kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog; ur. 10 listopada 1951, Siemianowice Śląskie. W roku 1979 ukończył z wyróżnieniem studia kompozytorskie w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach pod kierunkiem prof. Józefa Świdra. Swoje umiejętności uzupełniał podczas kursów, m.in. w Burgas u Tona de Leeuw, Marina Goleminova i Andreya Eshpay’a. W 1984 i 1988 brał udział w Międzynarodowych Wakacyjnych Kursach Nowej Muzyki w Darmstadt.
Jest laureatem IV Konkursu Improwizacji Fortepianowej w 1972. Za swoją twórczość otrzymał szereg znaczących nagród, do najważniejszych należą, m. in.: w 1980 Nagroda im. Beethovena Miasta Bonn za Symfonię nr 2 „Koncertującą” na fortepian i orkiestrę (1977-79); na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu uzyskał trzykrotnie wysokie nagrody: w 1980 - otrzymał najwyższą punktację i I lokatę za Symfonię nr 1 na instrumenty dęte, perkusję i dwa fortepiany (1975), w 1988 – Kwartet smyczkowy nr 2 (1987) i w 1997 – Concerto festivo na skrzypce i orkiestrę (1983-95) zostały wyróżnione. Za osiągnięcia twórcze otrzymał Nagrodę „Śląskiej Polihymnii” (1985), Nagrodę Artystyczną im. Stanisława Wyspiańskiego (1986), Nagrodę „Exclusiv” wydawnictwa Muzycznego Tonos w Darmstadt (1988-89), dwukrotnie nagrodę-stypendium Witolda Lutosławskiego (1987 i 1989), Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich „za wybitne osiągnięcia kompozytorskie oraz działalność wykonawczą w dziedzinie nowej muzyki” (2002), dwukrotnie Nominację do Nagrody Mediów Publicznych OPUS: w 2008 – za Kwartet smyczkowy nr 7 (2007) w wykonaniu Kwartetu Śląskiego i w 2009 – za CALLED BACK na głosy śpiewane i orkiestrę smyczkową (2008) w wykonaniu The Hilliard Ensemble i Orkiestrę Aukso pod dyrekcją Marka Mosia.
Początkowo Aleksander Lasoń działał jako pianista-improwizator, następnie poświęcił się komponowaniu oraz dyrygowaniu. Od 1996 przez wiele lat był dyrygentem Orkiestry Muzyki Nowej, założonej z jego inicjatywy przy Akademii Muzycznej w Katowicach, której celem jest popularyzacja muzyki najnowszej i klasyki XX w.
Obok pracy twórczej prowadzi od 1975 działalność pedagogiczną. Wykłada na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie i w Akademii Muzycznej w Katowicach. W styczniu 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora sztuk muzycznych.
W latach 1986-89 był wiceprezesem Polskiego Towarzystwa Muzyki Współczesnej (polskiej sekcji ISCM), a w latach 1990-93 – prezesem Oddziału Związku Kompozytorów Polskich w Katowicach, przez wiele kadencji był przewodniczącym Komisji Kwalifikacyjnej Związku Kompozytorów Polskich.
Jego utwory publikowane są w Polskim Wydawnictwie Muzycznym, Wydawnictwie Muzycznym EUTERPE, TONOS Music Publishers w Darmstadt i Edition Modern w Monachium.
aktualizacja: 2001 (mk), 2016 (wa)
Aleksander Lasoń tworzy wraz z Eugeniuszem Knapikiem i Andrzejem Krzanowskim grupę kompozytorów określaną ze względu na rok urodzenia jako „Pokolenie ’51”. Wszyscy trzej debiutowali na festiwalu „Młodzi Muzycy Młodemu Miastu” w Stalowej Woli, który odegrał ważną rolę w rozwoju polskiej muzyki II połowy lat siedemdziesiatych. Tutaj skrystalizowało się artystyczne oblicze nowej generacji twórczej. Jej głównymi przedstawicielami stali się Lasoń, Knapik i Krzanowski. Ich wspólnym przesłaniem był sprzeciw wobec awangardy lat pięćdziesiątych oraz sześćdziesiątych i twórcze nawiązanie do tradycji, lecz w nowy, indywidualny i oryginalny sposób. W latach 1975-80 w Stalowej Woli odbyło się jedenaście prawykonań utworów kompozytorów „Pokolenia ’51”, zwanego też „pokoleniem Stalowowolskim”. Aleksander Lasoń prezentował na festiwalu „Młodzi Muzycy Młodemu Miastu” po raz pierwszy następujące swoje utwory: Sonatę na skrzypce solo (1975), „Muzykę u Szekspira“ na dowolny głos i taśmę magnetofonową (1975), Koncert na fortepian improwizujący i trzy taśmy magnetofonowe (1975), Muzykę kameralną nr 2 na fortepian i instrumenty dęte blaszane (1976) i Muzykę kameralną nr 3 na instrumenty dęte, perkusję i fortepian (1978).
Spośród „Pokolenia ’51” Lasoń był bodaj najmniej uwikłany w dyskusje ideowe. Komponowanie traktował zawsze przede wszystkim jako zadanie warsztatowe, muzykę zaś jako spontaniczną grę instrumentalnego żywiołu, co wiąże się zapewne z jego praktyką pianisty – improwizatora (oprócz kompozycji studiował muzykę jazzową w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Katowicach). Jego wczesne kompozycje cechuje witalność, bogata kolorystyka brzmienia i nastrój pełen optymizmu. Z upływem czasu muzyka Lasonia nabiera coraz większej głębi ekspresyjnej, brzmienie staje się ciemniejsze, dynamika potężnieje. Wciąż jednak preferuje Lasoń muzykę czystą, absolutną.
Jak pisze Elzbieta Widłak w folderze PWM-u (wybrane fragmenty): „Droga jaką obrał kompozytor (i jego rówieśnicy) stanowiła, pod wzglądem estetycznym i stylistycznym, kontrpropozycję w stosunku do założeń grupy poprzedników, zwanych nadal awangardą, mimo widocznych już odstępstw od przyjętych dogmatów. Zdecydowaną i wyraziście określoną już w pierwszych kompozycjach osobowość twórczą Lasonia cechowały: rozmach, żywiołowość i bogactwo materiału muzycznego, w którym dominującą rolę odgrywała harmonika, będąca zarazem elementem formotwórczym. Charakterystyczny typ ekspresji uzyskany za pomocą nieregularnej rytmiki, migotliwej, melizmatycznej melodyki i napięć harmonicznych, powstających w wyniku śmiałego łączenia eufonicznych współbrzmień, ulegał stopniowo coraz większej koncentracji wyrazowej. [...] Muzyka Lasonia zachowuje jednorodny charakter, a jej cechą jest raczej nadmiar, niż niedostatek inwencji twórczej – nadmiar, nad którym wszakże kompozytor doskonale panuje. To swoiste „embarras de richesse“, to nie tylko nie nużące, ale wręcz frapujące i niejednokrotnie przyjemne dla ucha muzyczne meandry, przez które kompozytor przeprowadza swych słuchaczy".
Ważniejsze utwory:
Sonata na skrzypce i fortepian (1970-71)
Pieśni na sopran i fortepian (1973)
Impresje na fortepian i orkiestrę (1974)
Muzyka kameralna nr 1 „Stalowowolska” [wersja I] na fortepian i kwartet smyczkowy (1974-78)
Symfonia nr 1 na instrumenty dęte, perkusję i dwa fortepiany (1975)
Sonata na skrzypce solo nr 1 (1975)
Muzyka u Szekspira na baryton i taśmę magnetofonową (1975)
Muzyka kameralna nr 2 na fortepian, 2 rogi, trąbkę, 2 puzony i tubę (1976)
Koncert na fortepian i 3 taśmy magnetofonowe (1976)
Muzyka w czterech częściach na kontrabas i fortepian (1977)
Symfonia nr 2 „Koncertująca” na fortepian i orkiestrę (1977-79)
Muzyka kameralna nr 3 na instrumenty dęte, perkusję i fortepian (1978)
Góry na orkiestrę symfoniczną (1979-80)
Kwartet smyczkowy nr 1 (1979-80)
Kwintet dęty „Wiosenny” (1980-81)
Muzyka kameralna nr 5 „Cztery pory roku” na klarnet, puzon, fortepian i smyczki (1981)
Trzy pieśni do słów Kazimiery Iłłakowiczówny na alt, obój, skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1983)
Sonata na skrzypce solo nr 2 (1983-84)
Concerto „Pablo Casals in memoriam” na wiolonczelę i orkiestrę (1985)
Concertino w dwóch częściach na skrzypce i fortepian (1986)
Kwartet smyczkowy nr 2 (1987)
Katedra na orkiestrę symfoniczną (1987-89)
Kwartet smyczkowy nr 3 (1992-93)
Hymn i aria na orkiestrę smyczkową (1993)
Concerto festivo na skrzypce i orkiestrę (1993-95)
Relief dla Andrzeja na kwartet smyczkowy (1995)
Symfonia nr 3 „1999” na chór i orkiestrę (1996-97)
Credo na orkiestrę symfoniczną (1997)
„2 plus 2” dla Witolda na skrzypce, wiolonczelę i 2 fortepiany (1997)
„20 dla 4” na kwartet smyczkowy (1998)
Musica Sacra – Sanctus na cztery głosy męskie, organy i orkiestrę smyczkową (1998)
Fanfary „50” na zespół kameralny (1999-2000)
Muzyka kameralna nr 6 „Saxophonium” na kwartet saksofonowy i perkusję (2000)
Kwartet smyczkowy nr 4 „Tarnogórski” (2000)
A Little Book na klarnet i smyczki (2001)
Canto – „Dharma” [wersja I] na wiolonczelę i smyczki (2001)
Canto – „Dharma” [wersja II] na wiolonczelę i fortepian (2002)
Suibusium felix na dwoje skrzypiec i orkiestrę smyczkową (2002)
La Danza aTre na klarnet, klarnet basowy, skrzypce i fortepian (2003)
Sinfonia concertante na gitarę i orkiestrę kameralną (2004)
Kwartet smyczkowy nr 5 (2004)
Kwartet smyczkowy nr 6 (2005)
Benedictus na chór mieszany a cappella (2005)
AUKSO na orkiestrę smyczkową (2006)
SATJA. IV Symfonia na orkiestrę (2006-2007)
Kwartet smyczkowy nr 7 (2007)
Decise e affettuoso na wiolonczelę solo (2007)
CALLED BACK. Sacrificial Chanting and Playing to ANNA na głosy śpiewane i orkiestrę smyczkową (2008)
hyMMny na orkiestrę symfoniczną (2009-2010)
„Dla Ciebie Oni Śpiewają i Tańczą“ Kwartet smyczkowy nr 8 (2011-2012)
„Laetatus sum – Gorczycki in memoriam“ na orkiestrę kameralną (2013-2014)
TAO. V Symfonia – Koncert na orkiestrę (2016)
Polony Leszek, Lasoń Aleksander, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. „klł”, PWM, Kraków 1997
Bias Iwona, Aleksnader Lasoń. Portret kompozytora, Akademia Muzyczna w Katowicach, Katowice 2001
Thomas Adrian, Lasoń Aleksander, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 14, Macmillan Publishers Limited, London 2001
Emocja kontrolowana. Rozmowa z Aleksandrem Lasoniem, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 18, s. 12-13
Marcin Trzęsiok, Pełnia brzmienia i pełnia znaczenia. Rozmowa z Aleksandrem Lasoniem, „Ruch Muzyczny“ 2012 nr 7
Agnieszka Lewandowska-Kąkol, Lasoń Aleksander, w: Dźwięki, szepty, zgrzyty. Wywiady z kompozytorami, Wydawnictwo Fronda, Warszawa 2013
Start
O nas
Nasze projekty
Encyklopedia
Kalendarz wydarzeń
Nasze patronaty
Szukaj
