kompozytor i pedagog; ur. 21 marca 1936, Piekary Śląskie; zm. 3 grudnia 2004, Kraków. W latach 1963-68 studiował kompozycję pod kierunkiem Krzysztofa Pendereckiego oraz teorię muzyki w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie, którą ukończył z wyróżnieniem.

Laureat wielu konkursów kompozytorskich, m.in. Międzynarodowego Konkursu Fundacji „Gaudeamus” (1968), Konkursu im. Artura Malawskiego (1968, I nagroda), Międzynarodowego Konkursu „Komitetu Solidarności” w Skopje (1969), Konkursu im. Karola Szymanowskiego (1974, I nagroda). Trzykrotnie został wyróżniony na Międzynarodowej Trybunie Kompozytorów UNESCO w Paryżu: w 1974 – za utwór Neusis II na 2 zespoły wokalne, perkusję, wiolonczele i kontrabasy (1968), w 1979 – za utwór Divertimento na kameralną orkiestrę smyczkową (1978) oraz w 1990 – za III Kwartet smyczkowy (1988). W 1976 otrzymał Nagrodę Muzyczną Miasta Mönchengladbach, w 1979 – Nagrodę Miasta Krakowa, w 1981 – Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki, w 1984 – Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich, w 1989 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za twórczość dla dzieci, w 1990 – Nagrodę Fundacji im. Alfreda Jurzykowskiego w Nowym Jorku, w 1996 – Nagrodę Wojewody Krakowskiego, w 1997 – Nagrodę Fundacji Ruth i Ray Robinson „Excellence in Teaching”, w 1999 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, w 2000 – Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, w 2001 – Złoty Medal Ministra Obrony Narodowej „Za zasługi dla Obronności Kraju”.

Poza komponowaniem Marek Stachowski zajmował się pracą dydaktyczną. Od 1967 prowadził klasę kompozycji w Akademii Muzycznej w Krakowie, gdzie w latach 1993-99 oraz od 2002 pełnił również funkcję rektora. W 1981 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1975 wykładał kompozycję na Uniwersytecie w Yale, w 1978 – na letnich kursach w Durham, a od 1979 w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Prowadził także seminaria podczas Gaudeamus Music Week w 1979 i 1984 oraz kursy kompozytorskie w Rubin Academy of Music and Dance w Jerozolimie w 1987. W 1994 wygłosił cykl wykładów na uniwersytetach w Korei Południowej. Zasiadał w jury wielu międzynarodowych konkursów kompozytorskich i wykonawczych.

Strona internetowa o kompozytorze: www.marekstachowski.pl

Droga twórcza Marka Stachowskiego obrazuje jak w pigułce koleje losu muzyki polskiej w II połowie XX wieku. W 1963 roku, w czasie studiów u Krzysztofa Pendereckiego Marek Stachowski pisze I Kwartet smyczkowy o klasycznej niemal formie i neoklasycznej stylistyce. W „dorosłej” muzyce polskiej czas neoklasycyzmu minął wprawdzie już dość dawno i od kilku lat niepodzielnie rządzi sonorystyczna awangarda, ale i w twórczości rozwijającego się szybko studenta jej charakterystycne cechy wkrótce się pojawią. Tak jest choćby w następnym utworze na kwartet smyczkowy, Musica per quarttto d’archi z 1965 roku, w którym odnaleźć można echa Trenu ofiarom Hiroszimy, Polymorphii i Fluorescencji Pendereckiego. Warto jednak zwrócić uwagę, że idea sonoryzmu nie przybiera u Stachowskiego nigdy ekstremalnej postaci. Nietypowe sposoby artykulacji czy śmiałe efekty brzmieniowe w postaci klasterów, szmerów i skomplikowanych wielodźwięków łagodzone są zazwyczaj mniej lub bardziej tradycyjnymi układami harmonicznymi. Nowe środki są przez kompozytora traktowane jako środki właśnie, a nie jako cel sam w sobie.

Kulminacją sonoryzmu Marka Stachowskiego jest z pewnością Poème sonore z roku 1975 roku, ale jest to zarazem ostatni utwór „okresu sonorystycznego” w jego twórczości. Właśnie w połowie lat siedemdziesiątych następuje w niej wyraźny odwrót od haseł awangardy. Powstałe w roku 1978 Divertimento jest niemal manifestem „nowego klasycyzmu”. Ale znów trzeba zwrócić uwagę, że postawa Marka Stachowskiego nie jest ekstremalna. Wiele z wypracowanych w okresie sonorystycznym środków kompozytor zachowuje, łącząc je z elementami neotonalności i klasycznej polifonii. Muzyka Stachowskiego nie traci przy tym swoich charakterystycznych rysów: cechuje ją przejrzystość konstrukcji, elegancja brzmieniowa i wyrazisty nastrój. O preferencjach stylistycznych Stachowskiego wiele mówią trzy utwory zdradzające zainteresowania kompozytora kulturą śródziemnomorską: Choreia na orkiestrę symfoniczną (1980), Madrigali dell’estate na głos i trio smyczkowe (1984) i Ody safickie na mezzosopran i wielką orkiestrę symfoniczną (1985). Wszystkie tworzą niezwykle subtelny nastrój.

Przeczytaj również

O twórczości Marka Stachowskiego:

Leszek Polony, Piękno i prawda (z folderu kompozytorskiego PWM)

Kwartet smyczkowy nr 1 (1963)

Pięć zmysłów i róża na głos i 4 instrumenty (1964)

Musica da camera na flet, wiolonczelę, harfę i perkusję (1965)

Musica per quartetto d’archi (1965)

Najdzielniejszy z rycerzy, opera dla dzieci w 3 aktach na sopran, tenor, 2 barytony, bas, chór mieszany i orkiestrę (1965)

Musica con una battuta del tam-tam na orkiestrę (1966)

Ricercar 66 na organy koncertujące i orkiestrę kameralną (1966)

Sequenze concertanti na wielką orkiestrę symfoniczną (1968)

Neusis II na 2 zespoły wokalne, perkusję, wiolonczele i kontrabasy (1968)

Chant de l’espoir na głos recytujący, sopran, baryton, chór chłopięcy, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną (1969)

Irisation na wielką orkiestrę symfoniczną (1969-70)

Audition na flet, wiolonczelę i fortepian (1970)

Extensions na fortepian (1971)

Słowa... na głosy solo, chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną (1971)

Kwartet smyczkowy nr 2 (1972)

Musique solennelle na orkiestrę symfoniczną (1973)

Śpiewy thakuryjskie na chór mieszany i orkiestrę (1974)

Poème sonore na orkiestrę symfoniczną (1975)

Ptaki na sopran i instrumenty (1976)

Divertimento na kameralną orkiestrę smyczkową (1978)

Odys wśród białych klawiszy dla dzieci na fortepian (1979)

Quartetto da ingresso (1980)

Choreia na orkiestrę symfoniczną (1980)

Symfonia pieśni tęsknotą uświęconych na sopran, chór mieszany i orkiestrę (1981)

Amoretti na głos, lutnię i viola da gamba (1981-82)

Pezzo grazioso na kwintet dęty (1982)

Madrigali dell’estate na głos i trio smyczkowe (1984)

Capriccio per orchestra (1984)

Ody safickie na mezzosopran i wielką orkiestrę symfoniczną (1985)

Musique en quatre scènes na klarnet i kwartet smyczkowy (1987)

Concerto per violoncello ed orchestra d’archi (1988)

Jubilate Deo na chór mieszany i organy (1988)

Kwartet smyczkowy nr 3 (1988)

Chamber Concerto na flet, klarnet, skrzypce, wiolonczelę, perkusję i fortepian (1989)

Magiczne kuranty, muzyczna baśń dla dzieci (1989)

Z księgi nocy I, II, III na orkiestrę symfoniczną (1990-2000)

Sonata per archi (1991)

Tre intermezzi per trio d’archi (1993-94)

Musica festeggiante per quartetto d’archi (1995)

Quodlibet per trio a fiato (1995)

Tastar e canzona per violoncello e pianoforte (1996)

Cinq petites valses na fortepian (1997-98)

Jeu parti na skrzypce i fortepian (1998)

Sinfonietta per archi (1998)

Concerto per viola ed orchestra d’archi (1998)

Recitativo e la preghiera [wersja I] na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (1999)

Adagio ricordamente [wersja I] na wiolonczelę i fortepian (1999)

Vivat Maj! 3 Maj! na chór mieszany a cappella (1999)

Marsz wolności na chór mieszany a cappella (1999)

Trio na klarnet, wiolonczelę i fortepian (1999-2000)

Recitativo e la preghiera [wersja II] na wiolonczelę i fortepian (2000)

Campanae Cracovienses na 25 dzwonów krakowskich kościołów (2000)

Kwartet smyczkowy nr 4 „Quando resta l’estate” (2001)

Trzy interludia na klarnet i fortepian (2001)

Felicitamento na kwartet smyczkowy (2001)

Concertino claricellato na klarnet, wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (2001)

Adagio ricordamente [wersja II] na wiolonczelę i orkiestrę smyczkową (2001)

Concerto per percussioni ed orchestra (2002)

Miroir du Temps (Hommage à Olivier Messiaen) na skrzypce, klarnet, wiolonczelę i fortepian (2002-2003)

Polony Leszek, Twórczość Marka Stachowskiego. Przyczynek do syntezy, w: Muzyka polska 1945-1995 (red. Krzysztof Droba, Teresa Malecka, Krzysztof Szwajgier), Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 1996

Słuchacz nie jest mi obojętny, - Marek Stachowski odpowiada na pytania Ewy Gajkowskiej, Ruch Muzyczny 1996 nr 12, s. 10-13

Thomas Adrian, Stachowski Marek, w: The New Grove Dictionary of Music and Musicians. Second Edition (ed. Stanley Sadie), vol. 24, Macmillan Publishers Limited, London 2001

Płoskoń Kazimierz, Marek Stachowski. Katalog tematyczny utworów, Akademia Muzyczna w Krakowie, Kraków 2004

Polony Leszek, Wspomnienie o Marku Stachowskim, "Ruch Muzyczny" 2005 nr 1, s. 6-7

Bilica Krzysztof, Wspominając Marka Stachowskiego, "Ruch Muzyczny" 2009 nr 26, s. 30-31