Radko Piotr
-
kompozytor
kompozytor; ur. 29 kwietnia 1957, Kijany. Studiował kompozycję pod kierunkiem Edwarda Bogusławskiego w Akademii Muzycznej w Katowicach, którą ukończył w 1981. W latach 1981-1989 pracował jako asystent na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, wykładając przedmioty teoretyczno-muzyczne. Prywatne spotkania z Henrykiem Mikołajem Góreckim oraz Witoldem Lutosławskim wywarły istotny wpływ na dalszy rozwój muzyczny kompozytora.
W 1985 zadebiutował na Festiwalu „Warszawska Jesień” utworem Tren na wielką orkiestrę symfoniczną (1984). Jego utwory były wykonywane w wielu krajach Europy, a także w Japonii i Stanach Zjednoczonych. Kilka kompozycji zostało nagranych dla Polskiego Radia oraz utrwalonych na płytach kompaktowych.
Piotr Radko jest laureatem wielu konkursów kompozytorskich: w 1981 otrzymał I nagrodę na Konkurskie Młodych Związku Kompozytorów Polskich za Poemat kontemplacji na 8 instrumentów smyczkowych (1981), w 1988 – III nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Karola Szymanowskiego za Sonety na flet, klawesyn i instrumenty smyczkowe (1986), w 1991 – II nagrodę na Konkursie Młodych Kompozytorów im. Tadeusza Bairda za Epitafium-Metamorfozy na orkiestrę kameralną (1991), w 1993 – III nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Grażyny Bacewicz za Cantabile. Allegro con fuoco na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1993), w 1995 – II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim z okazji 50-lecia Związku Kompozytorów Polskich za Sinfoniettę na orkiestrę (1994), w 1997 – II nagrodę na Konkursie Kompozytorskim im. Karola Szymanowskiego w Warszawie za Studium na fortepian (1985). Ponadto otrzymał Nagrodę Artystyczną Wojewody Katowickiego (1989).
Od 1989 roku kompozytor zamieszkuje w Niemczech, prowadząc działalność kompozytorską i pedagogiczną. W 2008, z okazji wybrania miasta Essen na Kulturalną Stolicę Europy na rok 2010 (wraz z Zaglębiem Ruhry), katolicka parafia St. Barbara w Mülheim zwróciła się do kompozytora z zamówieniem z tej okazji utworu symfonicznego. W konsekwencji powstała kompozycja Festliche Mülheimer Konzertouwertüre na wielką orkiestrę. Prawykonanie odbyło się podczas uroczystego koncertu 11 marca 2010 w kościele St. Engelbert w Mülheim w obecności najwyższych wladz miejskich i kościelnych.
Od początku tworzenia kompozytor rozwija konsekwentnie własny język dźwiękowy na bazie skonstruowanych skal, przy czym melodyka i harmonia, jako glówne środki wyrazu, pełnią dominujacą rolę.
Piotr Radko jest członkiem zwyczajnym Związku Kompozytorów Polskich.
aktualizacja: 2003 (Małgorzata Kosińska), 2018 (Izabela Zymer), 2021, 2022, 2024 (Wiktoria Antonczyk)
Strona internetowa kompozytora: www.piotr-radko.com
Twórczość
Piotr Radko buduje i opiera swą postawę estetyczną i muzykę na głębokim poszanowaniu europejskiej spuścizny kompozytorskiej, zafascynowany szczególnie epoką późnoromantyczną i ekspresjonizmem, zwłaszcza ówczesnymi osiągnięciami na polu harmoniki, instrumentacji, rozwiązań fakturalnych i polifoniczno-kontrapunktycznych.
W indywidualny sposób przetwarza na gruncie symfoniki, która stanowi domenę poczynań Piotra Radki, dość wspomnieć o Trenie, obu Symfoniach czy Sinfonietcie, inspiracje i wzorce czerpane z dorobku takich mistrzów, jak Sergiusz Rachmaninow, Richard Strauss, Max Reger, Gustav Mahler czy z pełną jawnością Aleksander Skriabin, któremu dedykowana została Kantylena (2007) na orkiestrę symfoniczną, a ku któremu prowadzi także oczywisty wektor w przeznaczonym na orkiestrę smyczkową (2008) Poemacie ekspresji.
Istotny punkt odniesienia wyznacza Radce również pierwszy okres twórczości Arnolda Schönberga. Ich doświadczenia konstrukcyjne podejmuje Radko subiektywnie także w kameralistyce, interesuje go silnie tamten świat kompozytorski i etos dzieł jako składnik oraz współczynnik muzycznego światopoglądu artysty o wiele dekad młodszego, znającego już dążenia i procedury kompozytorskie zarówno kolejnych awangard jak i nurtów postmodernizmu, nie utożsamia się wszakże ani z jednym, ani z drugim traktem historycznym.
Mimo wyrazistego, chciałoby się rzec: romantyzującego tonu, dramatyzmu, wzniosłości i patosu dzieł, dba kompozytor o ścisłość formy i – jak powiada – o „harmoniczną tożsamość języka dźwiękowego”.
Ambicją artysty jest od zarania pracy twórczej maksymalne i logiczne wykorzystywanie wprowadzanej materii motywiczno-harmonicznej, precyzja narracji w skali tak mikrostruktur, jak i makro-formy, przy czym siła wyrazu kształtowanego wielokierunkowo w toku ewolucyjnych metamorfoz motywicznych i tematycznych punktów wyjścia nie przyjmuje tu charakteru programowo-literackiego, ale pozostaje w granicach konstrukcyjnego rygoru jako muzyka „absolutna”, chociaż słyszymy, iż owa muzyczna samoistność pulsuje bogatymi podtekstowymi przesłaniami duchowymi, które niekiedy dało by się – i pragnęło – bez trudu dookreślić słowem czy tytułem.
Autor wszakże, wierny sobie, trwa przy nazwach czysto muzycznych, czerpanych z terminologii profesjonalnej, unikając „psychologizowania” i „malowania”, starając się natomiast dopisać i przydać własne, specyficzne treści oraz pomysły kompozycyjne, fakturalne i formalne do zakresów wyznaczonych tradycjami (również neostylistycznymi) symfonii, koncertu instrumentalnego, sonaty czy wariacji. Świadom metod twórczych Beli Bartóka czy Oliviera Messiaena, a także poszukiwań późnego Skriabina – niezależnie od gatunku muzycznego i obsady instrumentalnej systematyzuje Radko materię dźwiękową (bez wykraczania jednak ku jakimkolwiek „poza-nutowym” artykulacjom sonorystycznym) według trzech skal „bazowych”, służących formowaniu pionów od strukturalnych drobin po wielodźwiękowe akordy. Skale owe są też przydatne w budowaniu przebiegów linearnych.
W drukowanym komentarzu autora towarzyszącym prawykonaniu Kantyleny przez Orkiestrę Filharmonii Śląskiej, po wskazaniu na fascynację Skriabina Chopinem, a można by tu wzbogacić galerię ważnych dla Radki źródeł o Szymanowskiego urzeczonego w pewnej fazie właśnie Rosjaninem, czytamy wyznanie oświetlające nie tylko Kantylenę, lecz także niektóre inne kluczowe opusy Piotra Radki; akcentuje on mianowicie maksymalne schromatyzowanie systemu dur-moll i jego przekroczenie zwłaszcza w ostatnich sonatach na fortepian w kierunku „śmiałych i oryginalnych rozwiązań harmonicznych”, które podobnie jak Skriabinowski sposób ewolucyjnego rozwijania konstrukcji dźwiękowych i paleta rodzajów ekspresji stanowiły korzenie mentalnościowe i technologiczne określające wspomnianą partyturę, jest zaś ona niewątpliwie charakterystycznym przykładem czytelnej i rozpoznawalnej już nie tylko analitycznie, lecz również słuchowo, właściwej Radce dźwiękowości, wyrazowości i składni kompozytorskiej.
Ryszard Gabryś
Kompozycje
- Invocatio et Psalmus na pięć instrumentów smyczkowych (1983)
- Sonata na fortepian nr 1 (1983-84)
- Tren na wielką orkiestrę symfoniczną (1984)
- Epitafium-Metamorfozy na orkiestrę kameralną (1991)
- Cantabile. Allegro con fuoco na skrzypce, wiolonczelę i fortepian (1993)
- Introdukcja. Allegro barbaro na kontrabas z fortepianem (1993)
- Sinfonietta na orkiestrę (1994)
- Pięć utworów na fortepian (1996)
- Symfonia nr 2 na orkiestrę (1998)
- Sonata na fortepian nr 2 (1998-99)
- Koncert na kontrabas i orkiestrę (2000)
- Cztery bagatele na skrzypce i fortepian (2000)
- Sześć utworów na fortepian (2002)
- Postscriptum na orkiestrę smyczkową (2003)
- Sonata na wiolonczelę i fortepian (2004)
- Kantylena na orkiestrę symfoniczną (2005-2006)
- Siedem miniatur na fortepian (2006)
- Poemat ekspresji na 13 instrumentow smyczkowych (2007)
- Adagio na orkiestrę symfoniczną (2008)
- Festliche Mülheimer Konzertouvertüre na orkiestrę symfoniczną (2009)
- Medytacja wielkanocna na orkiestrę smyczkową (2010)
- Largo na klarnet i kwartet smyczkowy (2011)
- Osiem utworów na fortepian (2011)
- Preludia na fortepian (2011-2013)
- Sonatina na flet i fortepian (2012)
- Scherzo na obój i fortepian (2012)
- Temat z wariacjami na klarnet i fortepian (2012)
- Humoreska na fagot i fortepian (2012)
- Sonatina na skrzypce i fortepian (2013)
- Legenda na altówkę i fortepian (2014)
- Nokturn na wiolonczelę i fortepian (2014)
- Pieśń bez słów na fortepian (2014)
- Małe studia na fortepian (2015)
- Suita romantyczna na kwartet smyczkowy (2016)
- Rondo concertante na orkiestrę symfoniczną (2017)
- Elegia na fortepian (2018)
- Intermezzo na fortepian (2019)
- Adagio II na orkiestrę symfoniczną (2019)
- Sonata na fagot i fortepian (2020)
- Sentymentalny walc na fortepian (2020)
- Vocalise na chór a cappella (2021)
- Nokturn na fortepian (2021)
- Scherzo na fortepian (2022)
- Quo Vadis na orkiestrę smyczkową (2022)
- Epitafium na klarnet i fortepian (2023)
- Epitafium II na fortepian (2024)
Literatura
Blechert Bożena, Tradycja i nowatorstwo w „I Sonacie fortepianowej” Piotra Radko, w: VII Międzynarodowa Sesja Naukowa „Muzyka fortepianowa”, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 1987
Bauman-Szulakowska Jolanta, Dziadek Magdalena, Turek Krystyna, Utwory i publikacje członków katowickiego oddziału ZKP, Związek Kompozytorów Polskich – Oddział w Katowicach, Katowice 1994