organista, dyrygent, kompozytor i publicysta; ur. 20 lutego 1882, Pelplin; zm. 23 grudnia 1973, tamże. Początkowo uczył się w Collegium Marianum w Pelplinie u księdza Bernarda Ruchniewicza, a następnie w Gimnazjum w Chełmnie. Potem wyjechał do Monachium, gdzie studiował kompozycję i dyrygenturę pod kierunkiem Ludwika Thuillego, Feliksa Mottla i Maxa Regera w Królewskiej Akademii Muzycznej. Dyplom ukończenia – z odznaczeniem – uzyskał w 1905 roku.

Dwa lata później, w 1907 roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych i osiadł na stałe w Chicago. Był organistą i dyrygentem chóru w tamtejszych kościołach – pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, a następnie św. Młodzianków. Kierował również chórami świeckimi, m.in. chórem „Plon”. Od 1927 roku przez 10 lat był naczelnym dyrygentem Związku Śpiewaków Polskich w Ameryce (The Polish Singers Alliance of America). Ponadto od 1911 roku wykładał śpiew i literaturę polską w Sacred Heart College i w St. Ignatius College.

Oprócz działalności dyrygenckiej i pedagogicznej aktywnie udzielał się w polonijnych organizacjach naukowych, kulturalnych i jako dziennikarz-publicysta. Był współzałożycielem i sekretarzem Towarzystwa Naukowego im. Św. Jadwigi oraz członkiem Zarządu Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich, a także redaktorem „Polish-American Review”, miesięcznika muzycznego „Lutnia” i „Przeglądu Śpiewaczego”. Pisał artykuły na temat estetyki muzycznej, jak również dotyczące filozofii i historii Polski.

W 1966 roku przeszedł na emeryturę i wrócił do rodzinnego Pelplina.

Jego twórczość kompozytorska obejmuje przede wszystkim utwory chóralne i organowe.
 

(Anna Iwanicka-Nijakowska)

wokalne – na chór a cappella lub z towarzyszeniem orkiestry:
Requiem
Vesperae solemnes op. 10
Tu es Petrus op. 13 motet
Missa in honorem Beatae Mariae Virginis Reginae Coelorum op. 15
Kantata Wolności op. 19
Stabat Mater op. 20 na głosy solowe, chór i orkiestrę
Kantata Skargowska op. 26

na organy:
Sonata b-moll op. 38 (wyd.)

Błaszczyk Leon Tadeusz , Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX w., PWM, Kraków 1964

Szumiński Piotr, Życie i twórczość Aleksandra Karczyńskiego ze szczególnym uwzględnieniem twórczości organowej, [manuskrypt pracy magisterskiej - Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1986]

Zakrzewska-Nikiporczyk Barbara, Z życia muzycznego Polaków w Chicago na początku XX wieku, „Muzyka” 1989 nr 4, s.125-31

Iwanicka-Nijakowska Anna , Karczyński Aleksander, w: Kompozytorzy polscy 1918-2000, t. II Biogramy (pod red. Marka Podhajskiego), Akademia Muzyczna im. Fryderyka Chopina w Warszawie / Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku, Warszawa / Gdańsk 2005