kompozytor i pedagog; ur. 26 lipca 1928, Grodzisk Mazowiecki; zm. 2 września 1981, Warszawa. Studia w zakresie kompozycji rozpoczął w czasie okupacji u Bolesława Woytowicza i Kazimierza Sikorskiego. Po wojnie – w latach 1947-51 – kontynuował je u Piotra Rytla i Piotra Perkowskiego w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie. Ponadto studiował grę na fortepianie u Tadeusza Wituskiego i przez trzy lata muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim.

Tadeusz Baird został laureatem wielu nagród krajowych i zagranicznych. W 1958 za Cztery eseje na orkiestrę (1958) otrzymał I nagrodę na Konkursie im. G. Fitelberga. Trzykrotnie uzyskał I miejsce na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu (1959 – za Cztery eseje; 1963 – za Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną, 1961-62; 1966 – za Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną, 1964). Otrzymał również trzykrotnie Nagrodę Państwową (1951 – za Symfonię nr 1, 1950; 1964 – za całokształt twórczości; 1970 – za Symfonię nr 3, 1969 i Pięć pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do słów Ireny Poświatowskiej, 1968), Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki (1962 – za Erotyki 6 pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar, 1960-61).

Tadeusz Baird był jednym z inicjatorów i twórców odbywającego się od 1956 Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej "Warszawska Jesień”.

 Od 1974 wykładał kompozycję w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina). W 1977 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego i objął katedrę kompozycji. Od 1976 był przewodniczącym polskiej sekcji SIMC, od 1979 – członkiem Akademie der Künste w Berlinie.

Otrzymał takie zaszczytne nagrody europejskie, jak Nagroda Muzyczna miasta Kolonii (1963), doroczna Nagroda Związku Kompozytorów Polskich za całokształt twórczości (1966), Nagroda im. Sergiusza Kusewickiego (1968), Nagroda Artystyczna m.st. Warszawy (1970), Nagroda Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku (1971), Nagroda im. Arthura Honeggera (1974), Medal im. Jeana Sibeliusa (1976), Nagroda Prezesa Rady Ministrów oraz medal Komisji Edukacji Narodowej (1979). W 1981 został pośmiertnie odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy.

aktualizacja: 2001 (Zespół POLMIC), 2024 (Wiktoria Antonczyk)

Tadeusz Baird wyróżniał się wśród współczesnych kompozytorów polskich szczególnym szacunkiem dla tradycji. Przejawiał się on w subtelnym nawiązywaniu do muzyki minionych epok, spośród których Baird upodobał sobie zwłaszcza romantyzm, barok i renesans. Kompozytor stosował archaizację brzmienia, wykorzystywał dawne zwroty melodyczne, ale oddziaływał również w sferach mniej uchwytnych - emocji, wrażeń, ekspresji. Pieczołowicie dbał o piękno współbrzmień, z ogromnym smakiem zestawiał dźwiękowe barwy. Nie rezygnował jednak z nowoczesnego języka kompozytorskiego, lecz umiejętnie łączył go z elementami tradycji.

Cała muzyka Bairda jest przeniknięta pierwiastkiem lirycznym, który przejawia się najwyraźniej w rozwiniętej melodyce jego utworów. One są w najpiękniejszym tego słowa znaczeniu śpiewne. Jest utwór Tadeusza Bairda, w którym wszystkie wymienione cechy jego muzyki występują równocześnie i w całej okazałości. Są to przejmująco piękne Cztery sonety miłosne do słów Williama Szekspira w przekładzie Macieja Słomczyńskiego na baryton i orkiestrę, napisane w 1956 roku.

Strona internetowa o kompozytorze:

• Sonatina na fortepian nr 1 (1949)
• Sinfonietta na orkiestrę (1949)
• Koncert na fortepian i orkiestrę (1949)
• Uwertura w dawnym stylu na orkiestrę (1950)
• Symfonia nr 1 (1950)
• Colas Breugnon suita w dawnym stylu na orkiestrę smyczkową z fletem (1951)
• Mała suita dziecięca na fortepian (1952)
• Sonatina na fortepian nr 2 (1952)
• Uwertura giocosa na orkiestrę (1952)
• Symfonia nr 2 (Sinfonia quasi una fantasia) (1952)
• Trzy pieśni do tekstów starowłoskich na sopran, 3 altówki i wiolonczelę (1952)
• Dwa kaprysy na klarnet i fortepian (1953)
• Koncert na orkiestrę (1953)
• Suita liryczna 4 pieśni na sopran z towarzyszeniem orkiestry symfonicznej do słów Juliana Tuwima (1953)
• Dwie pieśni miłosne na sopran i fortepian (1953)
• Dwie pieśni na chór mieszany (1953)
• Ballada o żołnierskim kubku na baryton, głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę do słów Stanisława Strumph-Wojtkiewicza (1954)
• Cztery preludia na fagot i fortepian (1954)
• Pięć piosenek dla dzieci na głos żeński i fortepian (1955)
• Cztery sonety miłosne [wersja I] na baryton i orkiestrę do słów Williama Szekspira (1956)
• Cassazione per orchestra (1956)
• Divertimento na flet, obój, klarnet i fagot (1956)
• Biegną wody potoku na chór mieszany a cappella (1956)
• Kwartet smyczkowy (1957)
• Cztery eseje na orkiestrę (1958)
• Ekspresje na skrzypce i orkiestrę (1958-59)
• Egzorta do tekstów starohebrajskich na głos recytujący, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1959-60)
• Erotyki 6 pieśni na sopran i orkiestrę symfoniczną do słów Małgorzaty Hillar (1960-61)
• Etiuda na orkiestrę wokalną, perkusję i fortepian (1961)
• Wariacje bez tematu na orkiestrę symfoniczną (1961-62)
• Pieśni truwerów na alt (lub mezzosopran) z towarzyszeniem 2 fletów i wiolonczeli (1963)
• Muzyka epifaniczna na orkiestrę (1963)
• Cztery dialogi na obój i orkiestrę kameralną (1964)
• Jutro dramat muzyczny w jednym akcie do libretta Jerzego S. Sito (1964-66)
• Cztery pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do wierszy Vesny Parun (1966)
• Cztery nowele na orkiestrę kameralną (1967)
• Sinfonia breve na orkiestrę (1968)
• Pięć pieśni na mezzosopran i orkiestrę kameralną do słów Haliny Poświatowskiej (1968)
• Symfonia nr 3 (1969)
• Cztery sonety miłosne [wersja II] na baryton, smyczki i klawesyn do słów Williama Szekspira (1969)
• Goethe-Briefe kantata na baryton, chór mieszany i orkiestrę (1970)
• Play for string quartet (1971)
• Psychodrama na orkiestrę (1972)
• Koncert na obój i orkiestrę (1972-73)
• Elegeia na orkiestrę (1973)
• Concerto lugubre na altówkę i orkiestrę (1975)
• Sceny (Rozmowa, spór i pojednanie) na wiolonczelę, harfę i orkiestrę (1976-77)
• Wariacje w formie ronda na kwartet smyczkowy (1978)
• Canzona na orkiestrę (1980)
• Głosy z oddali 3 pieśni na baryton i orkiestrę do słów Jarosława Iwaszkiewicza (1981)

Książki

Baird Tadeusz, Grzenkowicz Izabella, Rozmowy, szkice, refleksje, Kraków 1982, wyd. 2 Kraków 1998.

Lindstedt Iwona, Sonorystyka w twórczości kompozytorów polskich XX wieku, Warszawa 2010.

Literska Barbara, Tadeusz Baird. Kompozytor, dzieło, recepcja, Zielona Góra 2012.

Pro Sinfonika. Zeszyt Muzyczny. Edycja nadzwyczajna poświęcona życiu i dziełu Tadeusza Bairda. Materiały z sesji popularnonaukowej (Poznań 26.04.1982), red. Alojzy Andrzej Łuczak, Poznań 1982.

Tadeusz Baird – sztuka dźwięku, sztuka słowa. Materiały z sympozjum, Warszawa 12 grudnia 1982, red. K. Tarnawska-Kaczorowska, Warszawa 1984.

Tadeusz Baird pośród nas…, red. Alojzy Andrzej Łuczak, Poznań 2002.

Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Świat liryki wokalno-instrumentalnej Tadeusza Bairda, Kraków 1982.

Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Tadeusz Baird, „Biblioteka Problemowa Pro Sinfoniki”, t. 5, Poznań 1995.

Tarnawska-Kaczorowska Krystyna, Tadeusz Baird. Glosy do biografii, Kraków 1997.

Adrian Thomas, Polish music since Szymanowski, Cambridge University Press 2005.

Zieliński Michał, Twórczość orkiestrowa Tadeusza Bairda w kontekście techniki instrumentacji, Bydgoszcz 2005.

Zieliński Tadeusz Andrzej, Tadeusz Baird, Kraków 1966.