Idee modernizmu i postmodernizmu w poetyce kompozytorskiej i w refleksji o muzyce, Jarzębska Alicja, Paja-Stach Jadwiga (red.)

Niniejsza publikacja dokumentuje Sympozjum, które odbyło się 31 marca 2006 roku w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, zorganizowane przez zespół badawczy tego Instytutu. Książka obejmuje zarys głównych problemów estetycznych i teoretycznych, związanych z pojęciami "modernizmu" i "postmodernizmu", jakie pojawiły się w myśli humanistycznej od końca XIX wieku do czasów współczesnych, oraz analizę wybranych utworów kompozytorów polskich przeprowadzoną z punktu widzenia ich cech indywidualnych oraz ich związków z głównymi trendami artystycznymi epoki, w kontekście głoszonych przez twórców poglądów estetycznych. Nowe techniki kompozytorskie i idee artystyczne kultywowane w ciągu minionego stulecia były źródłem powstania wielu nurtów artystycznych o odrębnych, a nawet przeciwstawnych zespołach cech.

Współczesna perspektywa badawcza, inspirowana badaniami nauk kognitywnych, pozwala dostrzec w tej różnorodności idei i procedur kompozytorskich pewne nadrzędne cechy wspólne i wskazać główne postawy twórcze kompozytorów w dwu kolejnych epokach historycznych, określanych mianem modernizmu oraz postmodernizmu. Pierwsza z epok, trwająca do połowy lat 70-ych, zdominowana była przez filozofię pozytywistyczną i dialog z ideologią postępu w sztuce, czego konsekwencją była akceptacja w twórczości muzycznej eksperymentów brzmieniowych ("emancypacja dysonansów", nobilitacja szumów) oraz idei prekompozycyjnego algorytmu (serii klas wysokości lub serii innych znaków muzycznej notacji), w rozmaity sposób determinującego notacje partytury. Trwająca obecna epoka postmodernizmu, będąca pod wpływem filozofii propagującej różnorodność (przekraczanie dotychczasowych barier między sztuką tzw. wysoką i niską, asymilację pozaeuropejskich kultur, rezygnację z opozycyjno-hierarchicznego systemu wartości itp.), prowokuje twórców do czerpania z szeroko pojętego dziedzictwa kulturowego, rehabilitacji melodii i brzmień eufonicznych oraz łączenia różnych stylów muzycznej wypowiedzi, a także do określenia swych etyczno-estetycznych postaw wobec zadań sztuki w społeczeństwie zdominowanym przez prawa rynku i konsumpcji.

Szerokie rozumienie pojęć "modernizm" i "postmodernizm" (przyjęte w artykułach Alicji Jarzębskiej i Jadwigi Pai-Stach, nb. ukazane z różnych punktów widzenia) miało na celu wywołanie dyskusji na temat zakresu tych pojęć, ewoluowania ich znaczeń w refleksji o muzyce, sztuce i literaturze, a także ukazania sposobów postrzegania przez teoretyków i twórców bogatej problematyki przemian w muzyce. Nicią przewodnią wszystkich artykułów jest przedstawienie zróżnicowanego stosunku kompozytorów polskich działających w epokach modernizmu i postmodernizmu do zagadnień europejskiego dziedzictwa kulturowego i haseł awangardy, stosunku wyrażanego w ich poetyce immanentnej i sformułowanej. Książka nie obejmuje pełnego przeglądu tych poetyk, stanowi jedynie próbę zarysowania wybranych postaw artystycznych kompozytorów będących przedmiotem badań autorów książki.

(źródło: www.mi.pl)