śpiewak (tenor); ur. 6 kwietnia 1942, Tczew. Studiował w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku u Haliny Mickiewiczówny. W 1977 ukończył reżyserię muzyczną w Musikhochschule Hanns Eisler w Berlinie.

Był solistą kolejno: Teatru Muzycznego w Szczecinie (1965-69), Landestheater w Dessau (1969-74), opery w Lipsku (1974-76), opery w Dreźnie (1977), Covent Garden w Londynie (od 1977), opery we Frankfurcie nad Menem (od 1977), Staatsoper oraz Volksoper w Wiedniu (od 1979), Deutsche Oper w Berlinie (od 1980).

Przełomem dla jego kariery stał się występ w operze Giuseppe Verdiego Traviata podczas Festiwalu Aix-en-Provence w 1976 oraz w roli Alfreda na premierze Zemsty nietoperza Johanna Straussa (obok Kiri Te Kanawy i Hermanna Preya pod dyrekcją Zubina Mehty) w Covent Garden w 1977. Od tego czasu śpiewał w operach i salach koncertowych Europy, Azji i obu Ameryk razem z najwybitniejszymi solistami, m.in. z Ileaną Cotrubas, Agnes Baltsa, Sylvią Sass, Placido Domingo.

Ryszard Karczykowski był znakomitym wykonawcą takich partii operowych, jak m.in. Alva w Lulu Albana Berga, Lenski w Eugeniuszu Onieginie Piotra Czajkowskiego, Edgaro w Łucji z Lammermoor i Nemorino w Napoju miłosnym Gaetana Donizettiego, Ferrando w Così fan tutte, Tamino w Czarodziejskim flecie i Belmonte w Uprowadzeniu z seraju Wolfganga Amadeusa Mozarta, Rudolf w Cyganerii, Rinuccio w Giannim Schicchim i Cavaradossi w Tosce Giacoma Pucciniego, Alfred i Eisenstein w Zemście nietoperza Straussa, Matteo w Arabelli Richarda Straussa, Riccardo w Balu maskowym, Fenton w Falstaffie, Książę w Rigoletcie i Alfredo w Traviacie Verdiego. Ponadto śpiewał czołowe partie tenorowe w operach Ferruccia Busoniego, Friedricha von Flotowa, Josepha Haydna, Alberta Lortzinga, Stanisława Moniuszki, Jacquesa Offenbacha, Siergieja Prokofiewa, Gioachina Rossiniego, Arnolda Schönberga, Bedřicha Smetany i Dmitrija Szostakowicza. Jego wszechstronny repertuar obejmował nie tylko opery, ale również operetki, oratoria, muzykę sakralną i pieśni.

Nagrywał dla rozgłośni radiowych i telewizyjnych w Polsce oraz za granicą. Dokonał wielu nagrań płytowych z najlepszymi orkiestrami i wybitnymi dyrygentami, głównie dla firmy Decca (m.in. III Symfonię „Pieśń o nocy” Karola Szymanowskiego z Detroit Symphony Orchestra pod dyrekcją Antala Doratiego, Poematy op. 79 Szostakowicza z Concertgebouw Orchester pod ;batutą Bernarda Haitinka i Dzwony op. 35 Sergiusza Rachmaninowa pod dyrekcją Władimira Aszkenaziego), dla Polskich Nagrań (m.in. Arie operowe z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji pod batutą Antoniego Wita, The Best of R. K. z Wielką Orkiestrą Symfoniczną Polskiego Radia i Telewizji pod dyrekcją Wita oraz Chórem i Orkiestrą Filharmonii Poznańskiej pod batutą Stefana Stuligrosza), dla BBC wykonał partię Alvy w kompletnym nagraniu płytowym Lulu Berga z Covent Garden Orchestra pod dyrekcją Sir Colina Davisa, a także dla firm: Denon, Camerata, ORF, RAI i ZDF.

Ryszard Karczykowski od 1982 zajmuje się działalnością pedagogiczną. Prowadził klasy śpiewu w Akademii Muzycznej w Krakowie i Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie. W 1998 z rąk Prezydenta RP tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych. Prowadzi też kursy mistrzowskie w wielu krajach Europy i w Japonii oraz zasiada w jury międzynarodowych konkursów wokalnych. Zajmuje się także reżyserią muzyczną.

W latach 2003-2006 był dyrektorem artystycznym Opery Krakowskiej, od 2006 do 2008 pełnił tę samą funkcję w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie.

Ryszard Karczykowski w 1980 otrzymał prestiżowy tytuł „Kammersänger”, w 1992 tytuł doktora honoris causa London Institute for Applied Research. W 2005 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Tczewa.

W 2002 został odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec, przyznany przez prezydenta Johannesa Raua. Uhonorowano go również Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011) i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości (2018).

aktualizacja: 2003, 2009 (mk), 2022 (wa)

Panek Wacław, Karczykowski Ryszard, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Laskowska Alina, Polska kultura była, jest i będzie znana na świecie, [Rozmowa z Ryszardem Karczykowskim], "Polish Culture" 1998 nr 4, s. 44-45

"Mam rozległe plany i jeszcze więcej pomysłów" - mówi Ryszard Karczykowski, dyrektor artystyczny Opery Krakowskiej, "Ruch Muzyczny" 2004 nr 3, s.20-21

Nie show lecz piękno muzyki, Z Ryszardem Karczykowskim, dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego - Opery Narodowej rozmawia Anna Leszkowska, "Twoja Muza" 2007 nr 1, s. 49-51