Szamotulczyk, poeta i kompozytor, monogramista S. W., V. S. Urodził się ok. 1526 w Szamotułach (Wielkopolska). Uczył się początkowo w Collegium Lubranscianum w Poznaniu, a od 1538 studiował w Akademii Krakowskiej. W latach 1545-1547 był sekretarzem kasztelana trockiego Hieronima Chodkiewicza. 6 maja 1547 został przyjęty do kapeli królewskiej Zygmunta Augusta jako śpiewak i nadworny kompozytor. W kapeli tej przebywał do listopada 1555. Wcześniej nawiązał kontakt z przedstawicielami reformacji, przyjaźniąc się zwłaszcza z poetą i dworzaninem królewskim Andrzejem Trzecieskim oraz Cyprianem Bazylikiem. Od listopada 1555 był muzykiem na dworze księcia Mikołaja Radziwiłła, zwanego Czarnym, głowy kalwinów litewskich w Wilnie. Dalsze losy Szamotulczyka nie są znane. Nie wyklucza się, że przebywał tu do końca życia. Zmarł ok. 1560, przypuszczalnie w Pińczowie.
Oprócz działalności kompozytorskiej Wacław z Szamotuł zajmował się poezją. Jest autorem wiersza rekomendacyjnego do Kroniki wszystkiego świata Marcina Bielskiego, wydanego w 1551 oraz dedykacji królowi Zygmuntowi Augustowi, w formie długiego poematu łacińskiego Carmen nuncupatorum, zamieszczonej w Lamentacjach z 1553.

KOMPOZYCJE:
Quatuor parium vocum Lamentationes Hieremiae Prophetae, tempore quadragesimali in templis cantari solitae, numeris musicis redditae a Venceslao Samotulino, Polono, Serenissimi Regis Poloniae Sigismundi Augusti musico Quibus adiunctae sunt Exclamationes Passionum. Tristium Liber Primus. Cracoviae Lazarus Andreae excudebat M.D.L. III; zachował się tylko głos tenorowy lamentacji i pasji – Bayerische Staatsbibliothek w Monachium oraz głos cantus – Bischöfliche Zentralbibliothek w Ratyzbonie.
In Te Domine speravi, motet 4-głosowy; pierwsza polska kompozycja wydana za granicą – w antologii utworów najwybitniejszych europejskich kompozytorów XVI w. w Norymberdze w 1554.
Ego sum pastor bonus, motet 4-głosowy; wydany został w antologii utworów najwybitniejszych europejskich kompozytorów XVI w. w Norymberdze w 1564.
Nunc scio vere, motet 4-głosowy na uroczystość św. Piotra i Pawła; opracowanie organowe znajduje się w tabulaturze organowej zwanej Zamkową z ok. 1590, zaginionej, zachowanej w kopii mikrofilmowej.
Modlitwa, gdy dziatki spać idą: Już się zmierzka, pieśń 4-głosowa do słów Andrzeja Trzecieskiego, oznaczona monogramem S. W.; zamieszczona była w dziś już nieistniejącej edycji Łazarza Andrysowicza, wydanej w Krakowie przed 1556, znanej dziś jedynie z kopii dziewiętnastowiecznej.
Powszechna spowiedź: Ach, mój niebieski Panie, pieśń 4-głosowa do słów Andrzeja Trzecieskiego; zamieszczona była w dziś już nieistniejącej edycji Łazarza Andrysowicza, wydanej w Krakowie przed 1556, znanej dziś jedynie z kopii dziewiętnastowiecznej.
Christe qui lux es et dies, przekład Mikołaja Reja: Kryste, dniu naszej światłości, pieśń 4-głosowa, oznaczona monogramem V. S.; zachowana w Kancjonale puławskim.
Pieśń o narodzeniu Pańskim: Pochwalmyż wszyscy społem, pieśń 4-głosowa do słów Jakuba z Iłży, oznaczona monogramem V. S.; zachowana w Kancjonale puławskim.
Psalm I: Błogosławiony człowiek, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Andrzeja Trzecieskiego, oznaczona monogramem V. S.; wydana była trzykrotnie w Krakowie u Łazarza Andrysowicza i Mateusza Siebeneichera.
Psalm XIV: I któż będzie przemieszkawał, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Andrzeja Trzecieskiego; wydana została w Krakowie u Łazarza Andrysowicza.
Psalm LXXXV: Nakłoń, Panie ku mnie ucho Twoje, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Mikołaja Reja; wydana była w Krakowie u Łazarza Andrysowicza oraz w innej zachowanej fragmentarycznie edycji, wchodzącej w skład Kancjonału zamojskiego.
Psalm Dawidów CXVI: Alleluja, Chwalcie Pana, pieśń 4-głosowa, przekład tekstu Mikołaja Reja, oznaczona monogramem V. S.; wydana została dwukrotnie w Krakowie u Łazarza Andrysowicza i w 1558 u Mateusza Siebeneichera.
Benedictio mensae: Quae nunc sumemus, melodia jednogłosowa oznaczona monogramem V. S.; ukazała się w drugiej edycji Kancjonału Seklucjana, wydanego w Królewcu w 1559 u Jana Daubmanna.
Gratiarum actio post mensam: Quod sumus utilibus, melodia jednogłosowa; ukazała się w drugiej edycji Kancjonału Seklucjana, wydanego w Królewcu w 1559 u Jana Daubmanna.

Kompozycje zaginione: (wymienione w inwentarzu kapeli królewskiej z 1572)
Officja 4- i 6-głosowe
Eksklamacje 5-głosowe
Msza 8-głosowa

Od 1997 w Szamotułach – mieście, z którego pochodził Wacław, co roku odbywają się Spotkania Zespołów Chóralnych „Świat Wacława z Szamotuł”. Organizatorem imprezy jest Fundacja Kultury „Zamek Górków”.