Bitwa, Łuciuk Juliusz

Pierwszym utworem Juliusza Łuciuka w programie „Warszawskiej Jesieni” był cykl pięciu pieśni na sopran i zespół instrumentalny do słów Juliana Przybosia Sen kwietny, wykonany w 1961 roku. Obok tej kompozycji w programach Festiwalu znalazły się dalsze cztery utwory kompozytora, w tym Bitwa z Maratonu w 1963 roku.

Maraton. Zamieszczony w programie fragment pt. Bitwa stanowi I część muzyki do pantomimy Maraton, napisanej w 1963 r. do libretta Henryka Tomaszewskiego dla Wrocławskiego Teatru Pantomimy. Maraton zapoczątkował szereg utworów, w których kompozytor wykorzystuje możliwości ekspresyjno-kolorystyczne fortepianu przy pomocy nowych sposobów wydobycia dźwięku.

(książka programowa„Warszawskiej Jesieni” 1964)

 

Z kategorii barwy muzyka polska za sprawą sonoryzmu uczyniła w latach sześćdziesiątych swój znak rozpoznawczy. Choć sonoryzm, jako estetyczny i techniczny wybór, jako stylistyka, wydaje się pojęciem historycznym, jego tradycja daje przecież o sobie znać. Można – być może – mówić nawet o „postsonoryzmie”, świadomym wszystkiego tego, co z barwą działo się w całej muzyce, nie tylko drugiej połowy XX wieku i nie tylko w Polsce. Pojęcie „sonoryzmu” związane było przede wszystkim z muzyką tworzoną na instrumenty tradycyjne, wykorzystywane często w nietradycyjny sposób, a także z ekspansją instrumentarium perkusyjnego. Jednak na wyobraźnię kompozytorów wpłynęły również – i to w przemożny sposób – możliwości tworzenia nowych jakości barwowych w studiach muzyki elektroakustycznej. Także na wyobraźnię tych, którzy po instrumentarium studia nie sięgnęli. Nie jest więc przypadkiem, że właśnie na tej płycie – a nie w zbiorze pod hasłem musica elettronica – umieszczony został krótki utwór na taśmę Zbigniewa Wiszniewskiego Db-Hz-Sek, którego barwy stworzone zostały od podstaw. Wyłącznie warsztatem elektroakustycznym posługuje się również Elżbieta Sikora w utworze Podróż II. Dwie inne kompozycje – Ryszarda Szeremety i Marcina Bortnowskiego – łączą medium elektroakustyczne z instrumentalnym. U Bortnowskiego występuje dodatkowo bardzo rzadki dialog barw akordeonu i klawesynu. Z wyjątkowym zestawem instrumentów (a tym samym zderzania faktur) mamy również do czynienia w utworze Norberta Mateusza Kuźnika, zestawiającego ze sobą tak bardzo odrębne instrumenty klawiszowe – organy i fortepian. Te instrumenty grają samodzielnie, solistycznie w utworach Jana Wincentego Hawla i Juliusza Łuciuka, gdzie wielobarwność staje się mniej więcej tym, co niegdyś (albo gdzie indziej) wielo-tematyczność. Podobnie rzecz się ma z Kwintetem fortepianowym Jarosława Siwińskiego i Toccatą Bettiny Skrzypczak, łączącą flet z perkusją (ta kompozytorka występuje pod dwoma „barwami”: polską i szwajcarską...).

Andrzej Chłopecki (fragment eseju w książeczce płyty „Polish Collection of the Warsaw Autumn 1956-2005”, v. 10: „Poly-chromes” - polmic 010)