Przejdź do głównej treści

Krzanowski Andrzej

Krzanowski Andrzej

  • Kompozytor, Wykonawca
kompozytor i akordeonista; ur. 9 kwietnia 1951, Bielsko-Biała; zm. 1 października 1990, Pszczyna. Studiował w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej kompozycję pod kierunkiem Henryka Mikołaja Góreckiego (1971-75) oraz grę na akordeonie pod kierunkiem Joachima Pichury. Począwszy od 1967 brał udział w koncertach wykonując współczesną muzykę akordeonową. Występował na licznych festiwalach, takich jak I Międzynarodowy Festiwal Akordeonowy w Digne-les-Bains, Dresdner Musikfeetspiele, Musikprotokoll w Grazu, XV Międzynarodowy Festiwal w Pontino, Gaudeamus Music Week, Gulbenkian Contemporary Music Festival w Lizbonie, „Musica 83” w Strasburgu i wielu innych. Jako kompozytor debiutował na festiwalach Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli (1975, 1976) oraz Spotkaniach Muzycznych w Baranowie (1976), prezentując cykl wokalno-instrumentalno-sceniczny Audycje I-IV.
W 1975 rozpoczął pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej we Wrocławiu, a następnie w 1976 – w katowickiej Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej jako asystent. W latach 1984 i 1986 wykładał na kursach darmstadckich, w 1987 na międzynarodowych kursach Letniej Akademii „Time od Music” w Viitasaari w Finlandii.
W 1984 otrzymał zamówienie od Krzysztofa Pendereckiego na skomponowanie II Symfonii. W 1986 uzyskał stypendium Witolda Lutosławskiego, a w 1988 – stupendium Scottish Arts Council.
Andrzej Krzanowski był laureatem nagrody Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1985) oraz zdobywcą wielu nagród na konkursach kompozytorskich, m.in. w 1976 – II nagrody na XIX Konkursie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Canti di Wratislavia na orkiestrę (1976), w tym samym roku – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego w Krakowie za Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976), dwukrotnie III nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Carla Marii von Webera w Dreźnie: w 1978 – za Kwartet smyczkowy nr 1 oraz w 1979 za – Kwartet smyczkowy nr 2 (1978), w 1978 – wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim w Stalowej Woli za koncert dla ośmiu wykonawców Con vigore (1978), w 1979 – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim Naczelnej Redakcji Muzycznej Polskiego Radia i Telewizji w Warszawie za Fugę na kwintet akordeonowy (1975), w 1980 – III nagrody na Konkursie Kompozytorskim im. Artura Malawskiego za Alkagran czyli Jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980), w 1981 – I nagrody na I Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Digne-les-Bains za Wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981) oraz wyróżnienia na Międzynarodowym Konkursie Fundacji „Gaudeamus” za Trzy medytacje na akordeon (1979), w 1985 – I nagrody na Konkursie Kompozytorskim na utwór na organy solo w Kamieniu Pomorskim za Relief III na organy (1985), w tym samym roku – na I Ogólnopolskim Konkursie Kompozycji Akordeonowych w Rzeszowie: II nagrody za Trzy etiudy na akordeon (1985) oraz III nagrody za Capriccio na akordeon (1983), w 1986 – wyróżnienia na Konkursie Kompozytorskim zorganizowanym z okazji 25-lecia Festiwalu „Poznańska Wiosna Muzyczna” za utwór Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985) oraz II nagrody na IV Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim na utwór akordeonowy w Anconie za Trzy etiudy na akordeon, w 1987 – II nagrody na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Digne-les-Bains za utwór Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87).

aktualizacja: listopad 2003

Twórczość

Andrzej Krzanowski był twórcą muzyki symfonicznej, kameralnej i wokalno-instrumentalnej, ale jego szczególną specjalnością była muzyka na akordeon. Ten mało szanowany, pospolity instrument doczekał się w jego twórczości prawdziwej nobilitacji. Krzanowski wydobył z niego nieznane możliwości i niespodziewane piękno. Sam kompozytor był wybitnym wirtuozem akordeonu. Oprócz kompozycji studiował grę na akordeonie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach. Występował jako akordeonista na wielu międzynarodowych festiwalch, dwukrotnie był wykładowcą gry na akordeonie na prestiżowych Międzynarodowych Kursach Wakacyjnych Nowej Muzyki w Darmstadcie. W obsadzie wielu jego utworów występuje akordeon. Jako kompozytor debiutował na festiwalu Młodzi Muzycy Młodemu Miastu w Stalowej Woli w latach 1975 i 1976 oraz na Spotkaniach Muzycznych w Baranowie Sandomierskim w roku 1976. Przedstawił tam cykl czterech kompozycji wokalno-instrumentalno-scenicznych pod nazwą Audycje, który później dopełniły następne dwa utwory o takich samych tytułach.
Audycje ze Stalowej Woli były niemal sztandarowymi dziełami nowego rozdziału polskiej muzyki współczesnej, który otworzyli swoimi stalowowolskimi debiutami Andrzej Krzanowski, Eugeniusz Knapik i Aleksander Lasoń. Wszyscy trzej zostali nazwani od daty urodzenia jako „Pokoleniem ’51”, albo od „kultowego” festiwalu w Stalowej Woli - „pokoleniem stalowowolskim”. Wszyscy trzej stanęli w opozycji do awangardy lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, a ich twórczość określono jako „nowy romantyzm”. Każdy z nich zachował jednak indywidualną autonomię. Andrzej Krzanowski utrzymał najściślejszy z „Pokolenia ’51” związek z awangardą. Jego Audycje cechuje nowoczesny, w znacznej mierze nawiązujący do awangardy język kompozytorski, ale równocześnie romantyczny emocjonalizm, skłaniający się nawet ku wybujałemu ekspresjonizmowi. Są to utwory wokalno-instrumentalne, z tekstami Jacka Bieriezina, Zbigniewa Doleckiego, Mariana Stanclika i Sławomira Mrożka. Występują w nich cytaty z dzieł kompozytorów innych epok, na przykład Jana Sebastiana Bacha i Karola Szymanowskiego. Zróżnicowane obsady zawierają obok tradycyjnych instrumentów nietypowe źródła dźwięku, jak syreny i gwizdki. Ważną rolę odgrywa w Audycjach akordeon. Kompozytor wykorzystał w nich również taśmę i przewidział efekty wizualne.

Strona internetowa poświęcona kompozytorowi: www.andrzejkrzanowski.pl

Kompozycje

Preludium na akordeon (1970)

Taniec na akordeon (1970)

Nokturn, Preludium i Fuga na kwintet akordeonowy (1971-75)

Sonata na akordeon (1972)

Szkice na klarnet solo (1972)

Trzy utwory na obój i trąbkę (1972)

Studium I na akordeon i orkiestrę (1973)

Audycja I wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)

Audycja II wg poezji Jacka Bieriezina na głos recytujący, flet, tam-tam, syrenę, gwizdek i 2 taśmy (1973)

Pieśni północne na chór mieszany (1973)

Kanon na akordeon (1974)

Fuga-fantazja nr 2 na akordeon (1974)

Audycja III wg poezji Jacka Bieriezina na aktora, sopran, 2 akordeony, saksofon barytonowy, trąbkę, gitarę elektryczną, perkusję i taśmę (1974)

Studium II na akordeon (1974)

De profundis, kantata na baryton i orkiestrę (1974)

Partita na obój, klarnet i fagot (1974)

Kanon na akordeon (1974)

Trzy etiudy na sopran, flet i taśmę (1974-76)

Toccata na tercet akordeonowy (1974-80)

Audycja IV wg poezji Zbigniewa Doleckiego na głos recytojący, syrenę, talerze, akordeon i taśmy (1975)

Studium III na akordeon (1975)

Symfonia nr 1 (1975)

Canti di Vratislavia na orkiestrę (1976)

Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja I] (1976)

Kwartet smyczkowy nr 1 [wersja II] (1976)

Studium V na kwintet akordeonowy (1976)

Audycja V, opera w 20 scenach (1977)

Transpaiting, spektakl audiowizualny (1977)

Con vigore, koncert dla ośmiu wykonawców (1978)

Koncert na orkiestrę [wersja I] (1978)

Kwartet smyczkowy nr 2 (1978)

Sonata na tubę (1978)

Studium IV na duet akordeonowy (1978)

Chorał na akordeon (1979)

Trzy medytacje na akordeon (1979)

Cztery bagatele na akordeon (1979)

Nokturn i scherzo na akordeon (1979)

Oda na akordeon (1979)

Sonatina na akordeon (1979)

Katedra na akordeon (1979)

Tryptyk na akordeon (1979)

Alkagran czyli Jedno miejsce na prawym brzegu Wisły na kwintet akordeonowy (1980)

Chorał na kwintet akordeonowy (1980)

Sonata di concerto na akordeon (1980)

Taniec góralski na duet akordeonowy (1980)

Trzy utwory na kwintet akordeonowy (1980)

Echo na akordeon (1981)

Wiatr echo niesie po polanie [wersja I] na dwa akordeony (1981)

Wiatr echo niesie po polanie [wersja II] na akordeon i klawesyn amplifikowany (1981)

Jedenaście utworów na orkiestrę dziecięcą (1981)

Kalangra, 20 utworów dla dzieci na akordeon (1981)

Salve Regina [wersja I] na chór chłopięcy i organy (1981)

Salve Regina [wersja II ]na chór chłopięcy lub żeński a cappella (1981)

Mała partita na skrzypce solo (1981)

Koncert na orkiestrę [wersja II] (1981-82)

Impresje zimowe na akordeon (1982)

Miniatury na fortepian (1982)

Suita dziecięca na fortepian (1982)

Audycja VI na sopran i kwartet smyczkowy (1982)

Trifle na akordeon i klarnet basowy (1983)

Capriccio na akordeon (1983)

Impresje wiosenne na akordeon (1983)

Adagio na akordeon (1983)

Reminiscenza [wersja I] na akordeon, klarnet, skrzypce i wiolonczela (1983)

Rapsodia na akordeon (1983)

Sonata breve na akordeon koncertowy (z basowym manuałem melodycznym) lub akordeon 120-basowy (1983)

Symfonia nr 2 na 13 instrumentów smyczkowych (1983-84)

Reminiscenza [wersja II] na kwartet smyczkowy (1984)

Impresje lata na flet, klarnet i akordeon (1984)

Relief I na akordeon (1984)

Niech żyje i wzrasta (Preludium) na akordeon (1984)

Larghetto na akordeon (1984)

Relief II na akordeon (1985)

Trzy etiudy na akordeon (1985)

Relief III na organy (1985)

Gdzie kończy się tęcza na perkusję i klarnet basowy (1985)

Relief IV na sopran i dzwony rurowe (1985)

Over the Rainbow na altówkę, perkusję i akordeon (1985-87)

Relief V na wiolonczelę (1986)

Impresje jesienne na akordeon basowy amplifikowany (1986)

Relief VI na akordeon basowy amplifikowany (1986)

Divertimento na akordeon (1986)

Sonata na akordeon nr 2 (1987)

Sonatina na akordeon nr 2 (1987)

Cztery nowele na akordeon (1987)

Nokturn na dwa akordeony (1987)

Relief VII na akordeon i perkusję (1988)

Trzy małe preludia na akordeon (1988)

Pejzaż sentymentalny na dwa akordeony (1988)

Gakkaj, 5 utworów na akordeon dla dzieci (1988)

Kwartet smyczkowy nr 3 (1988)

Relief IX (Szkocki) na kwartet smyczkowy i taśmę (1988)

Sonata na gitarę (1990)

Literatura

Polony Leszek, Krzanowski Andrzej, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Muzyczny świat Andrzeja Krzanowskiego, Materiały z sesji naukowej – Kraków 27 X 1998 (pod red. Janusza Patera), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2000

Wachowska Sonia, Andrzej Krzanowski. Katalog tematyczny dzieł. Kalendarum życia i twórczości 1951-1990, Akademia Muzyczna w Katowicach, Katowice 2000

Polmic

Rynek Starego Miasta 27
00-272 Warszawa
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

tel: +48 785 370 000

Wsparcie projektu

Modernizacja strony odbywa się dzięki wsparciu Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu Nauka dla społeczeństwa II.

Logo Ministerstwa NiSW program Nauka dla społeczeństwa

Nasze social media



© All rights reserved. POLMIC
Do góry