pedagog, kompozytor i publicysta; ur. 6 września 1905, Zamość; zm. 11 stycznia 1982, Lublin. Początkowo uczył się muzyki u ojca - Stanisława Bryka. Od 1916 był uczniem szkoły muzycznej w Pietrowsku w klasie wiolonczeli i klarnetu. W latach 1922-24 kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum im. hetmana Jana Zamoyskiego, a następnie w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim im. Jana Zamoyskiego w Szczebrzeszynie, uzyskując świadectwo dojrzałości w roku 1927. Po maturze przez dwa miesiące był członkiem orkiestry 78. pułku piechoty w Baranowiczach. We wrześniu tego samego roku został przyjęty na kurs dla nauczycieli muzyki i śpiewu, organizowany przez Konserwatorium Muzyczne w Warszawie. Studiował pod kierunkiem m.in. Stanisława Kazuro, Tadeusza Ochlewskiego, Bronisława Rutkowskiego, Piotra Rytla, Kazimierza Sikorskiego i Stefana Śledzińskiego. Dyplom ukończenia uzyskał w 1930 roku.

W 1932 roku podjął studia języków tureckiego, arabskiego i perskiego w Instytucie Wschodnim w Warszawie. W 1935 roku otrzymał dyplom nauczyciela szkół średnich. W latach 1931-38 uczył w Państwowym Gimnazjum Męskim im. Tadeusza Kościuszki, w 1932 roku – także w żeńskim Gimnazjum Towarzystwa Szkoły Średniej i Publicznej Szkole Powszechnej nr 4 w Łukowie, w latach 1932-38 w Państwowym Gimnazjum im. Bolesława Prusa, w latach 1934-38 w Państwowym Gimnazjum im. hetmana S. Żółkiewskiego w Siedlcach.

W czasach okupacji pracował w różnych zawodach, m.in. w 1944 roku jako nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym w Łukowie. Uczestniczył także w działaniach wojennych (został ranny w czasie walk pod Częstochową).

Po wojnie powrócił do zawodu nauczyciela muzyki. W latach 1945-46 pracował w III Państwowym Koedukacyjnym Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie Trybunalskim, a jako inspektor chórów i orkiestr w Wydziale Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego w Łodzi. W 1945 roku zorganizował Szkołę Umuzykalnienia Ludowego Instytutu Muzycznego w Piotrkowie Trybunalskim, której został dyrektorem. W 1946 roku przeniósł się na stałe do Lublina. W latach 1946-52 pracował w tamtejszym Wydziale Kultury i Sztuki Urzędu Wojewódzkiego. W latach 1947-53 był członkiem lubelskiej Państwowej Filharmonii, w której grał na fagocie i na altówce. Jednocześnie w latach 1947-71 nauczał w Państwowej Szkole Muzycznej w Lublinie (od 1954 zwanej Państwowym Liceum Muzycznym). Od 1957 do 1968 roku pełnił również funkcję dyrektora Średniej Społecznej Szkoły Muzycznej Towarzystwa Muzycznego w Lublinie. Ponadto był nauczycielem w Państwowych Szkołach Budownictwa (1960-62) i II Studium Nauczycielskiego (1962-69). W latach 1969-71 piastował stanowisko kierownika artystycznego Państwowej Operetki w Lublinie.

Czynnie udzielał się również w organizacjach społecznych. W latach 1947-53 był prezesem Związku Zawodowego Muzyków w Lublinie. Należał do Związku Artystów Scen Polskich ZASP oraz Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków SPAM.

Oprócz pracy pedagogicznej i społecznej zajmował się publicystyką. Jest autorem kilku książek o charakterze pedagogiczno-podręcznikowym: Poradnika dla kierowników amatorskich zespołów instrumentalnych. Orkiestra dęta (Zjednoczenie Polskich Zespołów Śpiewaczych i Instrumentalnych, Warszawa 1957), Kapelmistrz i orkiestra. Metodyka prowadzenia orkiestry dętej (Centralna Poradnia Amatorskiego Ruchu Artystycznego, Warszawa 1969), Instrumentacja na orkiestrę dętą (PZChiO, Warszawa 1974) i Karol Namysłowski i jego orkiestra (Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1961; wyd. II – 1980; wyd. II poszerzone, uzupełnione przez córkę Bryka – Jadwigę Bryk-Kaliszuk – 1992).

Uhonorowany został licznymi odznaczeniami: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1954), Złotym Krzyżem Zasługi, Odznaką Zasłużonego Działacza Kultury (1964), Brązowym Medalem „Za zasługi dla obronności kraju” (1968), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Pamiątkowym XXV-lecia Manifestu Lipcowego (1969), odznaką „Za Zasługi dla Lubelszczyzny” (1970), Złotą Maską – Pracownikom Teatru (1971), Medalem 30-lecia Polski Ludowej (1974), Nagrodą Ministra Kultury i Sztuki (1958) oraz nagrodą Prezydium Wojewódzkiej i Miejskiej Rady Narodowej w Lublinie za całokształt pracy w dziedzinie twórczości muzycznej (1959).

Twórczość kompozytorska Bryka obejmuje w sumie ponad 1230 utworów, w tym ponad 500 oryginalnych i ok. 600 opracowań i instrumentacji. Przeważają w niej kompozycje orkiestrowe i chóralne, a także utwory inspirowane muzyką ludową, zwłaszcza regionu Lubelszczyzny.

(Anna Iwanicka-Nijakowska)

Missa in honorem S. Josephi na chór i orkiestrę (1924)

Uwertura szkolna na orkiestrę (1925)

Nad Bugiem walc na orkiestrę (1925)

Dwa tańce regionalne z Zamojskiego na orkiestrę (1925)

Kwartet smyczkowy A-dur (1929)

Kwartet smyczkowy B-dur (1930)

Sark masaly poemat symfoniczny na orkiestrę (1935)

Zafer marsi marsz fanfarowy na orkiestrę (1935)

Tańce podlaskie na orkiestrę (1937)

Powitanie Ojczyzny polonez na orkiestrę symfoniczną (1944)

Obrazki lubelskie na orkiestrę (1945)

Wesele lubelskie na chór mieszany i orkiestrę (1947)

Kurzawiec oberek na orkiestrę (1949)

Jarmark w Łukowie groteska na chór i orkiestrę (1949)

Polonez koncertowy na orkiestrę (1951)

Suita lubelska na chór i orkiestrę (1951)

Cztery tańce lubelskie na orkiestrę (1952)

Mach taniec lubelski na orkiestrę (1953)

Czółenko na orkiestrę (1953)

Cygan na orkiestrę (1953)

Oberek na orkiestrę (1953)

Walczyk lubelski na orkiestrę (1953)

Opowieść o lampie Aladyna balet w 3 aktach (1954)

Suita dolnośląska na orkiestrę (1954)

Koncert na waltornię B-dur (1954)

Suita lubelska nr 2 na głos solowy, chór mieszany i orkiestrę (1954)

Od Biłgoraja suita taneczna na orkiestrę (1955)

Od Lublina suita taneczna na orkiestrę (1955)

Golono strzyżono na sopran, bas, chór mieszany i orkiestrę (1955)

Suita dolnośląska nr 2 na orkiestrę (1956)

Hasło marsz fanfarowy na orkiestrę (1957)

Kantata na 30-lecie chóru Echo Podlasia na chór męski i orkiestrę (1957)

Mazur biłgorajski na orkiestrę dętą (1961)

Pod Jaworem wariacje op. 38 nr 1 na orkiestrę dętą (1961)

Idylla na orkiestrę dętą (1962)

Pod Jaworem wariacje op. 38 nr 1 wersja na flet, klarnet, róg i fagot (1962)

Idylla na róg i fortepian (1962)

Marsz z okazji XX-lecia Wojska Polskiego na fortepian (1962)

Wanda oberek na orkiestrę (1963)

Marsz fanfarowy W.O.K.P. Lublin na orkiestrę dętą (1963)

Dzieci Warszawy marsz tromborette na fortepian (1963)

Dzbanie mój pisany na orkiestrę smyczkową (1964)

Pod kaliną pieśń ludowa na orkiestrę (1965)

Pieśni na Wielkanoc na orkiestrę dętą (1965)

Pociąg pospieszny obrazek muzyczny na orkiestrę dętą (1966)

Sobótki obrazek muzyczny na orkiestrę dętą (1966)

Jacek taniec ludowy na fortepian (1966)

Leśna kapela opera dziecięca (1967)

Pieśni z minionej wojny wiązanka na fortepian (1967)

Wesele łowickie suita na chór i zespół instrumentalny (1967)

Dożynki na orkiestrę dętą (1968)

List z planety nieznanej poemat na głosy solowe, narratora, chór męski i orkiestrę (1968)

Marsz z ulicy Pogodnej [w Lublinie] na orkiestrę dętą (1969)

Powstanie Styczniowe wieczornica na fortepian (1969)

Polonez jubileuszowy na flet, obój, klarnet, fagot i róg (1970)

Chmielaki krasnystawskie widowisko muzyczne (1971)

Chicago marsz na orkiestrę dętą (1971)

Konkurs marsz na orkiestrę dętą (1972)

Galop na orkiestrę dętą (1972)

Trzy marsze fanfarowe na orkiestrę dętą (1972-73)

Bryk Aleksander, w: Słownik muzyków polskich (pod red. Józefa Chomińskiego), t. I "a-ł", PWM, Kraków 1964

Pigła Włodzimierz, Katalog rękopisów Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie. Cz. VI Sygnatury 2389-2810: Spuścizna Aleksandra Bryka, Wydawnictwo Bez Erraty , Lublin 1997

Chmara-Żaczkiewicz Barbara, Katalog rękopisów Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie. Cz. VI Sygnatury 2389-2810: Spuścizna Aleksandra Bryka. Opr. Włodzimierz Pigła [...], „Muzyka” 2001 nr 2

Iwanicka-Nijakowska Anna, Bryk Aleksander, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000, t. II Biogramy (pod red. Marka Podhajskiego), Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie / Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Warszawa / Gdańsk 2005

Bryk Aleksander, w: Leksykon polskich muzyków pedagogów urodzonych po 31 grudnia 1870 roku (pod red. Katarzyny Janczewskiej-Sołomko), Oficyna Wydawnicza "Impuls", Kraków 2008