Vogel Beniamin
-
muzykolog
muzykolog; ur. 5 maja 1945, Biała Woda (Kazachstan). Muzykologię studiował na Uniwersytecie Warszawskim w latach 1968-1973. W 1973 roku uzyskał tytuł magistra na podstawie pracy pt. Przemysł muzyczny w Królestwie Polskim 1815-1830. W tym samym roku rozpoczął pracę w Instytucie Muzykologii UW i otworzył przewód doktorski. Doktoryzował się w 1977 roku, przedstawiając dysertację Instrumenty muzyczne w kulturze Królestwa Polskiego 1815-1914 przygotowaną pod kierunkiem Andrzeja Chodkowskiego. Praca ta wyróżniona została Nagrodą Rektora Uniwersytetu Warszawskiego w roku 1977.
Wykładał w Instytucie Muzykologii UW od 1978 do 1994. W tych latach był również rzeczoznawcą Ministerstwa Kultury i Sztuki w zakresie zabytkowych instrumentów muzycznych. Był także kierownikiem Stacji Naukowo-Badawczej w Bydgoszczy w latach 1981-89 oraz kustoszem Działu Fortepianów w Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku koło Kalisza w latach 1986-92. W 1986 (od stycznia do maja) przebywał na stypendium naukowym w Polish Studies Center w Bloomington (Indiana University, USA). Habilitował się w 1988 roku, przedstawiając rozprawę Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od połowy XVIII wieku do II wojny światowej, za którą w 1990 roku otrzymał indywidualną Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej III stopnia. W 1992 roku przebywał na półrocznym stypendium naukowym w Institute for Advanced Studies in the Humanities w Edynburgu (Szkocja). Od 1997 roku związał się zawodowo (w stopniu docenta) z Instytutem Muzykologii i Historii Sztuki Uniwersytetu w Lundze (Szwecja). Od 2003 roku, aż do przejścia na emeryturę w 2010 roku wykładał na Uniwersytecie Szczecińskim, w Katedrze Edukacji Artystycznej.
Za osiągnięcia związane z ochroną zabytkowych instrumentów muzycznych w Polsce otrzymał w 1987 roku Nagrodę zespołową Ministra Kultury i Sztuki. W tym samym roku otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia za ekspertyzę Podstawowe uwarunkowania dostępu dzieci i młodzieży do kultury muzycznej.
Jest członkiem Związku Kompozytorów Polskich od roku 1977, American Musical Instrument Society od roku 1990, Svenska Samfundet för Musikforskning od roku 1995 i Związku Polskich Artystów Lutników od 2008 roku. W latach 2007-2011 był także członkiem Rady Programowej Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina. Od października 2013 roku jest członkiem honorowym Stowarzyszenia Polskich Stroicieli Fortepianów. Jako wybitny instrumentolog i historyk instrumentów muzycznych Beniamin Vogel został zaproszony do współpracy przy tworzeniu portalu Instytutu Muzyki i Tańca Fortepian w zbiorach polskich (2015), dla którego napisał większość materiałów o unikatowych eksponatach z XIX i początków XX wieku.
aktualizacja: październik 2015 (wa)
Twórczość
Publikacje
książki
Instrumenty muzyczne w kulturze Królestwa Polskiego. Przemysł muzyczny w latach 1815-1914, PWM, Kraków 1980
Kolekcja zabytkowych fortepianów Filharmonii Pomorskiej, Filharmonia Pomorska, Bydgoszcz 1980
Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich do II wojny światowej, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1988
Vogel Benjamin, Gołos Jerzy, Kobus Zenon , Instrumenty muzyczne, część 1: Instrumenty klawiszowe, w: Słownik terminologiczny zabytków, zeszyt 3, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1991
Polskie fortepiany XIX-XX w. Kolekcja Muzeum Historii Przemysłu w Opatówku, Muzeum Historii Przemysłu, Opatówek 1994
Fortepian polski. Budownictwo fortepianów na ziemiach polskich od poł. XVIII w. do II wojny światowej, [poprawiona i poszerzona wersja pracy habilitacyjnej], Historia muzyki polskiej, tom X, Sutkowski Edition, Warszawa 1995
Słownik lutników działających na historycznych i obecnych ziemiach polskich oraz lutników polskich działających za granicą do 1950 roku, Wydawnictwa Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2007
artykuły
Fortepiany i idiofony klawiszowe w Królestwie Polskim w latach młodości Chopina, „Rocznik Chopinowski” IX, 1975, s. 38-69
Muzycy, muzykanci i muzykusy Księstwa Warszawskiego, „Muzyka” 1975 nr 2, s. 82-107
Klezmerzy Księstwa Warszawskiego, „Fołks-Sztyme” 1975 nr 43, s. 5
Zgromadzenie Organmistrzów i Fortepianmistrzów w Królestwie Polskim 1815-1918, „Muzyka” 1976 nr 4, s. 73-76
Instrumenty muzyczne dawnej Warszawy, „Ruch Muzyczny” 1978 nr 10, s. 3-5
Czy możemy uratować stare fortepiany?, „Ruch Muzyczny” 1978 nr 1, s. 3-5
Der Einfluss des professionellen auf den nicht professionellen Instrumentenbau in Polen, w: Studia instrumentorum musicae popularis VI, Musikhistoriska museet, Sztokholm 1979
Stan instrumentarium muzycznego w Polsce, w: Materiały z Kongresu Upowszechnienia Kultury Muzycznej, PWN, Warszawa 1979
Konserwacja czy remont, „Ruch Muzyczny” 1979 nr 6, s. 6-7
Salzburg Seminar in American Studies, „Ruch Muzyczny” 1979 nr 13, s. 15-16
Przemysł muzyczny w Królestwie Polskim 1815-1830, w: Szkice o kulturze muzycznej XIX w., red. Z. Chechlińska, tom IV, PWN, Warszawa 1980
Z problematyki badań nad historią budownictwa fortepianów w Polsce, w: Materiały z sesji pt. „Ochrona zabytkowych fortepianów i pianin oraz ich rola we współczesnym życiu muzycznym”, Filharmonia Pomorska, Bydgoszcz 1980
Przemysł muzyczny Warszawy w drugiej połowie XIX w., w: Kultura muzyczna Warszawy drugiej połowy XIX w., red. A. Spóz, PWM, Warszawa 1980
Zabytki zasługują na ochronę, „Ruch Muzyczny” 1980 nr 8, s. 173-175
Warszawskie fortepiany, „Stolica” 1980 nr 43-44, s. 12-13
Skalmieriusy... i co dalej? ...rak czy ryba?, „Ruch Muzyczny” 1980 nr 9, s. 17-18
W stylu zakopiańskim, „Ruch Muzyczny” 1981 nr 10, s. 19
Nieznani instrumentarze osiemnastowiecznego Wilna, „Ruch Muzyczny” 1981 nr 16, s. 19
Fortepiany, „Spotkania z zabytkami” 1981 nr 5, s. 45-48
To nie był fortepian Chopina, „Ruch Muzyczny” 1981 nr 13, s. 18-19
Fortepiany z Żelazowej Woli, „Ruch Muzyczny” 1982 nr 15, s. 18
Old Pianos in Contemporary Performance and Editorial Practice, w: Musica Antiqua. Acta Scientifica, Filharmonia Pomorska, Bydgoszcz 1982
Co dalej ze Stowarzyszeniem Stroicieli i Korektorów?, „Ruch Muzyczny” 1982 nr 2, s. 19
Szafa gra..., „Ruch Muzyczny” 1982 nr 3, s. 18-19
Skarby w chatce z pierników, „Ruch Muzyczny” 1982 nr 5, s. 19
Szafa gra... c.d., „Ruch Muzyczny” 1982 nr 10, s. 19
Kolekcjonerzy, pomóżcie!, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 8, s. 26
Cud nad Wisłą czyli instrumenty za dewizy, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 12, s. 8-9
Miłość i fortepian, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 14, s. 26-27
Turcy i... fortepian, „Ruch Muzyczny” 1983 nr 25, s. 23-24
Na zapleczu (Ekspertyza), „Ruch Muzyczny” 1984 nr 6, s. 5-7
Jak to pani Catalani szkód narobiła... (Z zapisków Chińczyka Jego Królewskiej Mości), „Ruch Muzyczny” 1984 nr 7, s. 22
Lutnik-metaloplastyk, „Ruch Muzyczny” 1984 nr 8, s. 26-27
Instrumenty za dewizy i złotówki, „Ruch Muzyczny” 1984 nr 12, s. 24
Duńskie polonika, „Ruch Muzyczny” 1984 nr 19, s. 16-17
Barokowe organy ze Swornigaci, „Ruch Muzyczny” 1985 nr 3, s. 24-25
Przemysł muzyczny Warszawy w dwudziestoleciu międzywojennym, „Muzyka” 1985 nr 3, s. 57-94
Jeszcze raz o dwóch nieznanych kompozycjach Chopina na eolipantalion, „Rocznik Chopinowski” XVII, 1985, s. 123-128
Ewidencja zabytkowych fortepianów w Polsce, w: „Muzyka Fortepianowa” VI, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 1985
Czy „żyrafa” była pianinem?, „Ruch Muzyczny” 1985 nr 8, s. 25
Instrumenty za dewizy po raz trzeci, „Ruch Muzyczny” 1985 nr 14, s. 25
Zaplecze materiałowo-ekonomiczne edukacji dzieci i młodzieży, w: Podstawowe uwarunkowania dostępu dzieci i młodzieży do kultury muzycznej, tom 1, Akademia Muzyczna w Warszawie, Warszawa 1986
„Instrumentarium” w Łodzi, „Ruch Muzyczny” 1986 nr 2, s. 23
Music City Bloomington, „Ruch Muzyczny” 1986 nr 12, s. 17-18
Music City Bloomington (2), „Ruch Muzyczny” 1986 nr 14, s. 21
Jak wiązać struny fortepianowe, „Ruch Muzyczny” 1986 nr 15, s. 22-24
Szafa gra... w USA (I), „Ruch Muzyczny” 1986 nr 16, s. 23-25
Głowa na kółkach, „Ruch Muzyczny” 1986 nr 20, s. 25-26
Szafa gra... w USA (II), „Ruch Muzyczny” 1986 nr 21, s. 24
15 lat Poljazzu, „Ruch Muzyczny” 1986 nr 23, s. 22-23
Fortepiany epoki Chopina a współczesna praktyka wykonawcza, „Rocznik Chopinowski” XVII, 1987, s. 129-133
Fortepiany tangentowe w Polsce, w: „Muzyka Fortepianowa” VII, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 1987
Muzealna prowincja, „Ruch Muzyczny” 1987 nr 8, s. 24-26
Instrument czy narzędzie muzyczne?, „Ruch Muzyczny” 1988 nr 2, s. 22-24
Firma Malko w Częstochowie, „Ruch Muzyczny” 1989 nr 7, s. 25-27
W stulecie The Metropolitan Museum of Art, „Ruch Muzyczny” 1990 nr 3, s. 6
Szafa gra noch einmal, „Ruch Muzyczny” 1990 nr 6, s. 6
Szafa gra… po szwedzku, „Ruch Muzyczny” 1990 nr 24, s. 5
Szafa gra… po szwedzku (2), „Ruch Muzyczny” 1990 nr 25, s. 6
Szafa gra… po szwedzku (3), „Ruch Muzyczny” 1990 nr 26, s. 6
Musical Instrument or Tool?, „Newsletter of the American Musical Instrument Society” XX, 1991 nr 2, s. 3-4
Instrumenty muzyczne na Warszawskiej Wystawie Muzycznej w 1888 r., „Muzyka” 1991 nr 3, s. 77-83
Włoscy fabrykanci strun w Warszawie, w: Recepcja wzorów włoskich w polskiej kulturze muzycznej. Oświecenie, „Prace Zakładu Powszechnej Historii Muzyki”, vol. 2, red. B. Vogel, Instytut Muzykologii UW, Warszawa 1991
Uwaga muzea i kolekcjonerzy: CIMCIM czeka!, „Ruch Muzyczny” 1991 nr 7, s. 8
Sound and technical possibilities of old pianos and their copies, w: Instrumenttenbau: Kopie oder Nachbau: Probleme und Tendenzen den Musikinstrumentbaus. Bericht über das 10. Symposium zu Fragen des Musikinstrumentenbaus: Michaelstein, 10.-11. November 1989, "Beihefte zu den Studien zur Aufführungspraxis und Interpretation" nr 12, Institut für Aufführungspraxis Michaelstein, Blankenburg 1992
The Piano as a Symbol of Burgher Culture in Nineteenth-century Warsaw, „The Galpin Society Journal” 1993 nr XLVI, s. 137-146
The Clavichord as an Instrument and as a Term in Polish Musical Culture, w: De Clavicordio. Proceedings of the International Clavichord Symposium. Magnano 1993, Istituto per i Beni Musicali in Piemonte 1994
Two Tangent Square Pianos in Poland, „Journal of the American Musical Instrument Society” 1994 nr XX, s. 84-89
Kulturhistoriska museets pianosamling, "Svensk Tidskrift för Musikforskning" 1994-1995, s. 147-164
Vogel Benjamin, Grzeluk Izydor , Harmonika z Nieborowa, „Ruch Muzyczny” 1995 nr 10, s. 26-28
Instrumentklenoder. De äldre klaveren, w: Spelglädje i Lundagard. 250 ar med Akademiska kapellet, red. G. Andersson, Lund University Press, Lund 1995
Chopin’s pianos / Fortepiany Chopina, „Studio” 1995 nr 5, s. 26-27
Polnisch-deutsche Kontakte im Bereich des Klavierbaus in der ersten Halfte des 19. Jahrhunderts, w: Deutsche Musik im Wegekreuz zwischen Polen und Frankreich: Zum Problem musikalischer Wechselbeziehungen in 19. und 20. Jahrhundert, red. Ch.-H. Mahling & Ch. Pfarr, Tutzing 1996
W Poznaniu czas się zatrzymał, „Ruch Muzyczny” 1997 nr 3, s. 33-35
The Story of the Wiszniewski Family, Piano Makers of Gdansk, w: „Muzyka Fortepianowa” XI, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 1998
Historic Keyboard Instruments of the Academic Orchestra in Lund, „The Galpin Society Journal” 1998 nr LI, s.154-169
Gdańsk Musical Instruments from the 17th and 18th Centuries in Scandinavia, w: Musica Baltica. Gdańsk and European Musical Culture, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 2000
Rudolph Friedrich Dalitz – Instrument Maker, Citizen, Man, w: "Organy i Muzyka Organowa" XI, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 2000
Pianos of Gdańsk until 1815, w: „Muzyka Fortepianowa” XII, Akademia Muzyczna w Gdańsku, Gdańsk 2001
Ciekawe uzupełnienia, „Spotkania z zabytkami” 2001 nr 11, s. 40
O historykach, tłumaczach i instrumentach muzycznych, „Ruch Muzyczny” 2002 nr 5, s. 30-32
Szafa gra... w Stanach, a i w Polsce również, „Ruch Muzyczny” 2002 nr 21, s. 27-30
Czy fortepian stołowy dzisiaj to jeszcze „lew salonowy”?, „Ruch Muzyczny” 2002 nr 26, s. 33-35
Z dziejów kaliskiego przemysłu fortepianowego - nie tylko Fibigerowie, w: Dziedzictwo przemysłowe Kalisza i regionu, Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddział w Kaliszu, Kalisz 2003
Szafa gra… w Albionie, "Ruch Muzyczny" 2003 nr 25 s. 30-33
Szafa gra... w Albionie, „Ruch Muzyczny”, 2003, nr 25 s. 30-33
Na tropie fagotu - z notatnika badacza, w: Muzyka wobec tradycji. red. Szymon Paczkowski, (Studia et Dissertationes Instituti Musicologiae Universitatis Varsoviensis, Seria B, t. XVI), Warszawa 2004
Fortepianmistrze Gdańska kontra fortepianmistrze Królewca w świetle wystaw przemysłowo-rzemieślniczych w XIX i na pocz. XX w., w: "Muzyka Fortepianowa" XIII, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2004
Instrumenty jako temat prac magisterskich, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 2, s. 35-36
Na tropie fagotu - z notatnika badacza, w: Muzyka wobec tradycji (pod red. Szymona Paczkowskiego), Studia et Dissertationes Instituti Musicologiae Universitatis Varsovien-sis, Seria B, t. XVI, Warszawa 2004
Orphicas - Genuine, Less Genuine and Fakes, „The Galpin Society Journal” LVII, May 2004, s. 19-45, 204-5
Gdańskie klawikordy i klawesyny w XVII-XVIII wieku, „Muzyka” 2004 nr 1, s. 79-101
Fortepianmistrze Gdańska kontra fortepianmistrze Królewca w świetle wystaw przemysłowo-rzemieślniczych w XIX i na pocz. XX w., w: Muzyka Fortepianowa XIII, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2004
Fortepian i muzyka fortepianowa na śląsku do 1945 roku, „Ruch Muzyczny” 2004 nr 26, s. 39-40
The young Chopin's Domestic Pianos, w: Chopin in Performance: History, Theory, Practice, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Warszawa 2004
Historia fortepianu, addenda i corrigenda, „Ruch Muzyczny” 2005 nr 17, s. 36-39
Instrumentarium muzyczne gdańszczan w II połowie XVIII w., w: Organy i Muzyka Organowa XIII, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2006
Pasje Zdzisława Szulca, „Ruch Muzyczny” 2006 nr 23, s. 38-39
Ważniejsze ośrodki lutnicze w dawnej Europie środkowej, w: V Międzynarodowe Sympozjum Lutnicze: Twórczość klasyków lutnictwa a współczesna sztuka lutnicza, 11-13 maja 2006 Poznań, Związek Polskich Artystów Lutników, Poznań 2006
Pole Stars, „The Strad” September 2006, s. 34-35
O ‘Magicznych dźwiękach’ i nieistniejącym instrumencie, „Ruch Muzyczny” 2006 nr 12, s. 41
„Psałterium utożsamiane z cytrą" - o historykach sztuki i instrumentach muzycznych, czyli o tym samym ad libitum, „Ruch Muzyczny” 2007 nr 7 s. 32-34
Vis-à-vis, czyli naprzeciw, „Ruch Muzyczny” 2007 nr 7, s. 40
Johann Werner Woge - gdański budowniczy klawesynów, w: Muzyka Fortepianowa XIV, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2007
"Na wierzbach zawiesiliśmy nasze... skrzypce". Rzecz o dawnych instrumentach, macewach, synagogach i klezmerach, "Muzyka" 2007, nr 2, s. 75-113
Szafa gra w... Stanach Zjednoczonych, czyli "Indiana Jones i zaginiona świątynia instrumentów", "Ruch Muzyczny" 2007 nr 17 s. 38-40
New Information About Orphicas, “The Galpin Society Journal” LX, 2007, s. 223-24
Szafa gra w krainie pomarańczy, “Ruch Muzyczny” 2008 nr 15 s. 32-3
Wojsko gra na fujarkach – czyli o naukowej pornografii, „Ruch Muzyczny” 2008 nr 6 s. 36-8
"Usłyszeć obraz" - nieprzyzwoity bubel, "Ruch Muzyczny" 2008 nr 3 s. 32-5
Instrumenty muzyczne w zbiorach Muzeum Narodowego w Szczecinie, "Studia Musicologica Stetinensis" 1, 2009 s. 171-89
Welsche-positive i inne „samograje” w domach Gdańszczan w drugiej połowie XVIII wieku, w: Organy i Muzyka Organowa XIV, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2009
"There on the willows we hung our”…violins: On Old Macewas, Synagogues and Klezmorim, "Muzykalia" VII/"Judaica" 2, 2009
Polsko-niemiecki dyskurs muzykologiczny i Dom Beethovena, “Ruch Muzyczny” 2009 nr 1 s. 31-2
Fortepian polski - addenda i corrigenda, "Studia Musicologica Stetinensis" 2, 2010 s. 111-53
Słownik lutników działających na historycznych i obecnych ziemiach polskich oraz polskich działających za granicą do 1950 r. - addenda i corrigenda, "Studia Musicologica Stetinensis" 2, 2010 s. 155-81
Klezmerzy Księstwa Warszawskiego, "Studia Musicologica Stetinensis" 2, 2010 s. 183-88
"New trumpets, sent out from Gdansk with two Mouthpieces, 1770 - 2" - on Wind Instrument Makers in Old Danzig, Musica Baltica. The Music Culture of Baltic Cities, ed. J. Woźniak, Gdańsk 2010
Already a piano but still a harpsichord. Transitional instruments between harpsichord and fortepiano, Von Mozart bis Chopin. Das Fortepiano 1770-1850. Symposium im Rahmen der 32. Tage Alter Musik in Herne 2007, ed. Chr. Ahrens & G. Klinke, München 2010
Wspaniałe kopie historycznych fortepianów. Teraz boisselot Liszta!, „Ruch Muzyczny” 2011 nr 26 s. 37-8
Fortepiany Marii Szymanowskiej, Polski Rocznik Muzykologiczny, Warszawa 2011, s. 93-109
W salonie Marii Szymanowskiej, „Ruch Muzyczny” 2011 nr 24 s. 31-2
Orfika księcia Józefa Poniatowskiego, "Muzyka" 2011 nr 1 s. 25-46
Skarby z Kamiennej Góry jeszcze raz..., „Ruch Muzyczny” 2011 nr 10 s. 33-5
Ewolucja konstrukcyjna fortepianu na ziemiach polskich w czasach Chopina, w: Muzyka Fortepianowa XV, Akademia Muzyczna, Gdańsk 2012
Źródła ikonograficzne w organologii - problem identyfikacji instrumentów, w: Z badań nad ikonografią muzyczną do 1800. Studia i materiały, t. 1, red. P. Gancarczyk, Warszawa 2012
Klawesyn Fryderyka Wielkiego, "Spotkania z Zabytkami" lipiec-sierpień 2012, nr 7-8, s. 39-42
Klawesyn Fryderyka Wielkiego niegodzien miejsca w warszawskim Zamku Królewskim?, „Ruch Muzyczny” 2012 nr 10, s. 35-7
Maria Szymanowska’s Grand Pianos, Annales - Centre Scientifique de l'Académie Polonaise des Sciences à Paris, vol. 14, 2012 s. 241-55
"Fortepian" królowej Marysieńki i bucik na dodatek, “Ruch Muzyczny” 2013 nr 18 s. 34-35
Piano: the main attraction of the Polish salon during the Maria Szymanowska time, Annales - Centre Scientifique de l'Académie Polonaise des Sciences à Paris, 2014 vol. 16, s. 125-141
Wirginał królowej Marysieńki, Studia Wilanowskie, 2014 t. 21, s. 187-200
edycje krytyczne, redakcje naukowe
Recepcja wzorców włoskich w polskiej kulturze muzycznej. Czasy saskie,, „Prace Zakładu Powszechnej Historii Muzyki”, vol. 1, Instytut Muzykologii UW, Warszawa 1991
Recepcja wzorców włoskich w polskiej kulturze muzycznej. Oświecenie,, „Prace Zakładu Powszechnej Historii Muzyki”, vol. 2, Instytut Muzykologii UW, Warszawa 1991
Encyklopedia muzyki, red. A. Chodkowski, red. działu instrumentów muzycznych B. Vogel, PWN, Warszawa 1995
Om Tobias Norlind, en pionjär inom musikforskningen, (red. F. Bohlin, współredakcja, redakcja techniczna i layout B. Vogel, Tobias Norlind-samfundet), Lund 2004
recenzje, komentarze, sprawozdania
Krzysztof Rottermund, Budownictwo instrumentów muzycznych na terenie Wielkopolski w XIX i 1. połowie XX wieku, Poznań 2002 (Przemysł muzyczny dawnej Wielkopolski), [recenzja], „Ruch Muzyczny” 2003 nr 6, s. 37
Krzysztof Rottermund, Budownictwo instrumentów muzycznych na terenie Wielkopolski w XIX i I połowie XX wieku, Poznań 2002, [recenzja], „Rocznik Kaliski” XXIX 2003, s. 375-6
Fortepian i muzyka fortepianowa na Śląsku do 1945 roku, [recenzja], „Ruch Muzyczny” 2004 nr 26, s. 39-40
Krzysztof Rottermund o fortepianach i muzyce fortepianowej na Śląsku do 1945 roku, [recenzja], „Kurier Polonica” marzec 2005, s. 25
Complexus effectuum musicologiae. Studia Miroslao Perz septuagenario dedicata. Red. Tomasz Jeż, Kraków 2003, [recenzja], „Muzyka” 2005 nr 2, s. 146-49
Jeszcze o Konkursie Lutniczym, „Ruch Muzyczny” 2006 nr 13, s. 36-37
Jerzy Gołos, Warszawskie organy - historia i zabytki. T. I-III Warszawa 2003, [recenzja], „Muzyka” 2006 nr 4, s. 124-125