Gliptopalinomia, Hendrich Paweł

Utwór został zaplanowany jako cykl fortepianowy, w którym zaprezentowane zostaną wszystkie podstawowe elementy autorskiego Systemu Konstrukcji Okresowych. Każda miniatura cyklu opiera się na okresowym materiale wysokościowym zbudowanym z szeregu naprzemiennych interwałów. Zestawy określonych interwałów w połączeniu z przeważnie cyklicznymi rytmami definiują określoną barwę i fakturę każdej części cyklu.

Pierwsza miniatura "Gliptopalinomia 7.2, 2.7, ..." została zbudowana przy użyciu kwinty czystej (7 półtonów) i sekundy wielkiej (2 półtony). Te interwały nadają jasne, błyszczące i lekkie brzmienie powtarzającym się frazom. Całość tworzy wrażenie opalizującej płynnej materii, która szybko zmienia swój kształt w zapętlonym ruchu.

Druga miniatura – "Gliptopalinomia 7.1, 1.7, 3.5, 5.3, ..." opiera się na bogatszym szeregu interwałów. Kombinacje dwóch grup: kwinty czystej i sekundy małej (7.1, 1.7,); tercji małej i kwarty czystej (3.5, 5.3) w zestawieniu brzmią mrocznie bądź niejasno. Faktura tej miniatury – w trakcie trwania utworu – staje się coraz bardziej złożona, jednak często słyszy się początkowy motyw bardzo szybko repetowanego akordu, wykonywanego przez pianistę w dwóch mniej lub bardziej odległych od siebie rejestrach: wysoki-niski-wysoki lub niski-wysoki-niski. Stanowi on imitację odgłosu odbijania się od czegoś bądź skoku. Ten motyw wypełnia większą część utworu. Czasami jest on wyraźnie słyszalny, jak na początku kompozycji; czasami bardziej ukryty wśród innych rytmów, szybkich przebiegów i arpeggiów. Kształtuje poszarpaną i szorstką fakturę, dramatyczny i szybki ruch, nadaje miniaturze siłę, elastyczność i wirtuozerię.

Trzecia część "Gliptopalinomia 10.1, 1.10, ..." składa się tylko z dwóch interwałów: septymy małej (10 półtonów) i sekundy małej (1 półton). Ta część cyklu jest bardzo wolna, delikatna i prawie transparentna, ponieważ zawiera bardzo mało tonów. W zestawieniu z częścią drugą, brzmi jak kilka kropel deszczu, które spadają na parapet po gwałtownej burzy.

Znaczenie tytułu zawiera się w polu semantycznym wytyczonym przez trzy greckie słowa: glipto (glyphē) – rzeźba lub glyptós – grawerowany; palin (pálin) – znowu, przeciw, wstecz, ponownie; nomia (nomós) – umiejętność, sztuka, dziedzina nauki lub prawo. W ten sposób Gliptopalinomia jest dźwiękową rzeźbą wyrytą przez materię muzyczną, kształtowaną przez kompozytora niemalże przez dwie dekady. Każda część utworu jest analizą fragmentu Systemu Konstrukcji Okresowych; cały cykl zawiera natomiast każdy element systemu, pokazując tym samym jego modus operandi.