pianista, pedagog, kompozytor, redaktor; ur. 29 sierpnia 1913, Kraków; zm. 15 sierpnia 2014, Warszawa. W latach 1932-34 studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie u Zdzisława Jachimeckiego. W latach 1934-39 kontynuował studia w Konserwatorium Warszawskim w klasie fortepianu Zbigniewa Drzewieckiego i kompozycję u Kazimierza Sikorskiego. W latach 1940-41 uczył się gry na organach u Bronisława Rutkowskiego. W 1937 zdobył VIII nagrodę na III Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie. Od tego czasu koncertował w wielu krajach Europy, Ameryce Południowej i Japonii.
Działalność pedagogiczną Jan Ekier rozpoczął w 1933 ucząc solfeżu w Szkole Muzycznej im. Władysława Żeleńskiego w Krakowie. Po wojnie poświęcił się kształceniu pianistów: w latach 1946-47 uczył w Państwowej Średniej Szkole Muzycznej w Lublinie, w latach 1947-48 w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Sopocie, pełniąc tam funkcję rektora. W 1953 został profesorem Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie, gdzie w latach 1964-72 i od 1974 do 2000 był kierownikiem I Katedry Fortepianu. Prowadził mistrzowskie kursy interpretacji w Niemczech, Francji, Włoszech, Holandii, Brazylii, Japonii i Chinach. Wielokrotnie zasiadał w jury międzynarodowych konkursów pianistycznych w wielu krajach, w tym również Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie (1985, 1990, 1995 jako przewodniczący, 2000 i 2005 członek honorowy).
Jan Ekier działalność edytorską rozpoczął pracą w Polskim Wydawnictwie Muzycznym. W 1959 został redaktorem naczelnym Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina. Tematyce chopinowskiej poświęcił szereg swoich publikacji.
Był laureatem wielu nagród. W 1950 otrzymał Nagrodę Państwową I stopnia za przygotowanie polskiej ekipy do IV Konkursu Chopinowskiego, w 1964 i 1974 – Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki, w 1952 został odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi, w 1955 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem X-lecia, w 1960 orderem Sztandaru Pracy II klasy. W 1995 Akademia Muzyczna w Warszawie nadała mu tytuł doktora honoris causa. W 2004 otrzymał specjalną Nagrodę Ministra Kultury Rzeczypospolitej Polskiej, przyznaną – po raz pierwszy – w uznaniu wybitnych zasług dla zachowania i popularyzacji dziedzictwa Fryderyka Chopina, w szczególności za pomnikową edycję Wydania Narodowego Dzieł Wszystkich Fryderyka Chopina, przywracającą kulturze Europy sztukę wielkiego polskiego kompozytora w kształcie najbliższym jej historycznemu pierwowzorowi.
Twórczość
Wśród licznych zainteresowań muzycznych Jana Ekiera najważniejsza jest jego działalność pedagogiczna. Studiował grę na fortepianie, kompozycję i muzykologię, koncertował jako pianista w wielu krajach Europy, w Ameryce i w Japonii, skomponował pewną liczbę utworów, w większości przeznaczonych na fortepian, ale są wśród nich także balety. Jednak właśnie na polu pedagogiki fortepianowej i w związanych z nią dziedzinach odnotował Ekier najcenniejsze osiągnięcia. Przez lata cieszył się opinią największego autorytetu pedagogicznego w zakresie gry fortepianowej w Polsce. Dowodem uznania jego pozycji było wielokrotne powoływanie go na przewodniczącego jury najbardziej prestiżowej imprezy pianistycznej - Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Sam był jego laureatem, zdobywając w 1937 roku VIII nagrodę. Wśród jego wychowanków są też laureaci Konkursu Chopinowskiego z Piotrem Palecznym na czele. Oprócz stałej pracy dydaktycznej w polskich szkołach muzycznych, od 1953 roku w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, prowadził wielokrotnie kursy mistrzowskie dla pianistów w Europie, Ameryce, Japonii i w Chinach.
Z działalnością pedagogiczną wiąże się aktywność edytorska Jana Ekiera. Rozpoczął ją jako członek zespołu redakcyjnego „Biblioteki Pedagogicznej”, w której ukazywały się najpopularniejsze pozycje światowej literatury fortepianowej z przeznaczeniem do użytku w szkołach. W 1959 roku został redaktorem naczelnym pomnikowego Wydania Narodowego Dzieł Fryderyka Chopina, które ma być najbardziej autorytatywną edycją wszystkich utworów wielkiego kompozytora.
Kompozycje
Dwa preludia na fortepian (1932)
Humoreska na fortepian (1933)
Straszak, balet dziecięcy (1933)
Śmierć Fauna, obrazek sceniczny (1933)
Dwa mazurki na fortepian (1933)
Kołysanka na fortepian (1933)
Tempo dnia, balet (1934)
Toccata na fortepian (1935)
Mazurek na fortepian (1935)
Suita góralska [wersja I] na orkiestrę kameralną (1935)
Krakowiak na fortepian (1936)
Suita góralska [wersja II] na orkiestrę symfoniczną (1937)
Wariacje i fuga na kwartet smyczkowy (1937)
Taniec góralski na fortepian (1938)
Szturmówka na głos i fortepian (1942)
Na nowe drogi – Uderzenie na głos i fortepian (1943)
Janka na głos i fortepian (1943)
Psalm wielkanocny na alt i fortepian (1944)
Dwadzieści kolęd na fortepian (1947)
Kolorowe melodie [wersja I] na fortepian (1949)
Koncert fortepianowy (1949)
Kolorowe melodie [wersja II], suita na chór mieszany i małą orkiestrę symfoniczną (1951)
Muzyka filmowa
Muzyka do filmu animowanego Dwie Dorotki (1956)
Dyskografia
An Attack for voice and piano (1943)
Janka for voice and piano (1943)
Easter Psalm for alto and piano (1944)
Twenty Carols for piano (1947)
Colourful melodies [1st version] for piano (1949)
Piano Concerto (1949)
Colourful melodies [2nd version] - suite for mixed choir and small symphony orchestra (1951)
Film music
Muzyka do filmu animowanego Dwie Dorotki (1956)