możajskiem (Wielka symfonia bitwę wyobrażająca) Koncert na klarnet i orkiestrę B-dur Elegia c-moll (ok. 1825) Elegia harmoniczna na śmierć dwóch bohaterów Rosji Koncert na róg i orkiestrę Taniec polski ułożony na dzień balu miejskiego dla najjaśniejszej matki imperatora całej Rosji a Króla Polskiego D-dur Polonez D-dur na temat „Rule Britania” i „God save the King” Polonez grany na balu u J.O. Księcia Namiestnika dla Cesarza Rosyjskiego i Króla Polskiego Polonez do tańcowania ułożony z pierwszego finału opery „Westalka” G. Spontiniego D-dur Taniec polski D-dur grany na balu u J.O. Księcia Namiestnika Polonez do tańcowania B-dur Polonez na... doroczną uroczystość Imienia Najjaśniejszego Cesarza Wszech Rosji i Króla Polskiego C-dur Polonez nazwiskiem „Pustota” wyjęty z alegorii wystawionej w Teatrze Warszawskim w wilię Nowego Roku 1823 F-dur Polonez grany na balu u Księcia Namiestnika dla Najjaśniejszego Cesarza Wszech Rosji i Króla Polskiego... (na tematach z opery Rossiniego „Zelmira”) A-dur Polonez na... doroczną uroczystość Imienin Najjaśniejszego Cesarza i Króla Polskiego h-moll Polonez D-dur na benefis Zofii Kurpińskiej Taniec polski grany... na balu u J.O. Księcia Namiestnika danym w uroczystość urodzin Najjaśniejszego Cesarzewicza W. Ks. Konstantyna D-dur Taniec polski grany.. na balu u J.O. Księcia Namiestnika danym w uroczystość urodzin Najjaśniejszego Cesarzewicza W. Ks. Konstantyna B-dur Polonez grany na balu u J.O. Księcia Zajączek w ostatni wtorek C-dur Polonez skomponowany w doroczną uroczystość dostojnych Imienin Najjaśniejszego Cesarza i Króla Mikołaja I D-dur Polonez [Pocztarka] skomponowany na... doroczną uroczystość dostojnych Imienin Najjaśniejszego Cesarza Wszech Rosji, Króla Polskiego Mikołaja I Es-dur Polonez... na bal u Dworu D-dur Polski taniec skomponowany na Bal Narodowy dany w Salonie Giełdy... dla Najjaśniejszych Cesarsko Królewskich Mości D-dur Polonez grany na balu Dworu Es-dur Polonez grany na balu w sali Giełdy... z powodu uroczystego ogłoszenia pełnoletności Jego Cesarzewiczowskiej Mości W. Ks. Następcy Tronu Aleksandra Mikołajewicza C-dur Mazurek grany na balu u J.O. Księcia Zajączek w ostatni wtorek D-dur Wielki walc z motywów Webera i Rossiniego tańczony przez Pannę Mierzyńską i ułożony na orkiestrę i pianoforte B-dur – kameralne: Fantazja C-dur na kwartet smyczkowy (ok. 1823?) Nokturn G-dur na róg, fagot i altówkę Pejzaż muzyczny F-dur na róg i fagot Dumanie nad mogiłą Wandy h-moll na klawikord i skrzypce Cavatina na trąbkę lub puzon i fortepian (ok. 1823) Fantazja na róg i fagot – fortepianowe: Sześć wariacji C-dur Dziewięć wariacji d-moll Potpourri czyli Wariacje z różnych tematów narodowych skomponowane dla siedmioletniego J. Krogulskiego przez Karola Kurpińskiego Fantazja „Chwila snu okropnego” c-moll Fantazja a-moll Fantazja F-dur Fuga i koda B-dur (na temat „Jeszcze Polska nie zginęła”) Mazurek balowy D-dur Angloise D-dur Mazurek D-dur (1821) Mazurek D-dur (1823) Walc B-dur Wielki walc B-dur Polonez G-dur Polonez d-moll Polonez g-moll Polonez E-dur Polonez f-moll Polonez A-dur Polonez a-moll Le reveil de J.J. Rousseau au printemps, romans (1823) Polonez ofiarowany Zofii Mentzel (1834) – pieśni wielogłosowe: Marsz roku 1812 (Do koni bracia do koni) na 4-głosowy chór męski z fortepianem (1812) Bohaterowi (Nieśmiertelność nieba w nagrodę co dały), śpiew masoński na chór mieszany (1814) Hymn (Próżno na piasek słońce śle oświaty) na 4 głosy równe (1820) Kanon wokalny (Szanuj niewinność, szanuj mądrość) na 3 głosy – pieśni na głos i fortepian: Bolesław Krzywousty Król Aleksander Zygmunt August Władysław IV Stefan Czarniecki Michał Karybut Wiśniowiecki Dumka (Gdy słowik zanuci) Elfryda (Gdy w kwiecie młodości), romans Ludmiła w Ojcowie (Nastała cisza z nocą ponurą) Dumka włościan Jabłonny o panu (Była ta pora przeszła nie wróciła) Czerna (Piękna i śmiała) Etwin i Klara (Klara przecudnej urody) Do Ludmiły (Ozdobo wioski) Dla Zosi (Sprawiedliwość Zosiu śmiała) (1823) Potpourri czyli wariacje na śpiewy polskie ułożone dla Panny Henrietty Sontag (1830) Duma o generale Jasińskim (Ze łzą bracie wspomnij sobie) Mazur wojenny (Nasz Chłopicki wojak dzielny, śmiały) (1830) Marsz obozowy (Bracia do bitwy nadszedł czas) (1831) Warszawianka (Oto dzień dziś krwi i chwały) Litwinka czyli hymn Legionów litewskich (Wionął wiatr błogi na Lechitów ziemie) Uczucia patrioty – śpiew narodowy (Jakiż to odgłos uszy me uderza) Dzień świętej walki nadchodzi, marsz (1831) Serenada czyli śmiertelna dobranoc (1835) – pieśni na głos i orkiestrę: Śpiew do Orła Białego (Wstań Biały Orle czarne pióra z siebie zrzuć) (1831) Oblężenie Warszawy (Moskal chce dostać Warszawy), mazur (1831) – kantaty: Elegia na śmierć Tadeusza Kościuszki na głos recytujący i orkiestrę – religijne: Pieśń przy Mszy św. ... dla ludu Polsko-Katolickiego [Msza wiejska] na sopran, tenor, bas i organy Msza C-dur na 3(4)-głosowy chór mieszany i organy (ok. 1835) Msza e-moll na 4-głosowy chór mieszany i organy Oratorium C-dur na alt, 2 tenory, bas, 2 trąbki, 2 puzony, kontrabas, kotły i organy (ok. 1840) Hymn do Boga o zachowanie wolności na głos solo i fortepian Zdrowaś Maryjo na głos solo, chór, instrumenty dęte i organy Pienia nabożne Karola Kurpińskiego z poezją Felińskiego, Minasowicza i innych poświęcone czci i chwale w Trójcy Świętej Jedynego Boga a użytkowi rzymsko-katolickiego chrześcijaństwa w Polsce na 1-3 głosy z towarzyszeniem organów lub fortepianu i puzon ad libitum Te Deum laudamus na głos solo, chór i orkiestrę Święty Boże, psalm na głos solo, chór, harfę i organy Na śmierć Chrystusa na głos solo i harfę Wzniesienie myśli do Boga na głos solo i organy lub fortepian – sceniczne: Dwie chatki, komedioopera w 1 akcie Pałac Lucypera, opera komiczna w 4 aktach Ruiny Babilonu, melodramat w 3 aktach Marcinowa z Dunaju w Stambule w seraju, komedioopera w 3 aktach Szarlatan, opera komiczna w 2 aktach Łaska imperatora, opera komiczna w 1 akcie Jadwiga królowa polska, opera komiczna w 3 aktach Aleksander i Apelles, melodramat w 1 akcie Nagroda czyli Wskrzeszenie Królestwa Polskiego, melodramat (?) w 2 aktach Zabobon czyli Krakowiacy i Górale, opera w 3 aktach Dziadek i wnuk, melodramat w 2 aktach Jan Kochanowski w Czarnym Lesie, komedioopera w 2 aktach Bateria o jednym żołnierzu, melodramat [intermezzo] w 1 akcie Czaromysł książę słowiański czyli Nimfy jeziora Gopło, komedioopera w 1 akcie Zamek na Czorsztynie czyli Bojomir i Wanda, opera komiczna w 2 aktach Kalmora czyli Prawo ojcowskie Amerykanów, melodramat w 2 aktach Leśniczy z Kozienickiej Puszczy, komedioopera w 1 akcie Cecylia Piaseczyńska, opera komiczna w 2 aktach – balety: Nowa osada Terpsychory nad Wisłą w 1 akcie Mars i Flora, balet alegoryczny w 1 akcie |
|
|
|