Borkowski Marian
-
animator, kompozytor, muzykolog, wykonawca
kompozytor, muzykolog, pianista, pedagog oraz animator i organizator życia muzycznego; ur. 17 sierpnia 1934, Pabianice. Studia muzyczne odbył w latach 1959-65 w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie w klasie kompozycji Kazimierza Sikorskiego oraz w klasach fortepianu Jana Ekiera i Natalii Hornowskiej. W tym samym czasie studiował muzykologię na Uniwersytecie Warszawskim, którą ukończył pod kierunkiem Józefa M. Chomińskiego w roku 1966. W latach 1966-1968, jako stypendysta rządu francuskiego, kontynuował studia kompozytorskie u Nadii Boulanger i Oliviera Messiaena w Konserwatorium Paryskim i w Konserwatorium Amerykańskim w Fontainebleau oraz u Iannisa Xenakisa w Ecole Pratique des Hautes Etudes, jak również studia muzykologiczne pod kierunkiem Jacquesa Chailley i Barry S. Brooka w Uniwersytecie Paryskim (Sorbonne). Jednocześnie studiował filozofię u Jeana Hyppolite i Julesa Vuillemina w Sorbonie oraz w Collège de France.
Brał udział w Międzynarodowych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt (1972, 1974) oraz w Accademia Musicale Chigiana w Sienie (1973, 1975 - Diploma di Merito), pracując w zakresie kompozycji pod kierunkiem György Ligetiego, Iannisa Xenakisa, Karlheinza Stockhausena i Franco Donatoniego.
Od roku 1968 wykłada kompozycję i instrumentację symfoniczną w Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie – od 1976 roku jest docentem i prowadzi klasę kompozycji. W roku 1989 otrzymał tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych. Był prodziekanem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (1975-1978), prorektorem Akademii (1978-1981, 1987-1990), kierownikiem Katedry Teorii Muzyki (1993-1999), dziekanem Wydziału Kompozycji, Dyrygentury i Teorii Muzyki (1996-1999), kierownikiem Katedry Kompozycji (1999-2004), organizatorem i kierownikiem Podyplomowych Studiów Teorii Muzyki (1998-2008) oraz Podyplomowych Studiów Kompozycji (2000-2008). Od roku 2010 wykłada także kompozycję w Akademii Muzycznej im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy. Ponadto, był wykładowcą na kursach mistrzowskich i sympozjach kompozytorskich (Amsterdam, Belgrad, Breaza, Bukareszt, Cleveland, Cluj, Esztergom, Klagenfurt, Kwangju, Lyon, Mexico-City, Montreal, Moskwa, Olsztyn, Paryż, Québec-City, Seul, Siena, Taegu, Taszkent, Valparaíso, Wiedeń).
Od 1989 roku wykłada kompozycję jako visiting professor i guest artist w Concordia University (Montreal), University of Montreal, Conservatoire de Musique du Québec (Québec-City), Conservatoire National de Musique (Boulogne-Billancourt, Paris), Accademia Musicale Chigiana (Siena), University of Kansas (Lawrence), University of Southern California (Los Angeles), San Francisco State University, Eastman School of Music (Rochester), Georgia State University (Atlanta), Tulane University of Luisiana (New Orleans), University of North Texas (Denton), Bowling Green State University, Shenandoah University (Winchester), University of Charleston, Rice University (Houston), University of Miami, William Paterson University of New Jersey (Wayne), Baldwin-Wallace Conservatory (Berea, Ohio), Southwest Missouri State University (Springfield), Hanyang University (Seoul), Seoul Superior Conservatory of Music, Keimyung University (Taegu), Catholic University of Taegu-Hyosung, Korean National University of Arts (Seoul), University of Suwon, Seoul National University, Chonnam National University (Kwangju).
Wykształcił grono kilkudziesięciu kompozytorów polskich: Joanna Badełek, Renata Baszun, Wojciech Blecharz, Marcin Błażewicz, Maria Borecka, Katarzyna Bortkun-Szpotańska, Artur Cieślak, Dorota Dywańska, Aleksandra Garbal, Szymon Godziemba-Trytek, Alicja Gronau-Osińska, Igor Jankowski, Szymon Kawalla, Jerzy Kornowicz, Aleksander Kościów, Bartosz Kowalski, Renata Kunkel, Dariusz Łapiński, Paweł Łukaszewski, Marcin Tadeusz Łukaszewski, Emilian Madey, Aldona Nawrocka, Ryszard Osada, Grażyna Paciorek-Draus, Maria Pokrzywińska, Paweł Przezwański, Roman Rewakowicz, Jędrzej Roch Rochecki, Piotr Spoz, Paweł Sprync, Paweł Strzelecki, Łucja Szablewska, Dariusz Szankin, Wojciech Szmidt, Seweryn Ścibior, Hadrian Filip Tabęcki, Marek Towiański, Tadeusz Trojanowski, Marcin Wierzbicki, Sławomir Wojciechowski, Sławomir Zamuszko, Maciej Zieliński, Maciej Żółtowski, a także liczną grupę studentów, stażystów i doktorantów z zagranicy (m.in.): Boris Alvarado-Gutierrez (Chile), Robin Chemtov (Kanada), Choi Chun-hee (Korea Południowa), Alessandra Ciccaglioni (Włochy), Joe Cutler (Wielka Brytania), Gwon Sung-hyun (Korea Południowa), Hong Jin-pyo (Korea Południowa), Kim Jin-keum (Korea Południowa), Lee Chong-man (Korea Południowa), Lee Mi-jin (Korea Południowa), Daniel Luzko (Paragwaj/USA), Ginger Mayerson (USA), Paul Scriver (Kanada), Tony Srouji (Kanada), Brian Thompson (Kanada), Fanny Tran (Belgia), Gabriel Mãlãncioiu (Rumunia). Jego studenci i absolwenci zdobyli ponad 300 nagród i wyróżnień na krajowych i międzynarodowych konkursach kompozytorskich.
Utwory Mariana Borkowskiego były wykonywane na koncertach kameralnych i symfonicznych w 25 krajach Europy, a także w Australii, Boliwii, Chile, Iranie, Jamajce, Japonii, Kanadzie, Kolumbii, Korei Południowej, Kubie, Kuwejcie, Meksyku i USA. Znalazły się one również w programach ponad 50 krajowych i około 60 międzynarodowych festiwali muzycznych (m.in. w Aix-en-Provence, Berlinie, Bilbao, Darmstadt, Esztergom, Genewie, Kwangju, Lizbonie, Los Angeles, Lwowie, Madrycie, Meadville, Metz, México-City, Monachium, Paryżu, Salzburgu, Pusan, Santa Cruz, Seulu, St. Petersburgu, Taegu, Utrechcie, Valparaíso, Viitasaari, Warszawie, Witten). Ponadto, wiele jego kompozycji zostało nagranych w radio i telewizji (w ponad 25 krajach) oraz na ponad 50 płytach analogowych i CD wydanych przez Acte Préalable, DUX, Global Sound Media (Seoul), GM Records, MTJ, Musica Sacra Edition, Olympia (Londyn), Polonia Records, Polskie Nagrania • Muza, ProViva Intersound (Monachium), Sound-Pol, Gamma CD, Veriton.
Jako pianista koncertował w kraju oraz w Austrii, Francji, Kanadzie, Korei Południowej, Rosji, Wielkiej Brytanii, Włoszech i USA. Dokonał nagrań radiowych, telewizyjnych i płytowych utworów własnych i innych kompozytorów polskich.
Dorobek naukowy Mariana Borkowskiego obejmuje ponad 20 prac teoretycznych z zakresu teorii muzyki XX i XXI wieku, współczesnych technik kompozytorskich, współczesnej techniki orkiestracyjnej, sonologii, dodekafonii (a zwłaszcza warsztatu kompozytorskiego Antona Weberna), muzyki polskiej XX i XXI wieku i pedagogiki kompozycji. Marian Borkowski uczestniczył w ponad 70 międzynarodowych kongresach, konferencjach, sympozjach, sesjach naukowych i festiwalach w kraju i za granicą.
Jest członkiem wielu organizacji muzycznych w Polsce, Belgii, Japonii i USA. W latach 1971-77 był wiceprezesem Oddziału Warszawskiego Związku Kompozytorów Polskich. Od roku 1985 jest twórcą i dyrektorem artystycznym Festiwalu Laboratorium Muzyki Współczesnej, a od 1995 roku prezesem Stowarzyszenia Laboratorium Muzyki Współczesnej. Był członkiem jury wielu krajowych (w ponad 70) i zagranicznych (w ponad 20) konkursów kompozytorskich i wykonawczych (m.in. w Belgradzie, Florencji, Paryżu, Esztergom, Nowym Orleanie, Seulu, Suwon, Taegu, Valparaíso, Guadalajara).
Marian Borkowski jest laureatem wielu nagród: Konkursu Młodych Kompozytorów w Warszawie (1966), Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego im. G. B. Viottiego w Vercelli (1969), Konkursu Kompozytorskiego im. K. Szymanowskiego w Warszawie (1974), Międzynarodowego Konkursu Kompozytorskiego Nowej Muzyki w Nowym Jorku (1990), Nagród Ministra Kultury i Sztuki (1976, 1980, 1982, 2004, 2008) oraz wielu nagród i nominacji do nagrody Akademii Fonograficznej „Fryderyk” (1998-2011). Odznaczony został także Srebrnym Krzyżem Zasługi (1977), Srebrnym Medalem Premio Vittorio Gui (Włochy, 1979), Medalem Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (1981), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1984), odznaką Zasłużony Działacz Kultury (1985), Medalem 40-lecia Polski Ludowej (1985), Medalem Uniwersytetu Narodowego w Seulu (1988), Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2002), Honorowej Plakiety Akademii Muzycznej im. F. Chopina (2004), Medalem honorowym Pontificia Universidad Católica de Valparaíso (Chile, 2004) oraz Srebrnym Wawrzynem Olimpijskim (2004). Otrzymał honorowe członkostwo Stowarzyszenia „Musica Sacra” (2004) i Towarzystwa im. Karola Nicze (2006). W roku 2005 otrzymał Honorowe Obywatelstwo Miasta Pabianic. W roku 2008 otrzymał Honorową Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich oraz Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Polskiej – Gloria Artis”. W roku 2009 otrzymał Nagrodę im. św. Brata Alberta, a w roku 2010 Medal „Za zasługi dla Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina” oraz Nagrodę Stowarzyszenia Autorów ZAiKS. W roku 2011 otrzymał Nagrodę Akademii Fonograficznej „Fryderyk” w kategorii „Kompozytor Roku”. W roku 2012 został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej i otrzymał „Grand Prix” Rektora Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie.
Strony internetowe kompozytora: www.marianborkowski.pl i http://marianborkowski.instantencore.com
Twórczość
„...wybrawszy się na koncert kompozytorski Mariana Borkowskiego, kompozytora i muzykologa (warszawska Akademia Muzyczna, 2 grudnia 1998, 40-lecie pracy artystycznej i 30-lecie pedagogicznej), przeżyłem taką przygodę, odkryłem kawał dobrej muzyki, której dotąd nie znałem, spodobała mi się ona od pierwszego słuchania, wykonywane utwory poruszyły mnie, zapadły w pamięć, zaintrygowały tak, że zapragnąłem tę muzykę poznać bliżej, posłuchać tych i innych jego utworów z nagrań, podpatrzeć, jak są zrobione. Z pięknie wydanego programu sporo się o Marianie Borkowskim mogłem dowiedzieć: jakie utwory skomponował, co zdziałał jako pedagog i organizator życia muzycznego, jak jest ceniony, za granicą zwłaszcza.
A jaka jest jego muzyka? Na koncercie wykonano – znakomicie – następujące utwory: Hosanna na chór i cztery instrumenty (1993), Adoramus na chór a cappella (1991), Mater mea na chór a cappella do słów Baczyńskiego (1982), Regina coeli na chór a cappella (1995), Pax in terra na głos żeński, perkusję i organy (1988), Limits na orkiestrę (1971), Dram na orkiestrę (1966), De profundis na chór i orkiestrę (1998). Wykonawcy: Orkiestra Symfoniczna Akademii Muzycznej w Warszawie (dyr. Piotr Borkowski), Chór ATK w Warszawie (dyr. Kazimierz Szymonik), Warszawska Grupa Perkusyjna, Agnieszka Zwierko-Wiercioch (mezzosopran), Stanisław Moryto (organy), Stanisław Skoczyński (perkusja), Maciej Żółtowski (asystent dyrygenta).
Z doświadczenia wiem, jak ważne jest pierwsze wrażenie, zwłaszcza w zetknięciu z nową muzyką, i w jak wysokim stopniu się ono sprawdza. Aby te pierwsze kontakty uwiarygodnić, słucham więc muzyki Mariana Borkowskiego z doskonałych nagrań, użyczonych mi łaskawie przez kompozytora, utworów z koncertu i retrospektywnego wyboru. Co mnie w tych utworach, nowszych zwłaszcza, z lat dziewięćdziesiątych, przede wszystkim uderza? Jakie cechy bym tu wyodrębnił? Wyrazistość dźwiękowego kształtu, konkretność brzmienia, coś, co mówi nam, że muzyka naprawdę jest, a nie tylko istnienie markuje. Klarowność struktury. Siłę i spójność konstrukcji. Logikę rozwijania i budowy. Proporcjonalność formy. Intensywną ekspresję wynikającą z substancji dźwiękowej. Idiom muzyki religijnej (w utworach chóralnych). Zwięzłość i kondensację (najdłuższy z utworów nie przekracza 15 minut). Celność każdego efektu. Są to właściwości muzyki klasyczne – w najszerszym pojęciu. Tym bardziej winny być cenione dzisiaj, w czasach estetycznego zamętu, rozchwiania ocen, zatarcia kryteriów wartości. Słuchając wszakże retrospektywnego wyboru utworów z lat wcześniejszych, sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, uświadamiam sobie, jaką ewolucje przeszedł kompozytor, znamienną zresztą dla jego pokolenia, nim taki stan muzyki osiągnął. Tak więc utwory późniejsze, z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, zdają się podbudowane doświadczeniem, ogólnie mówiąc, sonoryzmu, rozległym i wszechstronnym a opartym na technice dodekafonicznej i preferowaniem brzmień intensywnie ostrych, agresywnych, maksymalnie pod względem stopnia głośności skoncentrowanych; doświadczaniem możliwości brzmieniowych różnych instrumentów: fortepianu, organów, skrzypiec, tuby, głosu ludzkiego, zespołów kameralnych i orkiestrowych. A w owych penetracjach rozmaitych źródeł brzmienia – naturalnego! – ujmowanych zawsze w kształt zwięzły, skondensowany w czasie (wyraźny w tym też i twórczy patronat Antona Weberna), uderza ponadto bogactwo muzycznej wyobraźni: oryginalność pomysłów, rozmaitość rozwiązań, twórcza fantazja (jeśli można tu użyć tego słowa), okiełznana wszakże rygorami specyficznie brzmieniowej („sonorystycznej”) formy – jej poczuciem i świadomością. Dodam jeszcze, że ta ewolucja kompozytora – w swoim kierunku i logice – kojarzy mi się z ruchem i kształtem mojej ulubionej triady (Heglowskiej). I tak doświadczenia brzmieniowe, estetykę ostrości, brzmienia energetycznie agresywne – cały ów sonoryzm pojmować można jako „tezę”. Doświadczenia muzyki sakralnej na chór a cappella – estetyka brzmienia nasyconego, dźwiękowej pełni, wchłaniającej i przemieniającej sonorystyczną ostrość – to „antyteza”. Oraz wspaniała synteza: ostrości i nasycenia, szeptu i krzyku, napięcia – dążenia brzmieniowego i eufonicznej pełni – w utworach, które zrobiły na mnie największe wrażenie: Hosanna, De profundis.
Zafrapowany tą moją nową przygodą z muzyką współczesną zadaję sobie teraz jeszcze pytanie: Co znaczy być kompozytorem współczesnym – twórcą muzyki swojego czasu (a co znaczy ów „czas”?), dzisiaj, u schyłku XX wieku i na progu trzeciego tysiąclecia? Może to właśnie – i tylko tyle: Poprzez mistrzowskie posługiwanie się językiem dźwiękowym maksymalnym, czyli zawierającym w sobie – przez wchłonięcie, adaptację, syntezę – wszystkie najważniejsze języki wypracowane dotychczas w muzyce Zachodu w ciągu całej jej historii, językiem swoiście wielojęzycznym, który kompozytor urabia i adaptuje do stylu własnego, nadając muzyce formę: spójną, logiczną, ekspresyjną, w której przez kształt konkretny, zmysłowy przeziera duchowe wnętrze...”.
„Ruch Muzyczny” 1999 nr 5
Kompozycje
Dwa mazurki na fortepian (1958)
Wariacje na fortepian (1959)
Toccata na fortepian (1960)
Sfere na orkiestrę kameralną (1961)
Sonata na fortepian (1961)
Fragmenti na fortepian (1962)
Visions I na wiolonczelę solo (1962)
Preludia liryczne na sopran i fortepian do słów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1962)
Aria na sopran i 7 instrumentów (1963)
Aklamacje na 4 chóry, 6 grup instrumentalnych i organy do tekstów bizantyjskich (1964)
Dram na orkiestrę (1966)
Epitaphium na chór żeński i zespół instrumentalny (1968)
Kołysanka I na chór mieszany a cappella (1970)
Limits na orkiestrę (1971)
Kolęda dziecięca na alt, baryton, chór mieszany i organy do słów Józefa Szczawińskiego (1971)
Selection for 5 na zespół kameralny (1972)
Images I na dowolny głos solo (1973)
Comes na zespół kameralny (1974)
Psalmus na organy (1975)
Norwidiana 75 na głos żeński i zespół kameralny (1975)
Images II na dowolny instrument smyczkowy solo (1975)
Interludia romantyczne na fortepian (1976)
Variant na zespół instrumentalny (1976)
Speranza na flety i fortepian (1976)
Vox na dowolny instrument dęty solo (1977)
Dialoghi na 2 fortepiany (1977)
Mont na orkiestrę (1978)
Spectra na perkusję solo (1980)
Dynamics I na 6 perkusistów (1981)
Mater mea na chór mieszany a cappella do słów Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (1982)
Apasionante na 2 instrumenty (smyczkowy i dęty blaszany) (1983)
Avante na skrzypce, tubę i fortepian (1984)
Concerto na dowolny instrument smyczkowy i orkiestrę (1985-86)
Pax in terra I na głos żeński, 4 zespoły gitarowe i dzwony rurowe (1987)
Pax in terra II na głos żeński, perkusję i organy (1988)
Prolog na trąbkę i organy (1990)
Adoramus na chór mieszany a cappella (1991)
Ritornel na orkiestrę (1992)
Hosanna I na chór mieszany i 4 instrumenty (1993)
Regina caeli na chór mieszany a cappella (1995)
Kolęda I (Aby miłość stała się) na chór mieszany a cappella do słów Anny Bernat i Jana Węcowskiego (1995)
Kassándra na głos żeński, chór mieszany i orkiestrę (1996-97)
De profundis na chór mieszany i orkiestrę (1998)
Symfonia nr 3 – Requiem na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1998-2011)
Metallica na kwintet dęty (1999)
Ave. Alleluia. Amen I na chór mieszany a cappella (2000)
Con-Son na orkiestrę smyczkową (2001)
Dix na kwintet instrumentów dętych blaszanych (2002)
Visions II na orkiestrę smyczkową (2003)
Visions III na kwartet smyczkowy (2003)
Symfonia nr 1 – Dies irae na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2004)
Hymnus na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2005)
Libera me na chór mieszany a cappella (2005)
Symfonia nr 2 – Hymnus na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2005-2009)
Sonus na zespół instrumentalny (2006)
Pax in terra III na chór mieszany, smyczki i perkusję (2007)
Lux aeterna na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2008-2011)
Sanctus na chór mieszany a cappella (2009)
Hosanna II na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2009)
Kolęda II (Bóg przyszedł na świat) na bas i chór mieszany do słów Anny Bernat i Jana Węcowskiego (2010)
Dynamics II na 6 perkusistów (2010)
Lux na chór mieszany a cappella (2010)
Pater noster na chór mieszany a cappella (2011)
Ave. Alleluia. Amen II na 6 głosów męskich (2011)
Cantus na 6 saksofonów (2012)
Kołysanka II na chór mieszany a cappella (2012)
Gloria I na chór żeński a cappella (2012)
Gloria II na chór mieszany a cappella (2012)
Ave. Alleluia. Amen III na sekstet wokalny (2013)
Libera me II na żeński chór a cappella (2013)
Publikacje
artykuły
Zagadnienia formy muzycznej w utworach dodekafonicznych Weberna, „Res Facta” nr 6, PWM, Kraków 1972
Jugosłowiańska Trybuna Kompozytorska – Opatija 1972, „Ruch Muzyczny” 1973 nr 4
Rozmowa z kompozytorem, z Marianem Borkowskim rozmawia Zbigniew Bargielski [wywiad], „Literatura” 1973 nr 12/58, s. 12
Wzbogacić samego siebie, z Marianem Borkowskim rozmawia Elżbieta M. Terlega [wywiad], „Poradnik Muzyczny” 1986 nr 2, s. 1-3
Le rôle de la technique sérielle dans le développement de la musique contemporaine polonaise, Contemporary Music Society Edition, Seul 1988
Relacje z Ameryki, z profesorami Marianem Borkowskim i Andrzejem Dutkiewiczem rozmawia Edward Dulski [wywiad], „Przegląd Muzyczny” 1991 nr 2-3, s. 14-16
Legnickie ósme organowe, Rozmowa z prof. Marianem Borkowskim, kompozytorem i wykładowcą w Akademii Muzycznej w Warszawie [wywiad], „Słowo Polskie” 1993 nr 254
O myśleniu muzycznym (dwa utwory Stanisława Moryto), „Heksis” 1995 nr 2(3), s. 26-28
Nowy program teorii muzyki (ogólne założenia i plan studiów), „Heksis” 1996 nr 3, s. 63-70
Elementy mojego języka muzycznego, w: I Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (pod red. Alicji Gronau-Osińskiej), Zeszyty Naukowe nr 42, Wydawnictwo AMFC, Warszawa 1999
My musical language, w: Księga International Seminar for the Contemporary Music, Kwangju (Korea Południowa) 1999
Serial Structuring in Webern’s Dodecaphonic Compositions, w: Księga International Seminar for the Contemporary Music, Kwangju (Korea Południowa) 1999
O sztuce kompozycji. I i II Refleksja, „Quo Vadis” 2002 nr 1, s. 22-23
Akt twórczy kompozytora. Refleksja III, „Quo Vadis” 2003 nr 1-4, s. 59
Glosa, w: Potencjał kompozycyjny utworów na instrumenty solowe. III Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. F. Chopina (pod red. Mariana Borkowskiego), Wydawnictwo AMFC, Warszawa 2003
Laboratorium Muzyki Współczesnej: 1985-2003, z prof. Marianem Borkowskim rozmawia Marcin Tadeusz Łukaszewski [wywiad], program X Festiwalu, Warszawa 2003
Zagadnienia strukturowania seryjnego w twórczości dodekafonicznej Weberna, w: Teksty o muzyce współczesnej (pod red. Mariana Borkowskiego i Alicji Gronau-Osińskiej), Zeszyt Naukowy nr 59, Wydawnictwo AMFC, Warszawa 2004
O studiach, pedagogice i sztuce kompozycji refleksji kilka, w: IV Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina (pod red. Alicji Gronau-Osińskiej), vol. I, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, Warszawa 2006
Pięć refleksji o sztuce kompozycji, „Musica Sacra Nova” nr 1, Warszawa 2007
Muzyczne podróże Mariana Borkowskiego – 1972, z kompozytorem rozmawia Krzysztof Baculewski [wywiad], „Musica Sacra Nova” 2008 nr 2, s. 191-198
Problem harmoniki w „Miniaturach” Artura Malawskiego, w: Z zagadnień muzyki XX i XXI wieku (pod red. Marcina Tadeusza Łukaszewskiego), „Musica Sacra Nova” nr 3-4, Warszawa 2009
Typologia serii Weberna, [praca przygotowana do druku w „Musica Sacra Nova” 2012 nr 6], Warszawa 2012
Literatura
Borkowski Marian, w: The American Biographical Institute, Inc., Raleigh (North Carolina, USA): Five Hundred Leaders of Influence, 5 000 Personalities of the World, The International Directory of Distinguished Leadership, The Contemporary Who’s Who
Kobierzycki Tadeusz, Wielopoziomowość muzyki. Studium o muzyce Mariana Borkowskiego, w: Muzyka i Psychika (pod red. Tadeusza Daszkiewicza i Tomasza Szafrańskiego), Wydawnictwo “Stakroos”, Warszawa 1994
Lindstedt Iwona, Borkowski Marian, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „ab - suplement”, PWM, Kraków 1998
Borkowski Marian, w: The International Biographical Centre, Cambridge, England: Dictionary of International Biography, International Leaders in Achievement, International Who’s Who of Intellectuals, International Who’s Who in Music, International Who’s Who in Community Service, Men of Achievement, International Who’s Who in Music and Musicians’ Directory, The World Who’s Who of Musicians, The 2000 Outstanding Intellectuals of the 21st Century, 5000 Personalities of the World
Borkowski Marian, w: Encyklopedia Muzyki (pod red. Andrzeja Chodkowskiego), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001
Borkowski Marian, w: Wielka Encyklopedia PWN (pod red. nacz. Jana Wojnowskiego), tom 4, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2001
Borkowski Marian, w: Złota Księga Nauki Polskiej 2000 – Naukowcy Przełomu Wieków (pod red. Krzysztofa Pikonia), Wydawnictwo “Helion”, Gliwice 2001
Łukaszewski Marcin Tadeusz, Faktura – brzmienie – ekspresja w twórczości chóralnej i wokalno-instrumentalnej Mariana Borkowskiego, w: Muzyka Chóralna. II Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. F. Chopina (pod red. Alicji Gronau-Osińskiej), Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, Warszawa 2001
Borkowski Marian, w: Who is Who w Polsce. Leksykon biograficzny, tom I, Hübners Who is Who, Verlag für Personenenzyklopädien AG, Zug 2002
Łukaszewski Marcin Tadeusz, Utwory na instrumenty solowe Mariana Borkowskiego. Próba charakterystyki wartości instrumentalnych i stylotwórczych, w: Potencjał kompozycyjny utworów na instrumenty solowe. III Sympozjum Kompozytorskie Akademii Muzycznej im. F. Chopina (pod red. Mariana Borkowskiego), Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie, Warszawa 2003
Borkowski Marian, w: Złota Księga Nauk Humanistycznych (pod red. Krzysztofa Pikonia), Wydawnictwo „Helion”, Gliwice 2004
Ekspresja formy – ekspresja treści, Marianowi Borkowskiemu w siedemdziesięciolecie urodzin (Księga Jubileuszowa pod red. Alicji Gronau-Osińskiej), Akademia Muzyczna im. F. Chopina w Warszawie, Warszawa 2004
Borkowski Marian, w: Who’s Who in the World – Encyklopedia Actus Purus. Kto jest kim w Polsce (pod red. Macieja Romana Bombickiego), vol. I, Polska Narodowa Oficyna Wydawnicza, Poznań 2004
Łukaszewski Marcin, Borkowski Marian, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000 (pod red. Marka Podhajskiego), tom II, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Akademia Muzyczna w Warszawie, Gdańsk - Warszawa 2005
Łukaszewski Marcin Tadeusz, Borkowski Marian, w: Almanach Kompozytorów Akademii Muzycznej im. F. Chopina (pod red. Alicji Gronau-Osińskiej), Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 2006
Borkowski Marian, w: Złota Księga Nauki Polskiej – Naukowcy Zjednoczonej Europy (pod red. Krzysztofa Pikonia), Wydawnictwo „Helion”, Gliwice 2006
Borkowski Marian, w: Współcześni uczeni polscy. Słownik biograficzny (pod red. Janusza Kapuścika), tom V, Suplement A-Ż, Ośrodek Przetwarzania Informacji, Warszawa 2006
Borkowski Marian, w: Leksykon Polskich Muzyków Pedagogów (pod red. Katarzyny Janczewskiej-Sołomko), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008
Gronau-Osińska Alicja, Działalność pedagogiczna Mariana Borkowskiego (z aneksem), w: Studia nad twórczością Mariana Borkowskiego (pod red. Marcina Tadeusza Łukaszewskiego), Warszawa 2008
Łukaszewski Marcin Tadeusz, Kalendarium życia, twórczości i działalności Mariana Borkowskiego, w: Studia nad twórczością Mariana Borkowskiego (pod red. Marcina Tadeusza Łukaszewskiego), „Musica Sacra Nova” nr 2, Warszawa 2008
Studia nad twórczością Mariana Borkowskiego (pod red. Marcina Tadeusza Łukaszewskiego), „Musica Sacra Nova” nr 2, Warszawa 2008
Borkowski Marian, w: International Who’s Who in Classical Music 2010 (ed. Robert J. Elster), 26th Edition, Europa Biographical Reference Series, Routlege (Taylor a. Francis Group), London - New York 2010
Kobierzycki Tadeusz, Maj Filip, Vitalism and Existentialism in Marian Borkowski’s Music, "Heksis” 2010 nr 2 (www.heksis.com)
Borkowski Marian, w: Who’s Who in the World 2013, 30th Edition (Classic), Marquis Who’s Who, New Provodence (New Jersey, USA) 2012
Dyskografia
LP
Kolęda dziecięca – Veriton SXV 772 (1975)
3 Baśnie wg Andersena – Veriton SXV 805 (1978)
Interludia romantyczne – Veriton SXV 806 (1979)
Vox – ProViva ISPV 102 (1980)
Dialoghi – Veriton SXV 817 (1981)
Vox – Polskie Nagrania • Muza SX 1806 (1982)
Kolęda I (Aby miłość stała się) / Kolęda II (Bóg przyszedł na świat) – Veriton SXV 896 (1984)
Mater mea – Veriton SXV 897-898 (1985)
Images II – Polskie Nagrania • Muza SX 2459 B (1986)
Speranza / Fragmenti / Spectra / Images II – ProViva ISPV 137 (1987)
Psalmus – Veriton SXV 882 (1987)
Speranza – Veriton SXV 870 (1987)
Fragmenti – Polskie Nagrania • Muza SXL 0827 (1987)
CD
Fragmenti – Olympia Compact Discs Ltd. OCD 316 (1989)
Interludia romanatyczne / Dialoghi – Olympia Compact Discs Ltd. OCD 394 (1993)
Pax in terra II – Polonia Records CD 020 (1994)
Spectra – Polonia Records CD 027 (1994)
Images II – Polonia Records CD 028 (1994)
Regina caeli – DUX 0251 (1996)
Kolęda I (Aby miłość stała się) – DUX 0275 (1996)
Kolęda I (Aby miłość stała się) / Kolęda II (Bóg przyszedł na świat) – Gamma GCD 017 (1997)
3 Baśnie wg Andersena – MTJ 022 (1997)
Kolęda I (Aby miłość stała się) / Kolęda II (Bóg przyszedł na świat) – GM Records GMM 253-2 (1998)
Adoramus – DUX 0108 (1998) (nominacja do nagrody „Fryderyk – 1998”)
Psalmus – Acte Préalable AP 0005 (1998)
Norwidiana 75 – Acte Préalable AP 0008 (1998)
Fragmenti – Keimyung University CD (1999)
Toccata/Fragmenti – Acte Préalable AP 0016 (1999)
Pax in terra II / Limits / Adoramus / Regina caeli / Variant / Hosanna I / Dram / De profundis – Acte Préalable AP 0038 (1999)
Toccata – MT 2006/6 (2000)
Dram / Hosanna I / De profundis – PBR CD-R 001 (2000)
De profundis / Selection for 5 – Acte Préalable AP 0011/12 (2001)
Hosanna I – Acte Préalable AP 0098 (2001)
Ave • Alleluia • Amen – Acte Préalable AP 0100 (2001) (nominacja do nagrody „Fryderyk – 2001”)
Variant – Global Sound Media CD 001 (2002)
Variant – DUX 0393 (2002) (nominacja do nagrody „Fryderyk – 2002”)
Images III – Acte Préalable AP 0107 (2004) (2 nominacje do nagrody „Fryderyk – 2004”)
Ave • Alleluia • Amen – Acte Préalable AP 0100 (2004) (2 nominacje do nagrody „Fryderyk – 2004”)
Vox / Dram – Acte Préalable AP 0109 (2004) (nominacja do nagrody „Fryderyk – 2004”)
Pax in terra II – Acte Préalable AP 0133 (2005) (2 nominacje do nagrody „Fryderyk – 2005”)
Psalmus – DUX 0522-23 (2005) (nominacja do nagrody „Fryderyk – 2005”)
Dies irae – Acte Préalable AP 0197 (2005)
Speranza / Selection for 5 / Norwidiana 75 – The Mystery of the writing CD (2006)
Prolog / Toccata / Images II / Psalmus / Dialoghi / Vox / Visions I / Fragmenti / Speranza / Spectra – Musica Sacra Edition MSE 010 (2006)
Dies irae – Musica Sacra Edition MSE 011 (2006) (2 nominacje i nagroda „Fryderyk – 2006”)
Libera me – Musica Sacra Edition MSE 018 (2008) (nominacje do nagrody „Fryderyk – 2009”)
Hymnus / Pax in terra II / Adoramus / Regina caeli / De profundis / Ave • Alleluia • Amen / Libera me / Hosanna I / Dies irae – Musica Sacra Edition MSE 020 (2008) (2 nominacje do nagrody „Fryderyk – 2009”)
Sanctus – MFMS „Gaude Mater” / Polskie Radio Program II, CD (2009)
Kolęda II (Bóg przyszedł na świat) – Musica Sacra Edition MSE 027 (2010) (nagroda „Fryderyk – 2011”)
Limits / Selection for 5 / Variant / Visions II / Dynamics II / Norwidiana 75 / Dram – Musica Sacra Edition MSE 030 (2010) (2 nominacje do nagrody „Fryderyk – 2011”)
Ave • Alleluia • Amen – Musica Sacra Edition MSE 028 (2011)
Mazurek – DUX 0795 (2011)