śpiewak (tenor); ur. 6 stycznia 1891, Ludwinowo (Wileńszczyzna); zm. 3 lutego 1959, Milanówek koło Warszawy. Był synem rolnika. Natura obdarzyła artystę tenorowym głosem o rozległej skali i wyjątkowych możliwościach dynamicznych, muzykalnością oraz niepowtarzalnym talentem aktorskim. Krótko uczył się śpiewu w Sosnowcu i Warszawie, a skromne wykształcenie wokalne uzupełniał słuchając nagrań słynnych tenorów. W Warszawie pracował jako kelner w Hotelu Angielskim, gdzie jeden ze stałych bywalców zainteresował się jego talentem i spowodował zaangażowanie do Teatru Nowości. W sezonie 1915/16 Gruszczyński występował tu w repertuarze operetkowym – Polska krew Oskara Nedbala, Baron cygański i Zemsta nietoperza Johanna Straussa, Piękna Helena Jacquesa Offenbacha. W 1916 zadebiutował w roli Radamesa w Aidzie Giuseppe Verdiego w Operze Warszawskiej, której członkiem zespołu był do 1931 oraz w latach 1936-38. Na warszawskiej scenie śpiewał m.in. w Walkirii (Zygmunt), Lohengrinie, Zygfrydzie i Parsifalu (partie tytułowe) Richarda Wagnera, Carmen (Don José) Georgesa Bizeta, Otellu (partia tytułowa) Verdiego, Pajacach (Canio) Ruggiero Leoncavallo, Fauście (partia tytułowa) Charlesa Gounoda, Hugenotach (Raul) i Afrykance (Vasco da Gama) Giacomo Meyerbeera, Andrea Chénier (partia tytułowa) Umberto Giordano, Halce (Jontek) i Hrabinie (Kazimierz) Stanisława Moniuszki, Hagith (Młody król) Karola Szymanowskiego, Zygmuncie Auguście (partia tytułowa) Tadeusza Joteyki, Ijoli (Arno) Piotra Rytla. Występował również na europejskich scenach operowych, śpiewając swoje partie także po polsku, co było wówczas wydarzeniem bez precedensu. Był gościnnym solistą teatrów w Hamburgu, Berlinie, Lizbonie, Madrycie, Barcelonie, Parmie, Mediolanie (La Scala), Pradze, Bukareszcie, Belgradzie, Sofii. Grał też w filmach: Idziem do ciebie, Polsko, Matko nasza w reż. Niny Niovilli (1921), Ziemia obiecana w reż. Aleksandra Hertza i Zbigniewa Gniazdowskiego (1927), Romans panny Opolskiej w reż. Władysława Lenczewskiego (1928), Tajemnica starego rodu w reż. Zbigniewa Gniazdowskiego i Emila Chaberskiego (1928) oraz Księżna Łowicka w reż. Janusza Warneckiego i Mieczysława Krawicza (1932).
Nadmierna eksploatacja głosu oraz brak rzetelnego wykształcenia spowodowały, że możliwości wokalne Stanisława Gruszczyńskiego w wieku zaledwie czterdziestu lat uległy znacznemu ograniczeniu. Po II wojnie światowej był pracownikiem Domu Kultury w Grodzisku Mazowieckim (1947-50) i konsultantem Opery Warszawskiej (1950-57).
Na płytach wydanych przez Odeon, Parlophon i His Master’s Voice utrwalone zostały jego nagrania arii m.in. z oper Otello, Aida, Lohengrin, Hrabina, Halka, Straszny dwór, Andrea Chénier, Pajace, Iris Pietro Mascagniego oraz pieśni m.in. Stanisława Niewiadomskiego i Karola Kurpińskiego.
W 1955 artysta został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
W Milanówku od 2004 odbywa się co roku Międzynarodowy Festiwal Sztuki im. Stanisława Gruszczyńskiego.