dyrygent i kompozytor; ur. 18 czerwca 1893, Kamenskoje k. Jekatierynosławia – obecnie: Dniepropetrowsk (Ukraina); zm. 10 września 1983, Milwaukee (WI, USA). Studia muzyczne odbył w Szkole Muzycznej Towarzystwa Muzycznego w Warszawie pod kierunkiem Felicjana Szopskiego (1907-12), a następnie w Akademii Muzycznej w Wiedniu u Franza Schrekera (1913-14). Ponadto studiował muzykologię na Uniwersytecie Wiedeńskim (1913-14) i na Uniwersytecie w Charkowie (1915-16).

Działalność artystyczną jako dyrygent rozpoczął w 1918 roku. W latach 1918-19 i 1928-32 był dyrygentem Teatru Wielkiego w Warszawie, a od 1919 do 1925 roku kierował orkiestrą Teatru Wielkiego w Poznaniu oraz wykładał w tamtejszym Konserwatorium – początkowo przedmioty teoretyczne, a w latach 1921-22 także dyrygenturę.

Na jesieni 1924 roku wyjechał za granicę w celu pogłębienia studiów dyrygenckich. Początkowo studiował w Gewandhausie w Lipsku, a po roku wystąpił jako dyrygent Orkiestry Filharmonii Drezdeńskiej. Po powrocie do kraju w 1925 roku zajął się organizacją Opery Pomorskiej, która miała obsługiwać Bydgoszcz, Toruń i Grudziądz. W latach 1925-27 był jej dyrektorem i pierwszym dyrygentem. Potem pełnił funkcję dyrygenta Opery we Lwowie i kierownika muzycznego lwowskich teatrów miejskich (1927-28), a także Filharmonii w Warszawie (1928-32). W latach 1929-30 był prezesem Związku Artystów Scen Polskich.

W 1932 roku na prośbę Rządu Polskiego wyjechał do Chicago jako attaché kulturalny oraz gościnny dyrygent (m.in. The Chicago Symphony Orchestra) i instruktor muzyczny tamtejszych polskich orkiestr i chórów. Pięć lat później ożenił się z Frances Welzant i osiadł na stałe w Milwaukee. W tym czasie, a także w latach następnych poświęcał się przede wszystkim działalności dyrygenckiej; kierował takimi zespołami, jak The Chicago Philharmonic Orchestra (1933), The Minneapolis Symphony Orchestra (1936-37), The Wisconsin Symphony Orchestra (1936-42), The Illinois Symphony Orchestra (1936), The Tulusa Symphony Orchestra (1938-39), The Music Under the Stars Symphony Orchestra (1940-52), The Denver Symphony Orchestra (1941), The Seattle Symphony Orchestra (1948) i The Milwaukee Chamber Symphony Orchestra (1953). Przez wiele lat współpracował z The Milwaukee Sinfonietta. W 1939 roku jako dyrygent Baletu Polskiego odbył tournée po Europie i Ameryce, występując także na Wystawie Światowej w Nowym Jorku. W latach 1937-44 dyrygował również serią letnich koncertów w Grant Park w Chicago.

Polskę odwiedził w 1973 roku. Dyrygował wówczas Orkiestrą Filharmonii Warszawskiej oraz gościł w Toruniu.

Oprócz dyrygentury zajmował się także komponowaniem. Pisał przede wszystkim utwory na orkiestrę, pieśni i kompozycje przeznaczone na carillon (czyli zestaw dzwonów wieżowych). Skomponował hymn Torunia.

Otrzymał liczne nagrody i wyróżnienia, m.in. honorową nagrodę Amerykańskiego Stowarzyszenia Polskich Klubów Kulturalnych (1966) i odznakę „Zasłużony dla kultury polskiej za granicą” (1971).

Spuścizna Bojanowskiego z lat 1932-60 przechowywana jest w The Wisconsin Music Archives na Uniwersytecie Wisconsin-Madison; obejmuje ona m.in. korespondencję artysty (około 500 listów), programy koncertów, 24 fotografie i 1 manuskrypt utworu. Większa część jego twórczości kompozytorskiej pozostaje w rękopisach, zgromadzonych w Bibliotece Kongresu.

(Anna Iwanicka-Nijakowska)

Indian Sketches na orkiestrę (1943)

Rhapsody on Three Songs of Scotland na orkiestrę (1945)

Prayer for the Dead na orkiestrę smyczkową (1945)

Symphony in D minor (1947)

The Bridge Builder pieśni (1954)

Divinity na kwartet wokalny (1955)

Four Polish Carols na duet wokalny (1957)

Starlight Night, Tone Poem na tenor i orkiestrę (1960)

A Net to Snare th Moonlight na głos solowy lub chór z zespołem, lub sam zespół (1962)

Poland’s Hymns opracowanie na orkiestrę (1966)

Marquette University Anthem na 4-oktawowy carillon (1967)

Essay in Antique and Modern Mode na 4-oktawowy carillon (1979)

Light Piercing Gradually (z cyklu Mother) na alt i carillon lub fortepian (1979)

To an African Bishop na baryton i carillon lub fortepian (1980)

The Armaments Factory Worker na baryton i carillon lub fortepian (1980)

Improvisation Nocturne na carillon (1980)

Summer Sunset na 4-oktawowy carillon (1980)

Pośród niesnasków Pan Bóg uderza na głos i carillon lub fortepian (1980)

Illuminations na carillon (1981)

Meditation na carillon (1981)

Wisconsin Music Archives. Papers and Manuscripts: Jerzy Bojanowski Collection, w: Wisconsin Music Archives - Mills Music Library - University of Wisconsin-Madison [music.library.wisc.edu/wma/papers/bojanowski/jbhome.htm]

Bojanowski Jerzy, w: Słownik muzyków polskich (pod red. Józefa Chomińskiego), t. I "a-ł", PWM, Kraków 1964

Błaszczyk Leon Tadeusz , Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX w., PWM, Kraków 1964

Erhardt Ludwik, Bojanowski Jerzy, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab”., PWM, Kraków 1986

Bojanowski Jerzy, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab suplement”, PWM , Kraków 1998

Iwanicka-Nijakowska Anna, Bojanowski Jerzy, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000, t. II Biogramy (pod red. Marka Podhajskiego), Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie / Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Warszawa / Gdańsk 2005