kompozytor i pedagog; ur. 26 lipca 1928, Grodzisk Mazowiecki; zm. 2 września 1981, Warszawa. Studia w zakresie kompozycji rozpoczął w czasie okupacji u Bolesława Woytowicza i Kazimierza Sikorskiego. Po wojnie – w latach 1947-51 – kontynuował je u Piotra Rytla i Piotra Perkowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Ponadto studiował grę na fortepianie u Tadeusza Wituskiego i przez trzy lata muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim. Był jednym z inicjatorów i twórców odbywającego się od 1956 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”. Od 1974 wykładał kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. W 1977 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął katedrę kompozycji. Od 1976 był przewodniczącym polskiej sekcji SIMC, od 1979 – członkiem Akademie der Künste w Berlinie.
Tadeusz Baird jest laureatem wielu nagród krajowych i zagranicznych. W 1958 za Cztery eseje na orkiestrę (1958) otrzymał I nagrodę na Konkursie im. G. Fitelberga. Trzykrotnie uzyskał I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959 – za Cztery eseje; 1963 – za Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną, 1961-62; 1966 – za Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną, 1964). Otrzymał również trzykrotnie Nagrodę Państwową (1951 – za Symfonię nr 1, 1950; 1964 – za całokształt twórczości; 1970 – za Symfonię nr 3, 1969 i Pięć pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do słów Ireny Poświatowskiej, 1968), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1962 – za Erotyki 6 pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar, 1960-61), Nagrodę Muzyczną miasta Kolonii (1963), doroczną Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich za całokształt twórczości (1966), Nagrodę im. Sergiusza Kusewickiego (1968), Nagrodę Artystyczną m.st. Warszawy (1970), Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1971), Nagrodę im. Arthura Honeggera (1974), medal im. Jeana Sibeliusa (1976), Nagrodę Prezesa Rady Ministrów oraz medal Komisji Edukacji Narodowej (1979). W 1981 został pośmiertnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy.
Tadeusz Baird wyróżnia się wśród współczesnych kompozytorów polskich szczególnym szacunkiem dla tradycji. Przejawia się on w niezwykle subtelnym nawiązywaniu do muzyki minionych epok, spośród których Baird upodobał sobie zwłaszcza romantyzm, barok i renesans. Kompozytor stosuje archaizację brzmienia, wykorzystuje dawne zwroty melodyczne, ale oddziaływuje równiez w sferach mniej uchwytnych - emocji, wrażeń, ekspresji. Pieczołowicie dba o piękno współbrzmień, z ogromnym smakiem zestawia dźwiękowe barwy. Nie rezygnuje jednak z nowoczesnego języka kompozytorskiego, lecz umiejętnie łączy go z elementami tradycji. A cała muzyka Bairda jest przeniknięta niezwykle silnie pierwiastkiem lirycznym, który przejawia się najwyraźniej w rozwiniętej melodyce jego utworów. One są w najpiękniejszym tego słowa znaczeniu śpiewne. Jest utwór Tadeusza Bairda, w którym wszystkie wymienione cechy jego muzyki występują równocześnie i w całej okazałości. Są to przejmująco piękne Cztery sonety miłosne do słów Williama Szekspira w przekładzie Macieja Słomczyńskiego na baryton i orkiestrę, napisane w 1956 roku. Niewiele jest dzisiaj muzyki tak głęboko lirycznej, niezwykle ekspresyjnej, wreszcie tak intensywnie subiektywnej.
Strona internetowa o kompozytorze:
Sonatina na fortepian nr 1 (1949)
Sinfonietta na orkiestrę (1949)
Koncert na fortepian i orkiestrę (1949)
Uwertura w dawnym stylu na orkiestrę (1950)
Symfonia nr 1 (1950)
Colas Breugnon suita w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową z fletem (1951)
Mała suita dziecięca na fortepian (1952)
Sonatina na fortepian nr 2 (1952)
Uwertura giocosa na orkiestrę (1952)
Symfonia nr 2 (Sinfonia quasi una fantasia) (1952)
Trzy pieśni do tekstów starowłoskich na sopran, 3 altówki i wiolonczelę (1952)
Dwa kaprysy na klarnet i fortepian (1953)
Koncert na orkiestrę (1953)
Suita liryczna 4 pieśni na sopran z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej do słów Juliana Tuwima (1953)
Dwie pieśni miłosne na sopran i fortepian (1953)
Dwie pieśni na chór mieszany (1953)
Ballada o żołnierskim kubku na baryton, głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę do słów Stanisława Strumph-Wojtkiewicza (1954)
Cztery preludia na fagot i fortepian (1954)
Pięć piosenek dla dzieci na głos żeński i fortepian (1955)
Cztery sonety miłosne [wersja I] na baryton i orkiestrę do słów Williama Szekspira (1956)
Cassazione per orchestra (1956)
Divertimento na flet, obój, klarnet i fagot (1956)
Biegną wody potoku na chór mieszany a cappella (1956)
Kwartet smyczkowy (1957)
Cztery eseje na orkiestrę (1958)
Ekspresje na skrzypce i orkiestrę (1958-59)
Egzorta do tekstów starohebrajskich na głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1959-60)
Erotyki 6 pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar (1960-61)
Etiuda na orkiestrę wokalną, perkusję i fortepian (1961)
Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną (1961-62)
Pieśni truwerów na alt (lub mezzosopran) z towarzyszeniem 2 fletów i wiolonczeli (1963)
Muzyka epifaniczna na orkiestrę (1963)
Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną (1964)
Jutro dramat muzyczny w jednym akcie do libretta Jerzego S. Sito (1964-66)
Cztery pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do wierszy Vesny Parun (1966)
Cztery nowele na orkiestrę kameralną (1967)
Sinfonia breve na orkiestrę (1968)
Pięć pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do słów Haliny Poświatowskiej (1968)
Symfonia nr 3 (1969)
Cztery sonety miłosne [wersja II] na baryton, smyczki i klawesyn do słów Williama Szekspira (1969)
Goethe-Briefe kantata na baryton, chór mieszany i orkiestrę (1970)
Play for string quartet (1971)
Psychodrama na orkiestrę (1972)
Koncert na obój i orkiestrę (1972-73)
Elegeia na orkiestrę (1973)
Concerto lugubre na altówkę i orkiestrę (1975)
Sceny (Rozmowa, spór i pojednanie) na wiolonczelę, harfę i orkiestrę (1976-77)
Wariacje w formie ronda na kwartet smyczkowy (1978)
Canzona na orkiestrę (1980)
Głosy z oddali 3 pieśni na baryton i orkiestrę do słów Jarosława Iwaszkiewicza (1981)
Zieliński Tadeusz A., Tadeusz Baird, PWM, Kraków 1966
Tarnawska-Kaczorowska Krystyna (red.), Tadeusz Baird - sztuka dźwięku, sztuka słowa. Materiały sympozjum, Sekcja Muzykologów ZKP, Warszawa 1982
„Muzyka” 1984 nr 1/2 [numer specjalny poświęcony twórczości Tadeusza Bairda]
Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Tadeusz Baird, Ars Nova, Poznań 1995
Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Tadeusz Baird. Glosy do biografii, PWM, Kraków 1997
Grzenkowicz Izabella, Tadeusz Baird. Rozmowy, szkice, refleksje, PWM, Kraków 1998
Jasińska-Jędrosz Elżbieta, Spuścizna Tadeusza Bairda w Archiwum Kompozytorów Polskich BUW, "Ruch Muzyczny" 2004 nr 22, s. 5
Rynek Starego Miasta 27
00-272 Warszawa
e-mail:
tel: +48 785 370 000
Modernizacja strony odbywa się dzięki wsparciu Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu Nauka dla społeczeństwa II.