dyrygent, kompozytor i pedagog; ur. 1 sierpnia 1881, Teklinapol (Wileńszczyzna); zm. 30 listopada 1961, Warszawa. Studiował w Instytucie Muzycznym w Warszawie pod kierunkiem Zygmunta Noskowskiego i Mieczysława Surzyńskiego, następnie w Accademia di Santa Cecilia w Rzymie u Giovanniego Sgambatiego oraz w Paryżu pod kierunkiem Vincenta d’Indy’ego. Był jednocześnie słuchaczem wykładów z historii muzyki i filozofii na paryskiej Sorbonie.

Po powrocie do kraju zamieszkał w Warszawie, gdzie w 1914 był organistą i dyrygentem w Kościele św. Trójcy oraz zorganizował Operę Ludową przy Stowarzyszeniu Robotników Chrześcijańskich. Od 1915 organizował kursy dla nauczycieli muzyki w szkołach ogólnokształcących. W 1916 został kapelmistrzem w Filharmonii Warszawskiej – tu założył chór oratoryjny, który działał do 1918 oraz, ponownie przez niego zorganizowany, od 1934. W 1916 był również organizatorem Chóru 300 Dzieci Powiśla. Zespół ten w 1917 przekształcony został w kapelę rorantystów, działającą przy Katedrze św. Jana do 1919. Repertuar Chóru obejmował utwory kompozytorów polskich i włoskich od XVI do XVII wieku.

Jednocześnie, w latach 1917-39, Stanisław Kazuro był profesorem Konserwatorium Warszawskiego, gdzie prowadził nowo utworzoną klasę solfeżu, uczył dyrygentury, kontrapunktu i śpiewu solowego. W 1920, jako oficer, uczestniczył w wojnie polsko-rosyjskiej. W 1922 powołał do życia chór pod nazwą Polska Kapela Ludowa, złożony ze studentów warszawskiej uczelni, z którym koncertował i dokonał wielu nagrań płytowych. W 1925 aktywnie uczestniczył w zorganizowaniu sekcji współczesnych kompozytorów polskich przy Warszawskim Towarzystwie Muzycznym. Dzięki jego staraniom, w 1927 w Konserwatorium Warszawskim powstał Wydział Nauczycielski dla pedagogów muzyki szkolnictwa ogólnokształcącego. W latach 1930-31 sprawował funkcję dyrektora seminarium dla nauczycieli muzyki, a od 1932 do 1939 był członkiem rady naukowo-artystycznej w warszawskiej uczelni.

Podczas II wojny światowej kierował tajnym Konserwatorium (przy ul. Sienkiewicza 12), a także zainicjował „popołudniowe chwile muzyki poważnej” dla mieszkańców Powiśla w Warszawie. Po upadku Powstania Warszawskiego przebywał w Krakowie. W 1945 zainicjował odbudowę warszawskiej uczelni muzycznej, która od 1946 nosiła nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej i został jej rektorem (funkcję tę piastował do lipca 1951).

Stanisław Kazuro napisał wiele podręczników, głównie do nauki solfeżu, m.in. Nauka śpiewu – metodyka (Gebethner i Wolff, Warszawa 1920), Co to jest solfeggio (Gebethner i Wolff, Warszawa 1925), Polska pieśń ludowa i jej znaczenie dla kultury narodowej (Gebethner i Wolff, Warszawa 1925), Drogi rozwoju słuchu muzycznego (Gebethner i Wolff, Warszawa 1927). Był także autorem libretta do swojej opery Powrót (1934) oraz kilku utworów literackich, m.in. powieści Profesor Zubrewicz i jego trzej wychowańcy (Gebethner i Wolff, Warszawa 1926).

Dwukrotnie otrzymał Nagrodę Muzyczną miasta Warszawy (1937 i 1950).

aktualizacja: 2007 (mk)

WAŻNIEJSZE KOMPOZYCJE:

– na orkiestrę:
Młodość, poemat symfoniczny
Smutna ziemia, echo leśne, z pól i łąk, tryptyk symfoniczny
Suita mazurków
Rapsodia polska
Obrazek wiejski
Nad morzem
Chorał nocy
Dziewiczy wieczór
Echa z Tatr
Dwanaście miniatur na orkiestrę smyczkową
Dwa krakowiaki na orkiestrę dętą
Dwa hymny na orkiestrę dętą
3 koncerty skrzypcowe (1951-53)
Koncert na klarnet i orkiestrę (1953)
Wariacje na klarnet i orkiestrę smyczkową (1955)

– kameralne:
Preludium i fuga na skrzypce, altówkę i fortepian
Dwadzieścia dwie inwencje na flet, obój i klarnet
Inwencje 3-głosowe na troje skrzypiec

– na fortepian:
Dziesięć inwencji 2-głosowych

– wokalno-instrumentalne:
Adagio na głos koncertujący i orkiestrę smyczkową
Pąki, suita na głosy solowe, chór i orkiestrę
Tuberozy, suita na głosy solowe, chór i orkiestrę
Suita legionowa na głosy solowe, chór i orkiestrę
Lot, oratorium
Świt, dzień i zachód, kantata (1911)
Bajka, opera (1914)
Symfonia „Wiosna” na sopran, chór i orkiestrę (1919)
Słońce, oratorium (1929)
Powrót, opera (1934)
Suita taneczna na chór i orkiestrę (1936)
Morze, oratorium (1937)
Moja pieśń wieczorna, oratorium (1939)

– na chór a cappella:
Pieśni żołnierza polskiego
Nad wielkim morzem
Pieśni o ziemi i morzu Italii
Raptularzyk szkolny pieśni okolicznościowych
Piętnaście polskich pieśni ludowych
Dwanaście białoruskich pieśni ludowych