kompozytor, pedagog i organista; ur. 17 października 1916, Sierpc; zm. 21 listopada 1998, Warszawa. Studiował w latach 1936-39 grę na organach u Bronisława Rutkowskiego w Konserwatorium Warszawskim, a po wojnie kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego (dyplom w 1951) w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi.

W pierwszych latach powojennych występował jako organista-wirtuoz oraz dyrygent chóralny, potem poświęcił się głównie pracy kompozytorskiej i pedagogicznej. W 1945 założył w Płocku Podstawową i Średnią Szkołę Muzyczną, której był dyrektorem i pedagogiem do 1949. Zajmował się też organizowaniem życia muzycznego na Mazowszu (m.in. zakładał chóry, nauczał dyrygentów). W latach 1949-59 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi. W 1954 rozpoczął również działalność pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie – od 1968 jako profesor. W latach 1963-69 był dziekanem Wydziału Kompozycji, Teorii i Dyrygentury, a w latach 1969-71 – rektorem warszawskiej uczelni.

Tadeusz Paciorkiewicz otrzymał wiele nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Ministra Obrony Narodowej (1968 i 1974), Nagrody Ministra Kultury i Sztuki (1969 i 1978), Nagrodę Państwową III stopnia (1969), Odznakę Zasłużonego Działacza Kultury (1972), Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za twórczość dla dzieci i młodzieży (1979) oraz Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich (1985). Został również odznaczony Krzyżem Kawalerskim, Oficerskim (1979) i Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (1997), Medalem Komisji Edukacji Narodowej, Medalem Za Zasługi dla Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego, Złotą Odznaką Honorową Za Zasługi dla Warszawy.

aktualizacja: 2002 (Zespół POLMIC)

Tadeusz Paciorkiewicz nigdy nie kokietował awangardy. Szedł zawsze własną drogą, która wiodła obrzeżami tradycji. Na Festiwalu „Warszawska Jesień” wykonano tylko dwa jego utwory, co - biorąc nawet pod uwagę meandry polityki repertuarowej Festiwalu - wskazuje na zachowawczy charakter muzyki Paciorkiewicza. W 1961 roku w programie „Warszawskiej Jesieni” znalazł się cykl pieśni Ciężar ziemi, w roku 1986 zaś II Kwartet smyczkowy. W komentarzu do tego drugiego utworu sam kompozytor napisał, że „środki formotwórcze stosowane w tym utworze są współczesne, co nie oznacza całkowitego zerwania z wielowiekowym dorobkiem w tej dziedzinie, a wyraża się troską autora o czytelność melodyczną (polifonia) i jasność harmoniczną”.

Zmarłego w 1998 roku Tadeusza Paciorkiewicza, swojego profesora w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, wspominał w "Ruchu Muzycznym” Zbigniew Bagiński, który studiował kompozycję w latach 1967-72: „Był to okres triumfalnych sukcesów nurtów radykalnych w muzyce, czas niepomyślny dla twórców nie poddających się owemu «terrorowi awangardy». Profesor Paciorkiewicz - jako artysta i jako pedagog - zachwytów dla coraz to nowych trendów nie podzielał. Stawiał na wartości, jakie pozostawiła nam w spadku muzyka przeszłości, w tym muzyka wielkich twórców XX wieku. Uczniom swoim zalecał studiowanie dzieł Bartóka, Hindemitha, Strawińskiego, ale również Bacha (Wariacje Goldbergowskie!), Beethovena. Niczego wszakże nie zabraniał. Presja czasów była bowiem silna - ten i ów próbował czasem zapuścić się w modne właśnie rejony (któż nie chciał być choć trochę nowoczesny w tych przed ponowoczesnych czasach). Profesor przyjmował te próby ze spokojem, bez zniecierpliwienia czy najmniejszego choćby śladu złości. Darzył nas, swoich studentów, zaufaniem. Wierzył, że odnajdziemy własną drogę, własny świat muzycznych wartości i nie próbował nas w tych poszukiwaniach wyręczać. Myślę dziś, że pogoda ducha Profesora, Jego serdeczny uśmiech, wyrozumiałość dla cudzych słabości, wewnętrzny spokój i zadowolenie z życia, które nie szczędziło Mu przecież trosk, kłopotów i niepowodzeń - brały się z wiary w trwałe wartości przekazane nam przez naszych wielkich poprzedników. Ta wiara objawiała się niezależnie od mijających trendów i mód, wyrażała się niezmiennością artystycznych ideałów”.

W 1991 roku odbył się koncert poświęcony twórczości Tadeusza Paciorkiewicza. "Zaszły już istotne zmiany w muzyce - «terror awangardy» odchodził zwolna w sferę wspomnień. Muzyka Profesora zabrzmiała wtedy bardzo świeżo, i to zarówno utwory dawniejsze, jak nowe, połączone - mimo różnic - wspólną nicią solidności warsztatowej, jasności wypowiedzi i umiłowania tradycji”.

Strona internetowa o kompozytorze: www.paciorkiewicz.pl 

• Wariacje na kwartet smyczkowy (1946)
• Sonata na organy (1946-47)
• Dziesięć pieśni kurpiowskich na chór mieszany (1948)
• Suita kurpiowska na małą orkiestrę symfoniczną (1948)
• Uwertura na wielką orkiestrę symfoniczną (1949)
• Z chopinowskich pieśni na chór mieszany (1949)
• Oda do młodości [wersja I], kantata na 4 głosy solowe, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną (1950)
• Sonatina na fortepian (1950)
• Kwintet na instrumenty dęte (1951)
• Improwizacja na harfę solo (1951)
• Koncert fortepianowy nr 1 (1951-52)
• Symfonia nr 1 (1953)
• Dziesięć pieśni śląskich na chór mieszany (1954)
• Koncert fortepianowy nr 2 (1954)
• Sonata na skrzypce i fortepian (1954)
• Koncert skrzypcowy (1955)
• Sonatina na dwoje skrzypiec (1955)
• Wycinanki z morskiej pianki, mała kantata na chór dziecięcy i kwintet dęty (1956)
• Symfonia nr 2 (1957)
• Fantazja na skrzypce i fortepian (1957)
• Legenda Warszawy, balet (1959)
• Cztery kaprysy (quasi una sonata) na klarnet i fortepian (1960)
• Kwartet smyczkowy nr 1 (1960)
• Ciężar ziemi [wersja I] na głos i fortepian (1960-61)
• Ojczyzna na chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1961)
• Ushiko, opera radiowa (1962)
• Melodie i rytmy na fortepian (1962-70)
• Muzyka na harfę i 5 instrumentów dętych (1963)
• Trio stroikowe (1963)
• Uwertura popularna na małą orkiestrę symfoniczną (1963)
• Panienka z okienka, opera (1964)
• Trio na flet, altówkę i harfę (1965-66)
• Muzyka na mezzosopran i orkiestrę smyczkową (1966)
• Adagio i Allegro na orkiestrę smyczkową (1966-67)
• Ciężar ziemi [wersja II] na sopran i orkiestrę (1967)
• Ligea, opera radiowa (1967)
• Koncert organowy nr 1 (1967)
• Divertimento na klarnet i fortepian * lub orkiestrę smyczkową (1968)
• Fantazja żołnierska na wielką orkiestrę dętą (1968)
• Fantazja gotycka na organy (1968)
• Improvvisazione na organy (1968)
• Postludium na organy (1969)
• Koncert na puzon i orkiestrę symfoniczną (1971)
• Mała suita na 4 waltornie (1971)
• Toccata nr 1 na organy (1971)
• Sześć miniatur na 4 puzony (1971-72)
• Kwintet fortepianowy (1972)
• De revolutionibus, oratorium na 4 głosy solowe, głos recytujący, chór mieszany, chór chłopięcy, organy koncertujące i wielką orkiestrę symfoniczną (1972)
• Missa brevis na chór mieszany i organy (1973)
• Duet koncertujący [wersja I] na klarnet i fortepian (1973)
• Duet koncertujący [wersja II] na altówkę i fortepian (1974)
• Sonata na wiolonczelę i fortepian (1974)
• Toccata nr 2 na organy (1975)
• Tryptyk na harfę solo (1975)
• Koncert na altówkę i orkiestrę (1975-76)
• Triptychon per organo (1976-77)
• Orfeusz w lesie, kantata na chór mieszany (1977)
• Muzyka kameralna na dwa kwartety dęte blaszane (1978)
• Ave Regina caelorum na chór mieszany (1978)
• Concerto alla barocco na klawesyn i małą orkiestrę symfoniczną (1978)
• Diptychos na organy (1978-80)
• Koncert na harfę, flet i orkiestrę smyczkową (1979-80)
• Preludia na kwintet dęty (1980)
• Oda do młodości, kantata na 4 głosy solowe, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną (1980-81)
• Kwartet smyczkowy nr 2 (1982)
• Koncert na obój i orkiestrę symfoniczną (1982)
• Andante na skrzypce i organy (1984)
• Koncert na dwoje skrzypiec i orkiestrę (1984)
• Litania polska na chór mieszany (1984)
• Trzy małe preludia i fugi na organy (1984-85)
• Tryptyk warszawski, 3 pieśni na chór mieszany (1985)
• Dwa chorały na organy (1985)
• Refleksje na trąbkę i organy (1987)
• Decet na kwintet dęty i kwintet smyczkowy (1987-88)
• Koncert na organy i orkiestrę smyczkową nr 2 (1987-88)
• Sonata na altówkę i fortepian (1987-88)
• Aria na altówkę i organy (1988)
• Kwintet fletowy (1988)
• Symfonia nr 3 (1989)
• Koncert na altówkę, organy i orkiestrę (1989-90)
• Sekwencja na organy (1990)
• Lauda Sion, dialogi na organy i harfę (1990)
• Ave Maria na chór mieszany i organy (1991)
• Koncert na wiolonczelę i zespół kameralny (1991)
• Andante calmato na wiolonczelę i organy (1991)
• Symfonia nr 4 (1992)
• Psalm 150 – Laudate Dominum na 5 głosów solo lub 5-głosowy chór mieszany i organy (1993)
• Kaprys na klarnet solo (1995)
• Andante na skrzypce i altówkę (1996)

Jaraczewska-Mockałło Krystyna, Tadeusz Paciorkiewicz. Katalog twórczości i bibliografia, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 1998

Peret-Ziemlańska Zofia, Tadeusz Paciorkiewicz - pożegnanie, w: W hołdzie zmarłym absolwentom i pedagogom Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 1999

Hanuszewska Mieczysława, Paciorkiewicz Tadeusz, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 18, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Mrygoń Adam, Paciorkiewicz Tadeusz, w: Encyklopedia Muzyczna PWM (część biograficzna pod red. Elżbiety Dziębowskiej), t. "n-pa”, PWM, Kraków 2002