Mika Bogumiła
-
Muzykolog
muzykolog, teoretyk muzyki, socjolog muzyki; ur. 1965 w Chorzowie. Ukończyła Akademię Muzyczną im. K. Szymanowskiego w Katowicach w zakresie Teorii Muzyki (dyplom z wyróżnieniem w 1989 na podstawie pracy Klasyczność w IV symfonii Gustawa Mahlera ) i Kompozycji (u prof. Józefa Świdra, dyplom w 1992 na podstawie opery Mały Książe). W 1999 roku uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie socjologii muzyki na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach na podstawie dysertacji: Krytyczny koneser czy naiwny konsument. Socjologiczne studium publiczności muzycznej. W latach 2005-2009 realizowała grant indywidualny KBN na temat: Cytaty w muzyce polskiej XX wieku. W 2011 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim uzyskała stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie nauk o sztuce, specjalność: muzykologia.
Od 1989 roku pracuje w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Śląskiego w Cieszynie, od 1999 roku na stanowisku adiunkta. W latach 2003-2008 pełniła funkcję wicedyrektora Instytutu Muzyki ds. Naukowych i Artystycznych, a od września 2008 (obecnie drugą kadencję) pełni funkcję Prodziekana Wydziału Artystycznego ds. Naukowo-Artystycznych. Współpracowała ponadto z „Gazetą Wyborczą" - oddziałem w Katowicach (1990-1998), systematycznie komentując i recenzując wydarzenia artystyczne z dziedziny muzyki odbywające się na terenie Górnego Śląska (łącznie blisko 500 tekstów).
Uczestniczyła w kilkudziesięciu konferencjach naukowych w kraju (Warszawa, Łódź, Kraków, Gdańsk) i za granicą, m.in. w USA (Yale; Notre-Dame, IN), we Francji (Paryż -Sorbona), w Anglii (Londyn, Canterbury), we Włoszech (Uniwersytet Tor Vergata Roma), w Finlandii (Helsinki, Imatra), w Niemczech (Hannover, Schwerte), wygłaszając tam referaty na temat polskiej muzyki XX wieku. Brała czynny udział w międzynarodowych spotkaniach z zakresu Semiotyki Muzycznej w Imatrze i w Helsinkach (w latach 2002, 2003, 2004 i 2005). Główny obszar jej zainteresowań naukowych stanowią: muzyka XX wieku, socjologia muzyki i semiotyka muzyki. Wyniki swoich badań publikuje na łamach czasopism polskich („Ruch Muzyczny”, „De Musica”) i zagranicznych („Semiotica”). Jest ponadto autorką książek i współredaktorem prac zbiorowych.
Bogumiła Mika jest członkiem International Musicological Society (od 2002), Musical Signification Project (od 2002)oraz, od 2000 roku, członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich. Za działalność naukową została wielokrotnie uhonorowana Nagrodą Rektorską III, II i I stopnia.
aktualizacja: styczeń 2013 (ai)
Publikacje
książki
Krytyczny koneser czy naiwny konsument. Śląska publiczność muzyczna u końca XX wieku, Instytut Górnośląski, Katowice 2000
Musica Polonica Nova na Śląsku. Oddział Związku Kompozytorów polskich w Katowicach 1945-2003, [współautorstwo z Magdaleną Dziadek i Anną Kochańską], Związek Kompozytorów Polskich i Miasto Katowice, Katowice 2003
Muzyka jako znak (w kontekście analizy paradygmatycznej), Polihymnia, Lublin 2007
Cytaty w muzyce polskiej XX wieku. Konteksty, fakty, interpretacje, Musica Iagellonica, Kraków 2008
artykuły
Dopominając się o kontekstowy wymiar muzyki,, „De musica" - czasopismo internetowe PAN; http://free.art.pl/demusica/de_mus_7/07_03.html
Mahler i jego obecność w sztuce secesji, „Kwartalnik Polskiej Sekcji ISME” (International Society for Music Education), 1994, nr 3-4, s.25-52
Pieśni do słów Rabindranatha Tagore op.41 Karola Szymanowskiego: orientalizm czy europejskość?, „Górnośląski Almanach Muzyczny”, Katowice 1995, s.15-26
Bilans wydarzeń muzycznych na Śląsku w sezonie 1994-95, „Górnośląski Almanach Muzyczny”, Katowice 1995, s.73-88
Problemy wykonawcze współczesnej muzyki gitarowej na przykładzie kompozycji Edwarda Bogusławskiego „Concerto per chitarra e orchestra”, w:„Problemy wykonawcze muzyki współczesnej”(red. Irena Marciniak), Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Tadeusza Kotarbińskiego, Zielona Góra 1999
Autonomia, kanoniczność, jedność – porzucone paradygmaty muzyki. O roli mediów w promowaniu pluralizmu jako nowej jakości muzyki, w: Wyzwania pedagogiki medialnej – nowe perspektywy XXI wieku (red. Marek Sokołowski), Olsztyn 2001
„Nowoczesna szkoła – ponowoczesny uczeń”. Wychowanie do uczestnictwa w kulturze jako wyzwanie edukacyjne w erze globalizacji, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2001
Muzyka a pokolenie „X”(wizerunek młodego twórcy), w: Polska muzyka współczesna. Kierunki –idee- postawy (red. Daniel Kadłubiec, Magdalena Dziadek), Związek Kompozytorów Polskich Oddział w Katowicach, Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Katowice 2001
Liberalna wspaniałomyślność jako postawa odbiorcy muzyki w erze globalizacji, w: Muzykologia wobec przemian kultury i cywilizacji (red. Ludwik Bielawski, Katarzyna Dadak-Kozicka, Agnieszka Leszczyńska), Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa 2001
„Wydziedziczeni z muzyki” – o przystawaniu koncepcji kompetencji kulturowej Pierre’a Bopurdieu do współczesnych warunków edukacji w zakresie muzyki, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2002
Dylematy nauczania przedmiotu „sztuka”, w: Edukacja artystyczna wobec przemian społeczno-oświatowych (red.Lidia Kataryńczuk-Mania,Juliusz Karcz), Wydawnictwo Uniwersytetu Zielonogórskiego, Zielona Góra 2002
„Nauczyciel – mistrzem” o potrzebie wzorców osobowości dla współczesnej edukacji, w: Przemiany w naukach o wychowaniu – idee, koncepcje, rzeczywistość edukacyjna (red. Wiesława Korzeniowska), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2002
Koneser, miłośnik czy tylko konsument – pytania o współczesnego odbiorcę muzyki poważnej, w: Sztuka w poszukiwaniu sensu, (red. Rafał Chyżyński, Jadwiga Jasińska, Tadeusz Szkołut), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2002
Integracja muzyki i plastyki w przedmiocie „sztuka” – komplementarność sztuk czy wybiórczość idei, w: Integracja w edukacji. Dylematy teorii i praktyki, (red. Jan Jakóbowski, Anna Jakubowicz-Bryx), AB, Bydgoszcz 2002
Uniwersalizm muzycznego pogranicza: dzieło Szymanowskiego, w: Wokół kategorii narodowości, wielokulturowości i uniwersalizmu w muzyce polskiej (red. Alicja Matracka-Kościelny), Związek Kompozytorów Polskich, Stowarzyszenie Ogród Sztuk i Nauk, Warszawa-Podkowa Leśna 2002
Muzyka w świecie idei, Dwumiesięcznik Kulturalny „Opcje” nr 2 (49), kwiecień 2003, s.104-108
„Tęsknota za średniowieczem?..." - trudności nauczania muzyki w dobie globalizacji, w: Wokół dydaktyki problemowej, (red. Wojciech Kojs przy współudziale Łucji Dawid), Uniwersytet Śląski Filia w Cieszynie, Cieszyn 2003
„Klasyczność" jako kategoria porządkująca udział tradycji w wychowaniu muzycznym, w: Folklor i folkloryzm w edukacji i wychowaniu, (red. Helena Danel-Bobrzyk, Jadwiga Uchyła-Zroski), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2003
Edukacyjne uwarunkowania uczestnictwa w kulturze, w: „Bytomskie Zeszyty Pedagogiczne", (red. Feliks Bocian), Kolegium Nauczycielskie w Bytomiu nr 7, Bytom 2003
Advertisement/ commercial as a text eliminating oppositions, Semiotica" 150-1/4, 2004, s. 491-514
Więziotwórczy wymiar pieśni religijnej na Śląsku - od tradycji po współczesność, w: Pieśń religijna na Śląsku. Stan zachowania i funkcje w kulturze (red. Krystyna Turek, Bogumiła Mika), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004
Karnawał op. 9 Roberta Schumanna jako muzyka znaczeń, w: Muzyka fortepianowa XIII, Seria: Prace Specjalne: 63, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku, Gdańsk 2004
Wpływ muzyki popularnej na percepcję muzyki artystycznej u młodzieży, „Bytomskie Zeszyty Pedagogiczne" 8, Bytom 2004, s. 72-76
Sonaty barokowe - wprowadzenie, w: Sonaty barokowe. realizacja figuracji, ornamentyki i basso continuo (skrypt), Kolegium Nauczycielskie w Bytomiu, Bytom 2004
Cytat muzyczny w XX wieku – polska identyfikacja, europejski kontekst, „Forum Muzykologiczne” 2004 nr 1, Warszawa 2004, s. 93-102
Kreatywność w edukacji wybitnych muzyków – z analiz materiałów biograficznych, w: Edukacja kreatywna (red. Ewa A. Zwolińska), Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz 2005
Śląska Orkiestra Kameralna, w: Filharmonia Śląska 1945-2005. (Księga jubileuszowa, red. Karol Bula), Katowice 2005
Edukacja jako „przemoc” w służbie rozumienia muzyki (na marginesie rozważań nad edukacją liberalną),, „De musica” – czasopismo internetowe PAN (red. Michał Bristiger), Warszawa Poznań, 2005, vol. X.http://free.art.pl/demusica/de_mu_10/10_09.html
Narracyjność czy nawigacja - wpływ nowych mediów na pojmowanie rzeczywistości świata artystycznego, w: Edukacja artystyczna wobec przemian w kulturze (red. Wiesława Limont, Kamila Nielek-Zawadzka), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Rola rodziny w rozwoju zdolności wybitnych muzyków (z analiz materiałów biograficznych), w: Rodzina – historia i współczesność. Studium monograficzne (red. Wiesława Korzeniowska i Urszula Szuścik), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2005
Wpływ muzyki popularnej na odbiór muzyki artystycznej przez młodzież, w: Nowe trendy w edukacji muzycznej (red. Andrzej Białkowski), Wydawnictwo Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2005
Sposoby użycia cytatu muzycznego jako strategia interstylistyczna, w: Witold Lutosławski – osoba i dzieło. Style muzyczne – konteksty historyczno-kulturowe, „Forum Muzykologiczne”, Sekcja Muzykologów Związku Kompozytorów Polskich, Warszawa 2005
Maryja Jasnogórska inspiracją polskiej muzyki religijnej XX wieku, w: Zwycięstwo przychodzi przez Maryję (red. Zachariasz S. Jabłoński OSPPE. Ks. Teofil Siudy), Polskie Towarzystwo Mariologiczne, Częstochowa 2006
„Psalmy Dawida” Edwarda Bogusławskiego, w: Polska muzyka religijna między epokami i kulturami (red. Krystyna Turek i Bogumiła Mika), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006
Strategia „cytowania” jako zabieg interstylistyczny i jej miejsce w stylu późnym (na przykładzie twórczości kompozytorów polskich), w: Styl późny w muzyce, literaturze i kulturze, tom 2, (red. Ewa Borkowska i Eugeniusz Knapik), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006
Strategie intertekstualne w „Ewokacjach na fortepian i orkiestrę smyczkową” Józefa Świdra, Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki w Gdańsku, Gdańsk 2007
The Phenomenon of the Personality or the Phenomenon of the Reception? - the examples of Polish composers Wojciech Kilar and Henryk Mikolaj Gorecki, in: 39th International Baltic Musicological Conference "The 20th Century and the Phenomenon of Personality in Music" dedicated to the 100th anniversary of composer Jânis Ivanovs (1906 - 1983), Latvian Composers Union and Musica Baltica, Ryga 2007
Pieśń Bogurodzica w funkcji cytatu w muzyce polskiej XX wieku, w: Donum Natalicum studia Thaddaeo Przybylski Octogenario Dedicata, (red. Zofia Fabiańska, Alicja Jarzębska i Andrzej Sitar), Musica Iagellonica, Kraków 2007
Kategoria "nowości" i jej przydatność dla muzyki (na bazie rozważań Dahlhausa),, Muzykalia II – 2008, http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/mika_muzykalia_2A.pdf
Muzyczne związki z tradycją, w: Przestrzenie recepcji muzyki współczesnej, (red. Barbara Literska, Rafał Ciesielski), Uniwersytet Zielonogórski , Zielona Góra 2008
Czy muzyka poważna musi być poważna?, w: Oblicza humoru, Tom II (red. Wojciech Świątkiewicz, Maria Świątkiewicz-Mośny, Weronika Ślęzak-Tazbir), Polskie Towarzystwo Socjologiczne, Wrocław 2008
Use of Quotation as a Musical Gesture, w: Music, senses, body: proceedings from the 9th International Congress on Musical Signification (Roma 19-23.09.2006), (ed. by Dario Martinelli), Acta Semiotica Fennica XXXII, Imatra 2008
Wartość muzyki a kompetencja muzyczna, w: Wartości w muzyce. Studium monograficzne, tom. 1 (red. Jadwiga Uchyła-Zroski), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008
Anti-Optimistic or Allusive? - Polish Art Music after 1968, w: Musikkulturen in der Revolte. Studien zu Rock, Avantgarde und Klassik im Umfeld von "1968", (hg.: Beate Kutschke), Franz Steiner Verlag, Stuttgart 2008
Reception of Music as a Cultural Process, w: Interdisciplinary Studies in Musicology 7: Music as a Medium of Communication, (ed. Danuta Jasińska and Piotr Podlipniak), Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2008
Suplikacje "Święty Boże" i ich muzyczny rezonans, w: Muzyka religijna - między epokami i kulturami, t.1, (red. Krystyna Turek, Bogumiła Mika), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008
Kategoria „nowości” a zagadnienie przemian gatunkowych w muzyce (wedle Dahlhausa),, Muzykalia III – 2008 http://www.demusica.pl/pdf/mika_muzykalia_3.pdf
Bogurodzica – as an Archetype for Polish Art Music of the 20th Century, w: Principles of music composing: Musical Archetypes, Vilnius 2008
Musical quotation as a play of intertextuality, w: Global Signs, (ed. Eero Tarasti), Acta Semiotica Fennica XXIX, Helsinki-Imatra 2008
Pieśń "Boże coś Polskę" w funkcji cytatu w polskiej muzyce artystycznej XX wieku, w: Muzyka religijna - między epokami i kulturami, tom II (red. Krystyna Turek, Bogumiła Mika), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009
„Muzyczni emigranci”,, „Musica Judaica”, Muzykalia 2009 http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/mika_muzykalia_7_judaica2(2).pdf
Muzyka, która ocala.....[Film „We want the light”],, „Musica Judaica”, Muzykalia 2009, czasopismo internetowe PAN. http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/mika2_muzykalia_7_judaica2.pdf
Narration or Escapism? Memories of 1968 in Polish Art Music, w: Poetics and Politics of Place in Music, (ed. Ruta Stanevičiūtė and Lina Navickaitė-Martinelli), Lithuanian Composers Union, Vilnius, Umweb Publications, Helsinki 2009
Społeczne determinanty odbioru sztuki, w :Wartości w muzyce. Wartości kształcące i kształtowane u studentów w toku edukacji szkoły wyższej, tom. 2, (red. Jadwiga Uchyła-Zroski), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009
Międzynarodowa konferencja “The Impact of Nazism on Musical Development in the 20th Century”,, „Musica Judaica”, Muzykalia 2009, http://www.demusica.pl/cmsimple/images/file/mika3_muzykalia_7_judaica2.pdf
Od realizacji idei programowości ku obietnicy płynącej z muzyki przeszłości dla przyszłości, czyli cytat w gatunku symfonii XIX i XX wieku (wybrane przykłady), w: „De Musica” nr XIII, czasopismo internetowe PAN [www.demusica.pl/cmsimple/images/file/mika_de_musica_XIII_2009], 2009
Stosunek krytyki muzycznej do wydarzeń 1968 roku, w: Krytyka muzyczna. Teoria, historia, współczesność, (red. Michał Bristiger, Rafał Ciesielski, Barbara Literska, Jolanta Guzy-Pasiak), Zielona Góra 2009
Anwesend – abwesend. Zur Rezeption der Musik Alfred Schnittkes in Polen, w: Alfred Schnittke -- Analyse, Interpretation, Rezeption (essay collection), (ed. Amrei Flechsig and Christian Storch), Georg Olms Verlag, Hildesheim – Zürich – New York 2010
Mieczysław Weinberg (1919-1996) i jego muzyka na łamach czasopisma „Tempo”, w: Krytyka muzyczna III, czasopismo internetowe PAN [www.demusica.pl/cmsimple/images/file/krytyka_3_mika.pdf], 2010
Muzyka w muzyce” w twórczości Józefa Świdra, w: Sacrum i Profanum w muzyce wokalnej i instrumentalnej, (red. Marlena Pietrzykowska i Grzegorz Rubin), Bydgoszcz 2010
„Nowość” i jej wartość w muzyce, czyli podążając tropem Dahlhausa…, w: Wartości w muzyce. Zarys współczesnych kierunków badań nad wartościami w muzyce, t. 3, (red. Jadwiga Uchyła-Zroski), Katowice 2010
Inspiracje maryjne w twórczości Józefa Świdra, w: Kultura Muzyczna na Śląsku, Katowice 2011
Kategoria „nowości” w polskich dyskusjach awangardowych przełomu lat 60. i 70. XX wieku publikowanych na łamach „Ruchu Muzycznego”, w: „Aspekty Muzyki” t. 1, Gdańsk 2011
Marian Repertoire in the Polish Art Music of the 20th Century. From Inspiration to Principal Composing, w: Principles of Music Composing: Sacred Music, Vilnius 2011
Obecny – nieobecny. O recepcji muzyki Alfreda Schnittke’go w Polsce, w: Krytyka muzyczna V, czasopismo internetowe PAN [www.demusica.pl/cmsimple/images/file/krytyka_5_mika.pdf], 2011
Wokół stylistyki i recepcji najnowszej muzyki kompozytorów środowiska katowickiego, w: Tradycje śląskiej kultury muzycznej, t. XII, (red. Anna Granat-Janki i zespół), Wrocław 2011
Novelty in Polish Music Avant-Garde Discussions in the Late 1960s and Early 1970s, w: International Magazine for Music “New Sound”, t. 37, 2011
Analiza paradygmatyczno-syntagmatyczna w kontekście praktyki kulturowej, w: Analiza dzieła muzycznego. Historia. Theoria. Praxis (red. Anna Granat-Janki i zespół), Wrocław 2012
Mahler, “Secession style” and his Symphony No 4. Musical Topics Read Anew in the Light of Semiotics, w: International Conference on Music Semiotics in Memory of Raymond Monelle, conference proceedings, (ed. Nearchos Panos), Edynburg 2012
Musical quotations as nostalgic emblems. Art music in service of preservation of the national identity of Poland, w: Between nostalgia, utopia and realities, (ed. Vesna Mikić, Ivana Perković, Tijana Popović Mladenović and Mirjana Veselinović-Hofman), Belgrade 2012
W kontekście muzycznych skandali”. Horyzont oczekiwań słuchaczy wobec wartości w muzyce, w: Wartości w muzyce. Muzyka w środowisku społecznym, t. 4, (red. Jadwiga Uchyła-Zroski), Katowice 2012
W cieniu polityki. Muzyka Edisona Denisowa w świetle krytyki warszawsko-jesiennej, w: Krytyka muzyczna. Krytyka czy krytyki?, (red. Michał Bristiger, Rafał Ciesielski), Zielona Góra 2012
A Bridge between Two Worlds: The Founding Years of the Warsaw Autumn Festival, w: Twentieth-Century Music and Politics. Essays in Memory of Neil Edmunds, (ed. Pauline Fairclough), ASHGATE, Surrey 2013
edycje krytyczne, redakcje naukowe
Pieśń religijna na Śląsku. Stan zachowania i funkcje w kulturze, [współredakcja wraz z Krystyną Turek], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2004
Polska muzyka religijna - między epokami i kulturami, [współredakcja wraz z Krystyną Turek], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006
Muzyka religijna - między epokami i kulturami, t. I [współredakcja wraz z Krystyną Turek], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2008
Muzyka religijna - między epokami i kulturami, t. II [współredakcja wraz z Krystyną Turek], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2009
Muzyka religijna – między epokami i kulturami, t. III [współredakcja wraz z Krystyną Turek], Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2012
recenzje, komentarze, sprawozdania
Śląskie pieśni ludowe ze zbiorów rękopiśmiennych Stanisława Wallisa, zebrala, wstępem i posłowiem opatrzyła Krystyna Turek, [recenzja książki], Zeszyty Chorzowskie, red. Z. Kapała, tom V, Chorzów 2001
Zawsze dużo komponowałem - rozmowa z profesorem Józefem Świdrem, „Śląsk" rok X, nr 2 (100), luty 2004, s. 59-61
Semiotyczne lato w Imatrze, „Ruch Muzyczny" rok XLVIII, nr 24, 28 listopada 2004, s. 12-14