kompozytor; ur. 1 stycznia 1927, Brzeźnica (k. Radomska); zm. 17 października 2020, Kraków. W latach 1947-52 studiował muzykologię na Uniwersytecie Jagiellońskim pod kierunkiem Zdzisława Jachimeckiego. Jednocześnie, w latach 1947-56, odbywał studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, gdzie kształcił się w zakresie teorii muzyki u Aleksandra Frączkiewicza (dyplom w 1955), kompozycji pod kierunkiem Stanisława Wiechowicza (dyplom w 1956), a także gry na fortepianie w klasie Sergiusza Nadgryzowskiego i Jana Hoffmana oraz na organach u Józefa Chwedczuka. Swoją edukację muzyczną kontynuował w Paryżu, gdzie w latach 1958-59 studiował kompozycję u Nadii Boulanger i Maxa Deutscha oraz uczestniczył w seminariach Oliviera Messiaena. Ponadto w 1959 brał udział w Międzynarodowych Kursach Kompozytorskich w Darmstadt.

Od czasu studiów zajmował się wyłącznie kompozycją. Za swoją twórczość kompozytorską otrzymał wiele nagród, m.in. w 1958 – I nagrodę za Szkic symfoniczny nr 4 na orkiestrę (1957) oraz II nagrodę za Allegro symfoniczne na orkiestrę (1957) na Konkursie Dyplomantów Kompozycji, w 1960 – srebrny medal na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Vercelli za Sen kwietny [wersja I] 5 pieśni do słów Juliana Przybosia na głos i fortepian (1959), w 1962 – Nagrodę Radia Niderlandzkiego na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Holandii za Pour un Ensemble na głos recytujący i 24 instrumenty smyczkowe (1961), w 1968 – II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Grzegorza Fitelberga za Poème de Loire 5 pieśni francuskich na sopran i orkiestrę symfoniczną (1968), w 1972 – wyróżnienie na tym samym konkursie za Skrzydła i ręce na baryton i orkiestrę symfoniczną (1972), w 1974 – Prix de Composition Musicale Prince Reinier III de Monaco na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim w Monaco za Portraits Lyriques na sopran, 2 skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (1974), a w 1982 – II nagrodę na Konkursie na Utwór Organowy w Gambaronyo Lago Maggiore za Preludia Maryjne na organy (1982).
Ponadto Juliusz Łuciuk został uhonorowany Nagrodą Prezesa Rady Ministrów za twórczość fortepianową dla dzieci (1976), Nagrodą Miasta Krakowa (1983), Nagrodą im. Brata Alberta za osiągnięcia w dziedzinie muzyki sakralnej (1983), Nagrodą Wojewody Krakowskiego (1992), Nagrodą Minista Kultury i Sztuki (1995), Nagrodą Prezydenta Miasta Częstochowy (1997), Nagrodą Związku Kompozytorów Polskich (1998), orderem Pro Ecclesia et Pontifice (2001), Nagrodą Specjalną Ministra Kultury (2004), Medalem Województwa Małopolskiego (2004), Medalem MERENTIBUS miasta Częstochowy (2015), Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015), Medalem „Polonia Minoris” (2016). W 2019 roku Juliuszowi Łuciukowi nadano godność członka honorowego Związku Kompozytorów Polskich.

aktualizacja: 2002, 2011 (mk), 2019, 2020 (wa)

Niełatwe to zadanie przedstawić Walnemu Zjazdowi członka należącego do Związku Kompozytorów Polskich od 1956 roku. Do tego członka aktywnego, który przez pół wieku pracował w zarządzie krakowskim, pełniąc najróżniejsze funkcje a zwłaszcza zaufanego skarbnika oddziału. Bogactwo jego wszechstronnej twórczości jest także trudne do ogarnięcia w paru słowach: od pieśni, utworów chóralnych, kameralistyki, twórczości dla dzieci, po utwory symfoniczne, kantatowe, oratoryjne, aż do oper i baletów. Sam kompozytor kładzie szczególny nacisk na udział w polskiej awangardzie początków lat 60-tych XX w., kiedy zajmował się muzyką na fortepian preparowany i święcił sukcesy na znanym w Europie festiwalu nowej muzyki w Palermo.

Juliusz Łuciuk urodził się w dniu Nowego Roku 1927 w Brzeźnicy (tak jak przed wiekami kronikarz Jan Długosz), w rodzinie o tradycjach religijnych, patriotycznych i muzycznych. W pobliskiej Częstochowie, pod Jasną Górą jego ojciec Andrzej Łuciuk był organistą. Juliusz Łuciuk wychowywał się w cieniu Klasztoru Jasnogórskiego w szacunku dla tradycji religijnej i rodzinnej. Początki nauki muzyki i gry na organach otrzymał od ojca i w szkole muzycznej w Częstochowie. Do Krakowa udał się w 1947 roku na studia muzykologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, do profesora Zdzisława Jachimeckiego, które ukończył pracą o sonatach fortepianowych Aleksandra Skriabina. Muzykologia była więc pierwsza, przed kompozycją. Jednocześnie podjął studia w Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, jako pianista, organista, teoretyk i kompozytor w klasie prof. S. Wiechowicza.

W 1958 roku na nowo utworzonym Konkursie Młodych Kompozytorów ZKP Juliusz Łuciuk – jako pierwszy – otrzymuje dwie nagrody: pierwszą nagrodę za Szkic symfoniczny oraz drugą nagrodę za Allegro symfoniczne. Konkurs ten staje się szeroko znany kiedy w roku następnym, Krzysztof Penderecki zbiera na nim trzy nagrody. Juliusz Łuciuk jest pierwszym podwójnym laureatem tego konkursu i jako pierwszy polski kompozytor wyjeżdża na Zachód, na roczne stypendium rządu francuskiego, do Konserwatorium Paryskiego. W Paryżu uczęszcza do Nadii Boulanger, która poświęca mu wiele uwagi, a szczerą przyjaźnią obdarza panią Domicelę, żonę Juliusza. Przechowuje on kartki i listy wysyłane przez Nadię Boulanger do jego małżonki w Krakowie, uparcie adresowane na kopercie do: „Mademoiselle Łuciuk” (!).

Polski kompozytor z Krakowa uczęszcza do Maxa Deutscha, ucznia Schönberga i dyrygenta oraz do klasy Oliviera Messiaena, uczestniczy w pierwszych prezentacjach Yvonne Loriod, ukończonego właśnie Katalogu ptaków Messiaena. Po studiach w Paryżu w 1959 roku Juliusz Łuciuk brał udział w kursach nowej muzyki w Darmstadt. Odkrywa jako nowe medium fortepian preparowany i cieszy się sukcesem Pace in terris, utworu przez siebie wykonanego a po wykonaniu opublikowanego w Palermo. Koncertu słucha i wspomina do dzisiaj Paolo Emilio Carapezza, wybitny profesor muzykologii, podówczas młody asystent. Szczególnym powodzeniem cieszy się Lirica di timbri, którą powielokroć wykonywał Zygmunt Krauze, w programach swoich licznych recitali na świecie, a w kraju utwór przedstawiała Lidia Grychtołówna.

W tym okresie powstają również skrajnie różne, proste i ciekawe harmonicznie i rytmicznie Improwizacje dziecięce (1962), które przyczyniły się do wielkiego sukcesu wydawniczego PWM-u. Wydawnictwo rozpowszechniło te dziecięce utwory Łuciuka w wielu różnych edycjach językowych i wielu krajach. Sprawdzianem po wielu latach była wyprawa na Ukrainę, do Sambora Drohobycza, gdzie w szkołach muzycznych polski kompozytor był uroczyście witany „solą i chlebem”, ukraińskie dzieci grały jego utwory instrumentalne, a szkolne chóry śpiewały jego pieśni.

Młody, świadomy i dobrze wykształcony kompozytor, od przełomu lat 50-tych i 60-tych XX w. rozpoczyna poszukiwanie drogi jako przedstawiciel polskiej awangardy muzycznej, podążając wraz z innymi postępowymi kompozytorami jak Serocki, czy Szalonek, drogą wyznaczoną eksperymentalnym językiem Krzysztofa Pendereckiego.

Jednak wkrótce Juliusz Łuciuk odkrył w sobie jeszcze jeden dar – dar wyrazu lirycznego i pragnienie silnej ekspresji muzycznej, co znalazło wyraz we współczesnej formie ujętych w cykle pieśni z fortepianem. Portrety liryczne do wierszy największych poetów polskich (J. Iwaszkiewicz, K. I. Gałczyński, A. Kamieńska, H. Poświatowska) są szczytowym osiągnięciem tego okresu, skupiając uwagę słuchaczy, których kompozytorowi nigdy nie brakowało, i pozyskując w 1974 roku nagrodę Grand Prix Prince Pierre Rainier III, którą osobiście z małżonką Domicelą z rąk Księcia Rainiera odbierał w Monako.

Nie sposób wymienić wszystkich innych nagród: w Vercelli za Sen kwietny do słów J. Przybosia; w Bilthoven za utwór Pour un Ensemble także do poematu J. Przybosia; w Konkursie im. Fitelberga za Poème de Loire do słów Alaina Kosko oraz za Skrzydła i ręce do poezji Tadeusza Różewicza; na konkursie ZKP za Wiatrowiersze do poezji Wł. Broniewskiego oraz drugi raz za symfoniczną Legendę Warszawską; w Gambarogno Lago Maggiore za Preludia Maryjne na organy, które Joachim Grubich rozsławił na świecie; na konkursie Episkopatu Polski za Suitę Maryjną na chór mieszany; we Francji za Partes variabiles na chór żeński, gdzie utwór ukazał się w wydawnictwie A Coeur Joie w Lyonie, etc., etc…

Od liryki wokalnej jest już tylko krok do najważniejszego etosu jego muzyki – wyrazu religijnego-patriotycznego i form muzyki sakralnej, do której dotarł Juliusz Łuciuk w początkach lat 70-tych XX w. Zaczął komponować antyfony i psalmy, msze, nieszpory i litanie. Może to jedyny kompozytor, który przyznał w wywiadzie, że modli się przed rozpoczęciem komponowania.

Rozwijał kunsztowny język muzyczny, oparty na tradycji i inspiracji chorałem gregoriańskim, tworzył nie pozbawioną elementów języka progresywnego, gęstą, polifoniczną fakturę chóralną, w której kolorystyka, nasycenie harmoniczne oraz konstrukcja formy, odgrywały najważniejsze znaczenia, tak jak choćby w Hymnus de Caritate/ czy Apocalipsis, rozbudowanego półgodzinnym koncertu na chór mieszany i czworo solistów. Monografista Juliusza Łuciuka używa pojęcia, melosonoryzm, rozwiniętej melodyki i barwy, których połączenie jest tak bliskie kompozytorowi.

W kontraście do wielkich form pozostają proste, piękne pieśni, śpiewane powszechnie bez mała przez wszystkie chóry polskie i wiele chórów na świecie. Tak jak przejmująca pieśń O, ziemio polska do słów Ojca Świętego, w której te najprostsze, pełne miłości słowa Jana Pawła II dały kompozytorowi niesamowity impuls do poruszającego słuchaczy łuku melodycznego. Włoski chór Coro Della Virgola z Pescary pod dyrekcją Pasquale Veleno, który przedstawił w Krakowie nowe odczytanie twórczości chóralnej Juliusza Łuciuka, a wykonaniem tej pieśni w języku polskim wygrał w 2013 roku Trzeci Włoski Konkurs Chóralny w cittá di Fermo w Lombardii. O ziemio polska, ten tytuł pieśni, a właściwie hymnu, wykaligrafowany jest po polsku na włoskim dyplomie.

Wielu spośród świętych kościoła znalazło uwiecznienie w oratoriach i różnych kompozycjach Juliusza Łuciuka. Na pierwszym miejscu św. Franciszek (oratorium wykonane na „Warszawskiej Jesieni”) i św. Wojciech (Sanctus Adalbertus Flos Purpureus), wznosząc tę linię aż do oratorium Chrystus Pantocrator na jubileusz Tysiąclecia Chrześcijaństwa. Dodajmy oratorium ekumeniczne Gesang am Brunnen oraz kantaty Św. Rafał Kalinowski – Pielgrzym Boży i Jan Długosz – Dziejopisarz Polski, i koniecznie: Omaggio a l’Aquila, oratorium kameralne w hołdzie włoskiemu miastu poległemu w trzęsieniu ziemi, powstałe jako przeżycie wizyty wśród popękanych murów i ruin.

Juliusz Łuciuk stał się kompozytorem, który skomponował najwięcej utworów do tekstów Jana Pawła II, poczynając choćby od XV Sonetu słowiańskiego do poezji Karola Wojtyły. Dla przyszłego Świętego Jana Pawła II prezentował spektakl Pokutnik z Osjaku w ogrodach Castelgandolfo w 1980 roku, a wraz z małżonką śp. Domicellą przyjęty został przez papieża w Bibliotece Watykańskiej. Juliusz Łuciuk bezsprzecznie ukoronował swoją twórczość utworami do słów Jana Pawła II – bezprecedensowym tryptykiem oratoryjnym do tekstu Tryptyku Rzymskiego. Skomponował trzy oratoria: Strumień Boży (Częstochowa 2005), Medytacje nad Księgą Rodzaju na progu Kaplicy Sykstyńskiej (Kraków 2008) oraz Wzgórze w krainie Moria (Kraków 2016) pod dyrekcją Pasquale Veleno, wspomnianego włoskiego dyrygenta.

Niech więc skomponowany w 2012 roku retrospekcyjny utwór kameralny na trio przez Juliusza Łuciuka, wykonany w auli „Florianka” przez jego córkę i mężów, wielkiej muzycznej rodziny Łuciuków w drugim i trzecim pokoleniu, to utwór pt. Spełnienie, w czterech odsłonach: „sentymentalnej, lirycznej, dramatycznej oraz …świetlistej”, niech będzie więc świadectwem duchowego serenité i spełnienia Jego drogi kompozytorskiej.

Szczególna dbałość o tradycje narodowe, religijne i rodzinne, nadzwyczaj aktywna postawa kompozytorska bez względu na wiek, owocująca regularnie nowymi kompozycjami, permanentna obecność w środowisku muzycznym Krakowa, także jego droga twórcza, upór i stanowczość w realizacji podjętych zamierzeń oraz wybitne osiągnięcia artystyczne, w większości utrwalone na płytach monograficznych, co zdarza się rzadko kompozytorowi polskiemu, i jeszcze: oddziaływanie wychowawcze na młodzież uhonorowane nadaniem Jego imienia Szkole Muzycznej w gminie Mikluszowice koło Bochni, - to aspekty wieloletniego niezłomnego działania i cechy osobowości kolegi-seniora, wskazanego tu dzisiaj, do najwyższego wyróżnienia przez gremium Walnego Zebrania.

W trakcie przygotowań do przyjazdu na Walne Zebranie Juliusz Łuciuk wyznał, jakie znaczenia miało dla Niego przyjęcie do Związku w 1956 roku: „Był to wielki doping dla młodego kompozytora. Nie czułem się już samotnym… Miałem oparcie w bratnim Związku Kompozytorów Polskich…”!

Jerzy Stankiewicz

Trzy pieśni do słów Leopolda Staffa na sopran i fortepian (1954)

Dzikie wino, kantata na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1955)

Capriccio na skrzypce i fortepian (1956)

Sonata na fagot i fortepian (1956)

Sonata na klarnet i fortepian (1956)

Cztery miniatury na fortepian (1957)

Szkice symfoniczne na orkiestrę (1957)

Szkic symfoniczny nr 4 na orkiestrę (1957)

Allegro symfoniczne na orkiestrę (1958)

Sen kwietny [wersja I], 5 pieśni do słów Juliana Przybosia na głos i fortepian (1959)

Kompozycja na cztery zespoły orkiestrowe (1960)

Sen kwietny [wersja II], 5 pieśni do słów Juliana Przybosia na głos i 12 instrumentów (1960)

Pour un Ensemble na głos recytujący i 24 instrumenty smyczkowe (1961)

Enfiando na orkiestrę symfoniczną (1962)

Niobe, balet-pantomima w 1 akcie na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1962)

Improwizacje dziecięce na fortepian (1962)

Melorhythms for orchestra (1962)

Maraton, pantomima na fortepian preparowany (1963)

Lirica di timbri na fortepian preparowany (1963)

Pacem in terris na głos żeński i fortepian preparowany (1964)

Suknia, mimodram na fortepian preparowany i zespół kameralny (1965)

Narzędzie ze światła [wersja I] na baryton i orkiestrę symfoniczną (1966)

Narzędzie ze światła [wersja II] na baryton i fortepian (1966)

Cztery sonatiny na fortepian (1966-69)

Brand – Peer Gynt, mimodram na 2 fortepiany preparowane i zespół kameralny (1967)

Passacaglia na fortepian preparowany (1968)

Poème de Loire, 5 pieśni francuskich na sopran i orkiestrę symfoniczną (1968)

Speranza Sinfonica na orkiestrę (1969)

Kaszëbë na głos solowy, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1969)

Lamentazioni in memoriam Grażyna Bacewicz na orkiestrę (1970)

Sen Nocy Listopadowej, choreodram na zespół instrumentalny (1971)

Wiatrowiersze na baryton i zespół kameralny (1971)

Contemplazioni per soprano ed organo (1971)

Kiedy minie 5 lat, balet-pantomima na sopran, fortepian preparowany i zespół kameralny (1972)

Skrzydła i ręce na baryton i orkiestrę symfoniczną (1972)

Śmierć Eurydyki, balet jednoczęściowy na mezzosopran i małą orkiestrę symfoniczną (1972)

Concertino na fortepian i małą orkiestrę symfoniczną (1973)

Miłość Orfeusza, opera-balet na solistów, chór mieszany i orkiestrę (1973)

Legenda Warszawska quasi Kołysanka na orkiestrę symfoniczną (1974)

Portraits lyriques na sopran, 2 skrzypiec, wiolonczelę i fortepian (1974)

Missa Gratiarum Actione per coro misto (1974)

Medea, balet w 1 akcie na sopran, chór mieszany i orkiestrę kameralną (1975)

Trzy pieśni zbójnickie na tenor i chór mieszany a cappella (1975)

Demiurgos, opera w 1 akcie na solistów, chór mieszany i zespół kameralny (1976)

Franciszek z Asyżu, oratorium na sopran, tenor, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1976)

Hymnus de Caritate per coro misto a cappella (1977)

Image na organy solo (1977)

Trzy Baby na chór mieszany a cappella (1977)

W jaworowym lesie na fortepian (1977)

Monologi i dialogi na flety proste sopranowe (1977)

Arabeska na fortepian (1978)

Pieśń nadziei o papieżu słowiańskim na chór mieszany a cappella (1978)

Pokutnik z Osjaku, muzyka do dramatu Romana Brandstaetera na solistów, chór mieszany, chór męski, fortepian preparowany, flet i perkusję (1979)

Wiklina, 5 utworów na kameralną orkiestrę smyczkową (1979)

Wariacje na wiolonczelę i fortepian (1980)

Quattro Antiphonae per coro maschile a cappella (1980-84)

Hymnus de Sancto Norberto na chór chłopięcy lub żeński (1982)

Preludia Maryjne na organy (1982)

Pory życia na sopran i fortepian (1982)

Trzy pieśni pasyjne na sopran i organy (1982)

Suita Maryjna na chór mieszany a cappella (1983)

Trzy miniatury na skrzypce i fortepian (1984)

Litania Polska na solistów, chór mieszany i orkiestrę smyczkową (1984)

Apocalypsis per solo soprano, alto, tenore, baritono e coro misto (1985)

Partes Variabiles na chór dziecięcy lub żeński a cappella, z organami lub z orkiestrą smyczkową (1985)

Concerto per contrabasso ed orchestra (1986)

Arabeska nr 2 na 2 fortepiany (1987)

O, ziemio polska na chór mieszany a cappella (1987)

Vesperae in Assumptione Beatae Mariae Virginis per coro maschile (1987-89)

Ostra Brama na chór mieszany (1989)

Chwalcie Pana, psalm na chór męski (1989)

Ballata per chitarra (1990)

Modlitwa do Świętego Jana Kantego na chór mieszany (1990)

Magnificat per coro misto (1990)

Pielgrzym na chór mieszany (1990)

M – Allegretto na 4 fortepiany (1991)

Oremus pro pontifice Joanne Paulo Secundo per coro misto (1992)

Antyfony na chór mieszany (1992)

Tripticum Paschale na organy (1993)

Msza Polska na mezzosopran, chór mieszany i orkiestrę instrumentów dętych (1993)

Hommage à quelqu’un na gitarę solo i orkiestrę smyczkową (1993)

L’Inscription na chór mieszany (1994)

Cztery piosenki religijne na głos solowy i fortepian lub organy (1994)

Sonet słowiański XV na baryton, chór mieszany i orkiestrę instrumentów dętych (1995)

Sonet słowiański IX na chór mieszany (1995)

Gesang am Brunnen, oratorium na sopran, tenor, baryton, chór mieszany i kameralną orkiestrę (1996)

Hymn Uwielbienia na chór mieszany (1996)

Sanctus Adalbertus Flos Purpureus, historia śpiewana o życiu i męczeńskiej śmierci św. Wojciecha na mezzosopran, tenor, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1997)

Kantata Jubileuszowa na sopran, tenor i orkiestrę instrumentów dętych (1998)

Litania do Matki Bożej Supraślskiej na alt, chór mieszany i orkiestrę kameralną (1998-99)

Święta Kinga, pieśń na uroczystość kanonizacji Królowej Kingi na chór mieszany a cappella (1999)

Chrystus Pantokrator, oratorium na sopran, alt, tenor, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (2000)

Błogosławione Siostry Męczenniczki na chór żeński (2000)

Consecrazione na organy solo (2003)

Strumień Boży, oratorium na mezzosopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną do tekstu pierwszej części „Tryptyku Rzymskiego” Jana Pawła II (2004)

O Świętej Klarze z Asyżu, cztery pieśni na chór żeński (2004)

Tryptyk wileński „Trzy pieśni romantyczne” na mezzosopran i fortepian (2005)

Prasakrament. Medytacja o Praźródle Miłości na głos solo (2005)

Medytacje nad Księgą Rodzaju na progu Kaplicy Sykstyńskiej, oratorium na mezzosopran, baryton i fortepian kolorystyczny do tekstu drugiej części „Tryptyku Rzymskiego” Jana Pawła II (2006)

Spełnienie na trio smyczkowe (2012)

Omaggio a l’aquila na sopran, bas i decet smyczkowy (2013)

Wzgórze w krainie Moria, oratorium na mezzosopran, baryton, chór i orkiestrę do tekstu trzeciej części „Tryptyku Rzymskiego” Jana Pawła II  (2016)

Chrenkoff Magdalena, Oratorium Św. Franciszek z Asyżu Juliusza Łuciuka, w: Krakowska szkoła kompozytorska 1888-1988 (red. Teresa Malecka), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1993

Negrey Maciej, Łuciuk Juliusz, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997

Negrey Maciej, Juliuszowi Łuciukowi na jubileusz, „Kwarta” 2005 nr 14, s. 8-9

Majka Grzegorz, Poszukując sztuki autentycznej, "Ruch Muzyczny" 2006 nr 26, s.8-11.

Powołaniem twórcy jest tworzenie piękna, Rozmowa z Juliuszem Łuciukiem w osiemdziesiąte urodziny, "Muzyka21" 2007 nr 7/8, s. 51-54

Majka Grzegorz, Kreowanie dramaturgii, "Twoja Muza" 2007 nr 4, s. 20-21